Stare Przedmieście i Muzeum Narodowe w Gdańsku

Stare Przemieście jest jedną z najstarszych dzielnic Gdańska, położoną w historycznym centrum miasta. Z racji zachowanej tu XIX-wiecznej zabudowy znacznie różni się od Głównego i Starego Miasta. Od XIV wieku ta część Gdańska nazywała się początkowo Neustadt (Nowe Miasto), a później Vorstadt (Przedmieście). Nazwa Stare Przedmieście pojawiła się stosunkowo niedawno – po II wojnie światowej. Główną atrakcją Starego Przedmieścia jest działające w dawnym franciszkańskim klasztorze Muzeum Narodowe w Gdańsku.

Po wyjściu z Kościoła Mariackiego i obejściu świątyni dookoła znajdziemy się na ulicy Mariackiej. Warto stąd udać się na Stare Przedmieście, zaledwie kilkaset metrów od Głównego Miasta.

Na Stare Przedmieście można też dotrzeć od Dworca Głównego, idąc wzdłuż Wałów Jagiellońskich, szerokiej reprezentacyjnej arterii wytyczonej pod koniec XIX wieku. Wzniesiono tu liczne budynki urzędów miejskich i państwowych, wielopiętrowe kamienice i hotele oraz domy handlowe. Do dziś przetrwała tylko część z tych gmachów.

Stare Przedmieście w Gdańsku

Warto zwrócić uwagę na charakterystyczne cechy zabudowy Starego Przedmieścia. Podobnie jak budowle gotyckie, domy te wznoszono z czerwonej cegły. Chciano w ten sposób nawiązać do okresu największej świetności Gdańska, kiedy budowano tylko z tego materiału. Przykładem takiej architektury są m.in. gmach komendy miejskiej policji i Nowy Ratusz.

Nowy Ratusz

Za czasów Wolnego Miasta Gdańska w budynku Nowego Ratusza urzędował Wysoki Komisarz Ligii Narodów.

Budynek nazywany jest również Starym Żakiem ze względu na fakt, że do niedawna był siedzibą słynnego Klubu Studentów Wybrzeża “Żak”. To tu w latach 50. XX wieku działał legendarny teatrzyk “Bim-Bom”, z którym związani byli znakomici aktorzy: Zbigniew Cybulski, Bogumił Kobiela i Jacek Fedorowicz. Warto wejść do środka aby zobaczyć imponującą klatkę schodową gmachu.

Obecnie w Nowym Ratuszu ma swoją siedzibę Rada Miasta Gdańska a także udzielane są tu śluby.

Po minięciu prowadzącej na Główne Miasto Bramy Wyżynnej na wysokości dworca SKM Gdańsk Śródmieście skręcamy w lewo w ul. Świętej Trójcy.

Polecany artykuł: Stare Miasto w Gdańsku – Wielki Młyn, Ratusz i Bazylika Mariacka

Kościół franciszkanów św. Trójcy

Zaledwie kilkadziesiąt metrów dalej, tuż przy niewielkim skwerku znajduje się duży ceglany kompleks klasztorny franciszkanów z kościołem św. Trójcy. Tonie on w zieleni i ciszy.

Podupadający dziś kościół gości od czasu do czasu koncerty i wystawy, jednak jego surowe wnętrze nie odzwierciedla dawnej świetności i prężności całego klasztoru.

Kiedy należał on do protestantów w jednym z jego skrzydeł założono Gdańskie Gimnazjum Akademickie, legendarną uczelnię, która dorównywała poziomem europejskim uniwersytetom. To tu kształcili się najwybitniejsi gdańszczanie.

Warto wspomnieć o obowiązkowej edukacji, która obejmowała w XVI i XVII wieku wszystkich mieszkańców grodu nad Motławą. Przybyszy zadziwiała biegła znajomość łaciny nawet wśród gdańskich przekupek. W Gdańskim Gimnazjum Akademickim uczono także greki, matematyki, teologii, medycyny i prawa.

Urządzono tu jedną z pierwszych w Europie bibliotek publicznych. Otwarta była dwa razy w tygodniu przez dwie godziny, a książki wypożyczano do domu tylko profesorom, i to na bardzo krótko. Kto chciał mógł korzystać z nich na miejscu w czterech obszernych salach.

W części klasztornych skrzydeł mieści się dziś Muzeum Narodowe w Gdańsku.

Muzeum Narodowe w Gdańsku

To niewątpliwie najważniejsze muzeum w północnej Polsce, dlatego trochę dziwi fakt, że jest tak słabo uczęszczane. Wpływ na to ma zapewne położenie na uboczu starego Gdańska. Jest to jednak obowiązkowy punkt każdej wycieczki po mieście, gdyż zbiory Muzeum Narodowego w Gdańsku należą do najwspanialszych w Polsce.

Chlubą i dumą Muzeum Narodowego w Gdańsku jest tryptyk “Sądu Ostatecznego” Hansa Memlinga, najcenniejszy, obok krakowskiej “Damy z gronostajem”, obraz w Polsce. Historia tego bezcennego arcydzieła jest niezwykle burzliwa. Już sam fakt, że na potrzeby tryptyku urządzono osobną salę, a sam obraz zamknięty jest w szklanej pancernej gablocie świadczy o randze malowidła.

Obraz funkcjonować miał jako ołtarz. Memling, niemiecki malarz urodzony we Frankfurcie nad Menem, namalował go podczas pobytu w Brugii około 1470 r. Jak sam tytuł wskazuje, dzieło przedstawia scenę sądu ostatecznego.

W centrum kompozycji znajdują się: Chrystus jako sędzia i Archanioł Michał w rycerskiej zbroi, który na trzymanej w ręce szali waży ludzkie dusze. Zbroja Archanioła jest wypukła i odbija niczym lustro to, czego nie ma na obrazie, a co powinno się znaleźć w miejscu, gdzie stoimy my, widzowie.

Polecany artykuł: Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Skrzydło po prawicy Chrystusa przedstawia scenę przyjęcia zbawionych do raju na kryształowych schodach. Lewe skrzydło tryptyku ukazuje potępionych, strącanych w otchłań piekła. Gdy obejdziemy ołtarz dookoła ujrzymy z tyłu na skrzydłach postacie mężczyzny i kobiety, być może fundatorów arcydzieła. Prawdopodobnie byli oni Włochami, gdyż właśnie dla florenckiej rodziny bankierów Memling namalował ten obraz. Miał on stanąć w kaplicy rodowej. Nie dotarł jednak nigdy do miejsca swego przeznaczenia. Tuż po wyruszeniu z brugijskiego portu statek przewożący obraz został zaatakowany i obrabowany przez gdańskich piratów. Łup w postaci tryptyku podarowali oni Kościołowi Mariackiemu w Gdańsku.

Na tym jednak nie skończyła się burzliwa historia obrazu. Parokrotnie próbowano go kupić lub wyłudzić. Skonfiskował go nawet Napoleon w czasie okupacji Gdańska. Obraz powrócił jednak do grodu nad Motławą. Tuż przed II wojną światową umieszczono go w muzeum gdyż temperatura i wilgotność kościoła źle na niego wpływały. Od tamtej pory między Bazyliką Mariacką a Muzeum trwa konflikt o to kto powinien przechowywać dzieło. Jednak tryptyk Memlinga to nie jedyny godny uwagi obiekt.

Muzeum Narodowe w Gdańsku gromadzi wspaniałe przykłady malarstwa holenderskiego z niezwykłymi scenami rodzajowymi, przedstawieniami zwierząt czy martwych natur. Sporą część kolekcji malarstwa zajmuje też sztuka gdańska, zwłaszcza profesorów tutejszej Akademii Sztuk Pięknych. Nie wolno ominąć działu malarstwa polskiego z pracami takich artystów jak Jan Matejko, Piotr Michałowski, Juliusz Kossak, Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański czy Olga Boznańska.

Sporą część zbiorów zajmuje dział średniowiecznej rzeźby gdańskiej i metaloplastyki. Zwiedzających przyciąga też kolekcja mebli, dzieł złotniczych i porcelany, eksponowana na parterze.

Muzeum Narodowe w Gdańsku czynne jest od wtorku do niedzieli w godzinach 11:00 – 18:00.

Cennik biletów wstępu do Muzeum Narodowego w Gdańsku

Po wizycie na Starym Przedmieściu i zwiedzeniu Muzeum Narodowego warto udać się na znajdującą się nieopodal Wyspę Spichrzów.

Polecany artykuł: Wyspiarski Gdańsk – Ołowianka i Wyspa Spichrzów

Łącząc wycieczkę z wizytą na Ołowiance będziemy mieć możliwość odkrycia wyspiarskiej strony grodu nad Motławą. Będzie to również okazja do zwiedzenia kolejnego gdańskiego muzeum – Narodowego Muzeum Morskiego.