Słoweńska kuchnia jest bardzo podobna do polskiej, choć używa się w niej składników i metod przygotowania, które ją odróżniają. Podstawowymi składnikami w lokalnej kuchni jest mięso, zboża i nabiał. Do przyrządzania potraw na Słowenii używa się także roślin strączkowych i okopowych. Wśród przypraw dominuje tymianek, majeranek, szałwia, melisa, cynamon, liść laurowy. Sprawdź co zjeść na Słowenii. W artykule znajdziesz najbardziej popularne tradycyjne potrawy, których warto spróbować.
W tym artykule
Na Słowenii dość popularne są zupy, w tym gobova juha, czyli zupa grzybowa. Podczas zwiedzania kraju warto też skosztować słoweńskiej kremówki z Bledu nazywanej tu kremna rezina. W całej Słowenii dość często serwowany jest gulasz w różnych odmianach m.in. bograč czy bakalca. Warto również skosztować žlikrofi z ziemniakami, cebulą i boczkiem, lokalnych klusek bardzo podobnych do włoskich ravioli.
Co zjeść na Słowenii? Wybór nie jest oczywisty a zestawienie potraw w niniejszym artykule ma charakter subiektywny. Jako na tak niewielki kraj Słowenia dzieli się na aż 12 regionów, z których każdy ma swoje specyficzne potrawy. W rejonach nadmorskich Słowenii dominują ryby, kałamarnice i omułki. Najbardziej charakterystyczną potrawą tego regionu są wcześniej wspomniane žlikrofi. Na Nizinie Panońskiej dominują dania mięsne. Tutaj spotkasz mięsny bograč, mający korzenie węgierskie. W leżącym na północnym zachodzie Słowenii regionie Gorenjska dominują dania na bazie zbóż, roślin strączkowych, kapusty, ziemniaków i mięs, a prawdziwą perełką jest półsucha kiełbasa kranjska.
Polecany artykuł: Lublana – 10 miejsc, które musisz zobaczyć w stolicy Słowenii
Warto również wspomnieć o słoweńskich winach. Pochodzą one z trzech regionów, w których panują doskonałe warunki do uprawy winorośli: Goriška Brda – słynne z białego wina rebula, Kras, gdzie wytwarzane jest wino teran, oraz Styria słynąca z produkcji win laški rizling, chardonnay i sauvignon.
Osobiście Słowenia bardzo mnie urzekła, również pod względem kulinarnym. W tym artykule podpowiadam co zjeść na Słowenii.
Bograč
Zestawienie otwiera bograč, tradycyjny słoweński gulasz mięsny. Podobno został on wymyślony przez węgierskich pasterzy w czasach kiedy region Prekmurje znajdował się pod panowaniem węgierskim. Gulasz składa się z trzech rodzajów mięsa: wieprzowiny, wołowiny i dziczyzny. Mieszanina mięs gotowana jest na wolnym ogniu wraz z ziemniakami, cebulą, przyprawami, winem i opcjonalnie grzybami.
Nazwa tego słoweńskiego gulaszu wywodzi się od tradycyjnego kociołka, zwanego “bogracs”, w którym gulasz przygotowywany był kiedyś, a i dziś jest nieodzowny do przygotowania tej tradycyjnej potrawy.
Gobova juha
Gobova juha to tradycyjna słoweńska zupa grzybowa. W różnych regionach Słowenii można się spotkać z kilkoma wariantami tej zupy. Zwykle gobova juha przygotowywana jest z mieszanki różnych grzybów oraz z cebuli, czosnku, masła, mąki, ziemniaków, białego wina lub octu winnego. Zupa jest przyprawiana liśćmi laurowymi, majerankiem, solą i pieprzem.
Cebulę podsmaża się na maśle, a następnie miesza z mąką i czosnkiem. Grzyby są krojone na kawałki i dodawane do garnka z wodą, majerankiem, liśćmi laurowymi, ziemniakami, solą i czarnym pieprzem. Gobova juha gotowana się na małym ogniu do momentu kiedy ziemniaki staną się miękkie. Pod koniec gotowania do garnka dodaje się białe wino lub ocet winny. Gotową zupę podaje się w głębokich miseczkach, posypaną posiekaną natką pietruszki oraz zaprawioną kwaśną śmietaną, która nadaje zupie kremowej konsystencji. Gobova juha jest bardzo popularna na Słowenii szczególnie jesienią.
Idrijski žlikrofi
Tradycyjnie žlikrofi są najbardziej popularne w zachodniej Słowenii, w mieście Idrija. Słoweńskie pierożki bardzo przypominają włoskie ravioli. Žlikrofi są wykonane z dwóch warstw cienkiego ciasta makaronowego, pomiędzy którymi znajduje się nadzienie przyrządzone z ziemniaków, cebuli i podsmażonego boczku. I to właśnie nadzienie odróżnia to danie od ravioli.
Najstarsza pisemna wzmianka o tej potrawie znajduje się w książce z 1936 roku pt. „Naš Idrijski Kot”, w której autor pisze, że žlikrofi były przygotowywane tylko na specjalne okazje, a ich nadzienie robione było z ziemniaków, mięsa lub rzepy. Od tamtego czasu, oprócz składu nadzienia, przepis na žlikrofi praktycznie się nie zmienił. Spotkać się również można z opiniami, jakoby potrawa była podobna do austriackich pierogów Schlickkrapferl z farszem z podrobów i świeżych ziół.
Bakalca
Bakalca to kolejna tradycyjna słoweńska potrawa pochodząca z Idriji i kolejny gulasz w tym zestawieniu. Ten gulasz jest nieco inaczej przygotowywany niż wcześniej wspomniany bograč. Bakalca zwykle przygotowywana jest z baraniny (czasami wołowiny), cebuli, marchwi, białego wina, pomidorów, oliwy z oliwek, liści laurowych, tymianku, soli i pieprzu.
Wszystkie składniki gotuje się w garnku, aż mięso i warzywa staną się miękkie. Ten bardzo obfity i przepyszny gulasz tradycyjnie podawany jest z pierożkami žlikrofi.
Ajdovi žganci
Ajdovi žganci to narodowe danie Słowenii, składające się z mąki gryczanej i wody. Słowo “žganci” pochodzi od “žgati”, co oznacza palić. Pierwotnie danie było podstawowym posiłkiem dla większości ludności zamieszkującej tereny Słowenii. Dostarczało ono energii i składników odżywczych rolnikom ciężko pracującym przez cały dzień. Žganci był spożywany również jako substytut chleba. Resztki potrawy były podpiekane na smalcu następnego dnia, aby jedzenie się nie marnowało.
Dziś ajdovi žganci danie można spotkać w całej Słowenii, ale w każdym regionie kraju potrawa jest przygotowywana nieco inaczej. Danie to jest najczęściej podawane z kiszoną kapustą i grillowanymi kiełbaskami.
Kraška jota
Kraška jota to tradycyjna gęsta zupa, którą śmiało można zakwalifikować jako gulasz. Danie pochodzi z regionu Kras. Kraška jota jest przygotowywana z kiszonej kapusty, kwaśnej rzepy, żeberek wieprzowych, fasoli, kiełbas wieprzowych, ziemniaków, bulionu, cebuli, czosnku, oliwy z oliwek, papryki, czarnego pieprzu, soli, tymianku i majeranku. Czosnek i cebulę podsmaża się na oleju i dodaje do garnka. Następnie do garnka trafia kiełbasa, bulion, ziemniaki i zioła.
Po kilku minutach gotowania do garnka dodaje się kiszoną kapustę i kwaśną rzepę, a następnie fasolę, sól, i paprykę. Kraška jota podawana w głębokich miseczkach z dodatkiem świeżego chleba. Danie jest przepyszne i bardzo sycące.
Kremna rezina
Słodką część zestawienia słoweńskich potraw otwiera kremna rezina, specjalność znad jeziora Bled, zwana słoweńską kremówką. Ciastko składa się z dwóch cienkich warstw chrupiącego ciasta, kremu waniliowego oraz bitej śmietany. Upieczone ciasto jest krojone w większą kostkę o wymiarach 7 x 7 cm i posypywane cukrem pudrem. Ciasto jest tak pyszne, że warto zapomnieć na chwilę o kaloriach.
Historia ciasta kremowego z Bledu rozpoczęła się w 1953 roku w momencie przybycia szefa kuchni Ištvana Lukačevicia do hotelu w Bledzie. Zmodyfikował on węgierską kremówkę, dodając do niej bitą śmietanę w odpowiedniej proporcji. Deser odniósł ogromny kulinarny sukces i stał się popularnym przysmakiem wśród turystów odwiedzających Słowenię. Cały sekret ciastka tkwi w odpowiednich proporcjach wszystkich składników. Kremna rezina ani się nie rozpada się, ani nie rozpływa, a jednocześnie jest na tyle miękka, że daje się swobodnie jeść małym widelczykiem.
Potica
Kolejne ciasto w tym zestawieniu – potica jest źródłem dumy każdej szanującej się gospodyni domowej na Słowenii. To tradycyjne zwijane ciasto, które jest zwykle przygotowywane na uroczystości i święta, takie jak Boże Narodzenie i Wielkanoc. Wzmianki o poticy pojawiły się po raz pierwszy w roku 1575.
Pierwotnie było to ciasto przeznaczone głównie dla wyższych klas społecznych, ale z biegiem lat zyskało popularność także wśród chłopstwa. Istnieje około 60 rodzajów poticy, z różnymi nadzieniami przygotowywanymi z orzechów włoskich, orzechów laskowych, twarożku, miodu, estragonu i maku.
Štruklji
Štruklji to jedna z najbardziej typowych słoweńskich potraw. Warstwy ciasta są przekładane słodkim lub pikantnym nadzieniem takim jak twarożek, orzechy włoskie, jabłka i mak. Można je znaleźć w całej Słowenii – w domowych kuchniach, restauracjach i licznych schroniskach górskich. Štruklji można piec lub gotować. Najpopularniejszą odmianą štruklji na wiosnę i latem jest wersja ze świeżym estragonem.
Pierwotnie danie to było przygotowywane na uroczystości i święta. W ten sposób świętowano ukończenie ciężkiej pracy w gospodarstwach rolnych. Zwyczaj ten funkcjonował na Słowenii do lat 30. XX wieku. Obecnie štruklji jest przygotowywane przez cały rok.
Prekmurska gibanica
Na koniec deser pochodzący z Prekmurje, regionu położonego w północno-wschodniej części Słowenii. Deser wywodzi się z tradycji węgierskich i austriackich. Według słownika etymologicznego języka słoweńskiego, Prekmurska gibanica jest odmianą wcześniej opisanej poticy, strudla charakterystycznego dla wschodniej części kraju.
Nazwa ciasta pochodzi od słowa “gibâničnik” określającego rodzaj kosza na ciasta lub słowa “gibâničar” starego słoweńskiego określenia piekarza. Najstarsze pisane wzmianki o prekmurskiej gibanicy sięgają 1700 roku, kiedy to po raz pierwszy wspomniano o niej jako “gebanza”. Inne źródło pisane z 1828 roku opisywało ją jako deser, który jest zwykle podawany na weselach.
Słowenia ciągle pozostaje zbyt mało popularnym turystycznie krajem, mimo, że potrafi zachwycić krajobrazami i swoją kulturą. Jeśli będziesz odwiedzać Słowenię koniecznie spróbuj jednego z opisanych w artykule dań. Naprawdę warto.
