Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Czy wiesz, że w Gdańsku znajduje się jedna z największych kolekcji bursztynu na świecie? Muzeum Bursztynu w Gdańsku zostało otwarte w 2006 roku jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska i miało pierwotnie swoją siedzibę w Wieży Więziennej przy Drodze Królewskiej. Od połowy roku 2021 naturalne okazy bursztynu, wyroby i dzieła sztuki oraz zabytkowe przedmioty z jantaru można oglądać w Wielkim Młynie.

Obecnej siedziby Muzeum Bursztynu w Gdańsku – Wielkiego Młyna, nie sposób przeoczyć spacerując po Starym Mieście. Na nowocześnie zaaranżowanej wystawie zwiedzający mogą zobaczyć eksponaty będące unikatami na skalę światową. Wśród tysiąca obiektów Muzeum Bursztynu w Gdańsku gromadzi bryłki bursztynu z całego świata pochodzące sprzed 40 milionów lat, niektóre z zatopionymi w nich małymi zwierzętami i roślinami, a także arcydzieła dawnych bursztynników oraz kolekcję sztuki współczesnej.

Kilka ciekawostek o bursztynie

Najstarsze, pochodzące z okresu 80 tysięcy lat p.n.e. znaleziska dotyczące wykorzystania przez człowieka bursztynu bałtyckiego zostały odkryte w Czechach. W tamtym okresie bursztyn mógł być wykorzystywany do okadzania jaskiń i szałasów, będących wtedy siedzibami ludzkimi. Późniejsze europejskie znaleziska pochodzą sprzed około 10 tysięcy lat p.n.e. i zostały odkryte na Ukrainie, w Polsce, w Niemczech i Wielkiej Brytanii. Świadczą one o tym, że już wtedy ludziom znana była obróbka bursztynu.

Najstarszymi wyrobami bursztynowymi są amulety używane w magii łowieckiej. Najważniejszym polskim znaleziskiem tego typu jest figurka konika z Dobiegniewa. W okresie mezolitu ważnym ośrodkiem wytwórstwa bursztynowego były wyspy duńskie i Jutlandia, gdzie wytwarzano amulety w kształcie zwierząt. W młodszej epoce kamienia na terenach wokół Morza Bałtyckiego i Północnego wyroby bursztynowe były już bardzo popularne. Oprócz amuletów wytwarzano również paciorki i ozdoby. Pojawiły się amulety solarne związane z kultem słońca.

Łańcuch misternej roboty, ze złota, przetykany jantarem.

– Homer – „Odyseja”

W epoce brązu istniał prawdopodobnie pierwszy szlak bursztynowy pokrywający się z kierunkami wymiany handlowej w Europie, który prowadził z południa na północ, aż do wybrzeży Bałtyku i Morza Północnego.

W epoce żelaza od V wieku p.n.e. Celtowie uaktywnili szlaki handlowe prowadzące na północ do południowej Skandynawii, skąd sprowadzali bursztyn. W bogatych grobach znaleziono bursztynowe kolie, diademy i inne ozdoby. Przez Etrusków bursztyn był uważany za materiał luksusowy. Wytwarzali z niego naszyjniki, wisiory, figurki zwierząt i ludzi. W tym samym czasie na terenach dzisiejszej północnej Polski powstawały popielnice, czyli urny twarzowe przedstawiające twarze ozdobione kolczykami z bursztynowymi paciorkami.

Największą popularnością bursztyn cieszył się w czasach Cesarstwa Rzymskiego. Bazą wypadową po bursztyn była Akwileja i port założony przez Rzymian w II wieku p.n.e. Znajdował się tu także główny ośrodek wytwórczości bursztynniczej w Europie. Powstawały tu wysokiej klasy wyroby – kolie, oprawy luster, szpile do włosów, pierścienie z figurkami oraz figurki zwierzęce i ludzkie.

Szlaków bursztynowych było kilka. Wiele dróg prowadziło na północ, gdzie kupowano bursztyn. Szlaki te zbiegały się w rejonie ujścia Wisły do Bałtyku. Istniały tu targowiska, na których bursztyn był wymieniany na ozdoby z brązu i srebra, naczynia z ceramiki, szkła i brązu, oraz na broń i monety.

Lokalizacja Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Wielki Młyn, w którym mieści się Muzeum Bursztynu w Gdańsku znajduje się przy kanale Raduni, pomiędzy Mostem Chlebowym a ulicą Rajską, nieopodal Kościoła Rektorskiego Ojców Karmelitów pw. św. Katarzyny.

Godziny otwarcia Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Ceny biletów wstępu do Muzeum Bursztynu w Gdańsku

W poniedziałki wstęp do Muzeum Bursztynu jest bezpłatny. Na ten dzień bilety wolnego wstępu nie są dostępne online.

Zwiedzanie Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Po wejściu do Muzeum Bursztynu znajdujemy się na parterze, gdzie należy zakupić bilet w kasie lub odebrać darmową wejściówkę, jeśli muzeum odwiedzamy w dniu bezpłatnego zwiedzania. Na parterze znajduje się też sala wystaw czasowych, największy w Polsce północnej sklep muzealny m.in. z wyrobami bursztynowymi oraz nie wyglądająca oszałamiająco, największa bryła bursztynu na świecie. Pochodzi ona z Sumatry i waży 68 kg, a powstała około 23 milionów lat temu. Muszę się przyznać, że ta bryła bursztynu wygląda na tyle niepozornie, że w pierwszej chwili zupełnie nie zwróciłem na nią uwagi.

Patrząc z poziomu parteru na wnętrze muzeum można mieć wrażenie, że przypomina ono olbrzymią galerię handlową. Ekspozycja zajmuje powierzchnię niemal 1000 m², a sale wystawowe podzielone są na dwie części.

Część przyrodnicza ekspozycji Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Na pierwszym piętrze mieści się część przyrodnicza. Możemy tu poznać historię bursztynu. Warto wiedzieć, że na świecie występuje około 300 odmian żywic w różnych kolorach. Bryłki jantaru znajdowane są praktycznie na całym świecie, za wyjątkiem Antarktydy. Najbardziej u nas znany bursztyn bałtycki powstał ponad 40 milionów lat temu.

Na poszczególnych stanowiskach można zobaczyć model cząsteczki jantaru, a także sposoby jego wydobycia i obróbki oraz zastosowanie bursztynu w życiu codziennym. W oddzielnej sali warto poznać historię XIV-wiecznego Wielkiego Młyna.

Największą atrakcją znajdującej się na pierwszym piętrze ekspozycji są inkluzje. Są to obce ciała znajdujące się wewnątrz minerału. Mogą to być np. pęcherzyki powietrza, ale również drobne żyjątka (m.in. owady) lub rośliny.

Najważniejszą inkluzją w Muzeum Bursztynu w Gdańsku jest bursztyn z zatopioną w nim jaszczurką. To jedyna taka inkluzja w Polsce. Ta bryłka bursztynu została znaleziona w roku 1997 na plaży Gdańsk Stogi.

Bardzo ciekawie prezentuje się również tzw. Bursztynowy Las oraz sporych rozmiarów model lądolodu.

Część artystyczna ekspozycji Muzeum Bursztynu w Gdańsku

Na drugim piętrze Muzeum znajduje się ekspozycja prezentująca wykorzystanie bursztynu w różnych epokach historycznych, w tym także jego współczesne zastosowanie w sztuce. Ta część ekspozycji powinna przypaść do gustu nie tylko amatorom biżuterii.

Wśród eksponatów na drugim piętrze Muzeum Bursztynu w Gdańsku znajdują się m.in.:

• XVIII-wieczny Kabinet Johana Georga Zernebacha, czyli sekretarzyk z wieloma szufladkami wykonany z bursztynu w różnych kolorach
• XVII-wieczne bursztynowe szachy z kompletem figur
• Bursztynowy Słowik, będący główną nagrodą festiwalu muzycznego w Sopocie
• Kolia pochodząca z okresu Cesarstwa Rzymskiego wykonana z paciorków bursztynowych
• Bursztynowe instrumenty muzyczne

Na tym piętrze można również obejrzeć domek bursztynnika, a także poznać historię bursztynowej komnaty.

Zwiedzanie Muzeum Bursztynu w Gdańsku zajmuje około 1,5 godziny. Po wyjściu z wystawy warto kontynuować zwiedzanie Gdańska i udać się na niespieszny spacer po Starym Mieście.