Stare Miasto w Warszawie – kompletny przewodnik

Stare Miasto w Warszawie to jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Polsce. Przyciąga zarówno tłumy turystów jak i rzesze mieszkańców stolicy. To kolebka i żywy pomnik historii Warszawy, symbol polskiej tożsamości i kultury narodowej. Wewnątrz średniowiecznych murów obronnych wznosi się Zamek Królewski i Archikatedra św. Jana. Wierzeje wąskich brukowanych uliczek zajmują ciasno stłoczone barwne kamienice o różnorodnych formach architektonicznych. W roku 1980 Stare Miasto w Warszawie zostało wpisane na listę UNESCO.

Zapraszam na Stare Miasto w Warszawie. Zanim jednak dotrzemy do centralnego punktu Starego Miasta – Rynku, przejdziemy się fragmentem ulicy Krakowskie Przedmieście zaczynając spacer od obejrzenia Pałacu Prezydenckiego.

Pójdę na Stare Miasto,
Nie byłem tam od wczoraj,
Nie mógłbym w nocy zasnąć,
Gdybym nie poszedł dziś. (…)
Wszystko tu znam od dziecka
I ukochałem wszystko,
Na Piwnej, na Zapiecku,
Na Starym Rynku też.

— Edward Fiszer – “Pójdę na Stare Miasto”

Krakowskie Przedmieście

Krakowskie Przedmieście to główny trakt przedrozbiorowej Warszawy. Miało tu powstać Forum Wazów. Organizowano tu triumfalne wjazdy nowo obranych królów Polski. Dziś jest ulicą barokowych kościołów, kamienic i pałaców polskiej arystokracji.

Pałac Prezydencki

Spacer zaczynamy przy dużym białym budynku na Krakowskim Przedmieściu. To Pałac Prezydencki, znany na przestrzeni lat również pod nazwami: Pałac Namiestnikowski, Pałac Radziwiłłów, Pałac Lubomirskich czy Pałac Koniecpolskich.

Pierwszy pałac w tym miejscu powstał w roku 1643 z inicjatywy polskiego magnata, wielkiego hetmana koronnego Stanisława Koniecpolskiego. 16 lat później pałac nabył hetman polny i marszałek wielki koronny Jerzy Sebastian Lubomirski. Następnie w roku 1674 pałac przeszedł w ręce Radziwiłłów.

W okresie Sejmu Czteroletniego pałac był siedzibą Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Następnie w 1818 r. pałac został odkupiony przez Rząd Królestwa Polskiego z przeznaczeniem na siedzibę namiestnika. Trzy lata później przez pałacem ustawiono 4 kamienne lwy. Według zabawnej anegdoty lwy mają zaryczeć, kiedy przejdzie obok nich cnotliwa Warszawianka.

Pierwszym i również jedynym namiestnikiem, który zamieszkał w pałacu, był gen. Józef Zajączek. Od tego momentu pałac zaczęto nazywać Namiestnikowskim.

W latach 20. XIX wieku przed pałacem planowano ustawienie pomnika Józefa Poniatowskiego, jednakże plany te zniweczył wybuch powstania listopadowego. Pomnik pojawił się w tym miejscu dopiero w 1965 roku.

W czasie trwania powstania listopadowego rezydował tu dyktator Józef Chłopicki oraz Rząd Narodowy.

Pałac nie został uszkodzony podczas II wojny światowej, ponieważ Niemcy planowali urządzić w nim luksusowy hotel z kasynem. Po wojnie pałac przebudowano z zamiarem urządzenia siedziby Rady Ministrów. W tym czasie pałac pełnił rolę reprezentacyjną.

W 1955 roku odbyła się tutaj uroczystość podpisania Układu Warszawskiego, w 1970 roku podpisano układ o normalizacji stosunków PRL z RFN, a w 1989 roku odbyły się obrady Okrągłego Stołu.

W roku 1990 rozpoczął się remont pałacu, który miał się stać siedzibą Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Od tego czasu budynek nosi nazwę używaną do dziś – Pałac Prezydencki. Pierwszym prezydentem, który tutaj zamieszkał był Lech Wałęsa. Po nim mieszkali tu także Aleksander Kwaśniewski oraz Lech Kaczyński.

Po katastrofie lotniczej w Smoleńsku, w której 10 kwietnia 2010 roku zginął prezydent Lech Kaczyński, przed pałacem ustawiono trzy tablice pamiątkowe, na których zostały wymienione wszystkie ofiary katastrofy.

Pomnik Adama Mickiewicza

Kierując się Krakowskim Przedmieściem w stronę Placu Zamkowego po drodze mijamy pomnik Adama Mickiewicza. Pomnik został odsłonięty 24 grudnia 1898 roku w setną rocznicę urodzin poety. Pomysłodawcą pomnika był Henryk Hugon Wróblewski – dziennikarz “Gazety Radomskiej”.

W uroczystości odsłonięcia pomnika Mickiewicza mogło wziąć udział tylko 12 tysięcy osób, bowiem tylko na tyle zgodziły się carskie władze. Do wstępu na teren uroczystości upoważniały specjalne bilety.

Po upadku Powstania Warszawskiego pomnik Mickiewicza został przez Niemców zdemontowany i pocięty na części. Po wojnie dokonano rekonstrukcji pomnika. Odsłonięto go 28 stycznia 1950 r. na zwieńczenie obchodów Roku Mickiewiczowskiego.

Kościół Akademicki św. Anny

Ostatnim miejscem, w którym się zatrzymamy na chwilę zanim dotrzemy na Plac Zamkowy jest kościół św. Anny.

To najokazalsza świątynia na Krakowskim Przedmieściu i jedyny kościół w Warszawie, który łączy cztery style architektoniczne. Mamy tu zarówno fragmenty gotyckich przypór i murów, renesansowe kaplice, barokowy korpus i freski oraz klasycystyczną fasadę. Pośród zdobiących fasadę figur ewangelistów natrafiamy na podobiznę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Do dziś w kościele można podziwiać XVIII-wieczne elementy wyposażenia: ołtarz główny, dwie pary ołtarzy bocznych, ambonę i organy. W kościele znajdują się dwie kaplice: pierwsza – klasycystyczna, poświęcona Najświętszej Maryi Pannie Loretańskiej, druga – o znacznie starszym rodowodzie – kaplica błogosławionego Ładysława z Gielniowa, patrona Warszawy.

Kościół Akademicki św. Anny to przebudowana w XVIII wieku gotycka świątynia należąca do pobernardyńskiego zespołu klasztornego.

Współcześnie kościół św. Anny stał się ośrodkiem duchowego życia akademickiego i nazywany jest Centralnym Ośrodkiem Duszpasterstwa Akademickiego, ponieważ w niedalekiej okolicy znajdują się główne warszawskie uczelnie wyższe. Właśnie w tym kościele w trakcie pierwszej pielgrzymki do Polski papież Jan Paweł II spotkał się z młodzieżą.

Polecany artykuł: Zabytkowe kościoły w Warszawie – 7 świątyń, które warto zobaczyć

Przy kościele św. Anny jest taras widokowy, skąd można podziwiać wspaniały widok na Plac Zamkowy i Stare Miasto w Warszawie (bilet normalny: 10 zł, bilet ulgowy: 7 zł).

Stojąc przed kościołem św. Anny widzimy już Kolumnę Zygmunta i Zamek Królewski. Wchodzimy na Plac Zamkowy.

Plac Zamkowy

Plac Zamkowy to najstarszy i jeden z najpiękniejszych placów Warszawy. Jego historia sięga przełomu XIII i XIV wieku. Stanowił on strefę graniczną pomiędzy grodem z siedzibą Książąt Mazowieckich a tworzącym się obok miastem.

W początkach XVII stulecia, kiedy po kolejnej przebudowie Zamek Królewski uzyskał swój dzisiejszy pięcioboczny kształt, zmienił się nieco wygląd placu. Przed zachodnią fasadą zamku wytyczono tzw. dziedziniec przedni. Od miasta oddzielał go mur biegnący w poprzek placu od Bramy Krakowskiej do północno-zachodniego narożnika zamku w okolicę rosnącego tam dzisiaj drzewa.

W kolejnych latach dziedziniec przedni wypełniły zabudowania o charakterze gospodarczym i wojskowym, służące panującemu władcy, zaś po drugiej stronie wzniesiono mieszczańskie kamienice. W latach 20. XIX wieku Plac Zamkowy uzyskał obecny kształt. Na podstawie projektu Jakuba Kubickiego utworzono nieregularny trójkąt wyburzając w tym celu zabudowania przy dziedzińcu przednim, Bramę Krakowską i fragment murów łączących ją z zamkiem. Miejsca, w których wznosiła się Brama Krakowska i przebiegał mur zostały zaznaczone na placu ciemniejszą kostką brukową, łatwo je zatem zlokalizować.

W czasie II wojny światowej i powstania warszawskiego przestrzeń wokół Placu Zamkowego znacznie ucierpiała. W wyniku bombardowań we wrześniu 1939 r. Zamek Królewski częściowo spłonął, a po upadku powstania warszawskiego hitlerowcy wysadzili jego mury w powietrze. Powstania nie przetrwały także kamienice zachodniej pierzei placu. Po wojnie Plac Zamkowy odzyskał swój XIX-wieczny wygląd. Mury wraz częścią budowli obronnych i fosą zrekonstruowano. Odbudowano także kamienice oraz Zamek Królewski.

Na Placu Zamkowym znajdują się dwa z najbardziej rozpoznawanych zabytków Warszawy – Kolumna Zygmunta i Zamek Królewski. Nieco poniżej placu znajduje się Pałac pod Blachą.

Kolumna Zygmunta

Ponad zabudowaniami Starego Miasta góruje postać króla Zygmunta III Wazy. Kolumna Zygmunta została wzniesiona w 1644 r. z fundacji Władysława IV, syna i następcy króla. Usadowiono ją przy Bramie Krakowskiej.

Pomnik mierzy w całości ponad 22 m. Na granitowej kolumnie z dekoracyjną koryncką głowicą stoi posąg władcy ubranego w zbroję, płaszcz koronacyjny i koronę, trzymającego w rękach krzyż i szablę – symbole wiary chrześcijańskiej i władzy świeckiej. Na cokole poniżej kolumny umieszczono 4 brązowe tablice z łacińskimi inskrypcjami wychwalającymi cnoty i osiągnięcia króla oraz wspominającymi osobę fundatora. Tablice zdobią 4 spiżowe orły z girlandami.

W XVIII i XIX wieku Kolumna Zygmunta była wielokrotnie przerabiana i restaurowana. Posąg, początkowo złocony, ostatecznie spatynowano. Zmieniono także trzon kolumny. W połowie XIX wieku wokół pomnika wzniesiono basen z 4 trytonami, który ostatecznie rozebrano w latach 30. XX wieku. W czasie powstania warszawskiego kolumnę Zygmunta spotkał ten sam los co stojący nieopodal Zamek Królewski.

2 września 1944 r. Niemcy zrzucili posąg króla i zburzyli kolumnę trafiając ją pociskiem z działa. Statua jednak ocalała i już w 1949 r. po dokładnej renowacji została ustawiona na nowej kolumnie. Przesunięto ją o 6 metrów w prawo od pierwotnej lokalizacji i obrócono przodem w stronę Krakowskiego Przedmieścia. Dotychczas król patrzył na ulicę Senatorską. Być może dla ówczesnych władz ważne było, by król Zygmunt nie był zwrócony tylną częścią ciała w kierunku wschodnim.

Polecany artykuł: Place Warszawy – 8 najciekawszych, które musisz zobaczyć

Na trawniku przy południowej fasadzie Zamku Królewskiego można oglądać relikty poprzednich kolumn – oryginalnej marmurowej i przedwojennej granitowej.

Kolumna Zygmunta to pod wieloma względami pomnik wyjątkowy. Jest najstarszym świeckim pomnikiem w Warszawie, a także pierwszym i jedynym pomnikiem tego typu jaki wystawiono w Polsce w XVII wieku. Stanowi wyjątek także na tle nowożytnych pomników europejskich. Forma kolumny była w tym czasie zarezerwowana jedynie da postaci Chrystusa, Madonny i świętych.

Kolumna jest bardzo chętnie oblegana przez turystów oraz mieszkańców Warszawy. To właśnie pod nią umawiają się wszyscy chcący spotkać się na Starówce.

Legenda głosi, że jeżeli król Zygmunt dotknie szablą ziemi, na której stoi, nastąpi koniec świata. Kiedy zaś szablę w górę podniesie, losy Warszawy się odmienią. Póki co władca nie uczynił ani jednego, ani drugiego.

Zamek Królewski

Zamek Królewski jest jednym z najważniejszych zabytków Warszawy. Przez setki lat pełnił funkcję rezydencji królewskiej oraz centrum administracyjnego państwa polskiego. Aby w pełni docenić jego architekturę najlepiej udać się na dziedziniec wewnętrzny, przechodząc przez bramę pod Wieżą Zegarową, zwaną też Zygmuntowską. Warto też wybrać się na spacer wokół zamku.

Na przełomie XIII i XIV wieku w miejscu gdzie obecnie wznosi się zamek znajdował się gród Książąt Mazowieckich. W pierwszej połowie XIV wieku wybudowano Wieżę Grodzką, która została starannie odtworzona po zniszczeniach z okresu II wojny światowej. To najstarsza zachowana część zamku. Na przełomie XIV i XV wieku powstał Dwór Wielki, gdzie odbywały się posiedzenia sądów i obrady sejmu mazowieckiego. Od strony dziedzińca wewnętrznego zachowały się jego gotyckie relikty z charakterystycznymi ostrołukowymi blendami. Widać je w elewacji południowo-wschodniego skrzydła na wprost wejścia po prawej stronie.

W przeciągu kolejnych wieków zamek był wielokrotnie rozbudowywany i odnawiany. W drugiej połowie XVI wieku wzniesiono wieżę zwaną później Władysławowską oraz Nowy Dwór, mieszczący królewskie apartamenty. To obecnie północno-wschodnie skrzydło zamku, na wprost wejścia po lewej stronie. Kolejna przebudowa miała miejsce na przełomie XVI i XVII wieku, kiedy to król Zygmunt III Waza uczynił Warszawę miastem stołecznym. Zamek zyskał swój obecny pięcioboczny kształt i barokowy wystrój, nabierając reprezentacyjnego charakteru. Stał się jednocześnie okazałą rezydencją królewską i centrum administracyjnym państwa.

W następnych latach zamek był kilkukrotnie dewastowany i niszczony. W drugiej połowie XVIII wieku z polecenia króla Augusta III dobudowano kolejne skrzydło z rokokową elewacją ciągnącą się na północ wzdłuż skarpy. Widać je doskonale od strony Wisły. Za czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego zamek przebudowywano w stylu klasycystycznym. Na przełomie XIX i XX wieku przywrócono mu barokowy wygląd zewnętrzny z czasów rozbudowy Zygmunta III Wazy zachowując jednocześnie oryginalne XVIII-wieczne wnętrza.

Polecany artykuł: Zamek Królewski w Warszawie – historia, zwiedzanie i ciekawostki

We wrześniu 1939 r. w czasie oblężenia Warszawy zamek częściowo spłonął w wyniku bombardowań. Pracownikom udało się jednak ocalić ogromną część wyposażenia apartamentów królewskich, które następnie ukryto w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wymontowano też kilkaset elementów wystroju najważniejszych sal zamkowych i przewieziono je na Wawel. Po upadku powstania warszawskiego hitlerowcy wysadzili w powietrze mury zamku umieszczając materiały wybuchowe w dziurach wywierconych w tym celu jeszcze zimą 1939 i 1940 roku.

Po odzyskaniu niepodległości na podstawie ocalałych dokumentów inwentaryzacyjnych zamku oraz uratowanych oryginalnych elementów wystroju wnętrz opracowano plan rekonstrukcji. Zamek odbudowano jednak dopiero w latach 1971-1984. Odtworzono jego barokowo-klasycystyczny charakter, zachowując jednocześnie wszystkie ocalałe elementy konstrukcji.

Obecnie Zamek Królewski pełni funkcje muzealne. Warto zwiedzić jego wnętrze m.in. sale reprezentacyjne i apartamenty prywatne z czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W zamkowych pomieszczeniach można zobaczyć cenne eksponaty, m.in. królewskie trony.

U podnóża Zamku od strony Wisły znajdują się pieczołowicie odrestaurowane Arkady Kubickiego oraz dwupoziomowe ogrody, które obecnie są miejscem wystaw, okolicznościowych imprez i przyjęć.

Pałac pod Blachą

Poniżej Placu Zamkowego zlokalizowany jest Pałac pod Blachą. Ta XVII-wieczna budowla należała początkowo do książąt Lubomirskich. Nazwa pałacu pochodzi od nietypowego w tamtych czasach pokrycia blachą miedzianą.

W roku 1777 pałac kupił król Stanisław August. Mieszkał w nim książę Józef Poniatowski. Po spaleniu w 1944 r., pałac został odbudowany. W jego wnętrzach można obejrzeć zbiory Fundacji Teresy Sahakian oraz odrestaurowane wnętrza poświęcone księciu Józefowi Poniatowskiemu.

Dojście do Rynku Starego Miasta

Z Placu Zamkowego na Rynek Starego Miasta można dojść kilkoma drogami. Co ważne, niezależnie w którą uliczkę się skierujemy, zawsze dotrzemy do Rynku.

Proponuję wybrać ulicę Świętojańską lub ulicę Piwną. Udając się w dalszą wędrówkę ulicą Świętojańską po prawej stronie mijamy kościół pod wezwaniem Męczeństwa św. Jana Chrzciciela, czyli Archikatedrę Warszawską.

Budowa świątyni jest ściśle związana z lokacją miasta na przełomie XIII i XIV wieku. To pierwszy kościół wzniesiony na terenie Warszawy. Pod koniec XVI wieku wraz z przeniesieniem stolicy z Krakowa do Warszawy świątynia zyskała rangę kolegiaty i stała się jednym z najważniejszych kościołów Rzeczypospolitej. Pod koniec XVIII wieku kolegiata została podniesiona do godności katedry, a następnie archikatedry.

W murach świątyni miały miejsce historyczne wydarzenia. W roku 1339 legaci papiescy ogłosili tu wyrok w sporze miedzy Kazimierzem Wielkim a Krzyżakami. Tu koronowały się żony króla Władysława IV Wazy i Michała Korybuta Wiśniowieckiego, tu koronowali się także dwaj monarchowie – w 1705 r. król Stanisław Leszczyński i w 1764 r. ostatni król Polski – Stanisław August Poniatowski. W kościele miało również miejsce zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja. Obecna Archikatedra była także miejscem głoszenia kazań przez księdza Piotra Skargę.

Archikatedra Warszawska jest świątynią o okazałym trójnawowym gotyckim wnętrzu. Najciekawszym dziełem w katedrze jest mistyczny krucyfiks z XV wieku nazywany przez Warszawiaków “Cudownym Panem Jezusem”. Według legendy drewniana figura została uratowana z płomieni reformacji w Norymberdze. Jak głosi legenda, postaci Syna Bożego rosły włosy na głowie. Co roku miała je przycinać jedna z niewinnych dziewic, ale jedna z nich okazała się być nieczystą i z tego powodu włosy na drewnianej figurze przestały rosnąć.

Stare Miasto w Warszawie

Stare Miasto w Warszawie jest unikatem na skalę światową. To przykład bezprecedensowej niespotykanej nigdzie innej całkowitej rekonstrukcji historycznego zespołu architektonicznego, uznawany za symbol siły i niezłomności narodu polskiego.

Oblężenie Warszawy we wrześniu 1939 r. nie przyniosło Staremu Miastu większych strat. Dopiero w roku 1944 w okresie powstania warszawskiego dokonało się tu dzieło zniszczenia. Starówka została dosłownie zrównana z ziemią. Jej zabudowa uległa zniszczeniu aż w 90%. Po wojnie na podstawie zachowanej dokumentacji, materiałów fotograficznych i ikonograficznych stworzono projekt rekonstrukcji Starówki. Rekonstrukcja trwała niemal 15 lat. Odtworzono przeszło 100 kamienic. Zachowano średniowieczny układ przestrzenny oraz historyczne formy architektoniczne zabudowy.

Rynek Starego Miasta

Rynek Starego Miasta był dawno temu głównym placem Warszawy. Zabudowa pierwotnie była głównie drewniana, lecz już w XV wieku przeważała zabudowa murowana. Rynek był zastawiony kramami i straganami. Od co najmniej 1429 roku w centrum Rynku stał ratusz staromiejski, który został rozebrany w roku 1817. Do tego czasu spełniał rolę najważniejszego placu Warszawy. To tu skupiało się całe życie ówczesnego miasta – polityczne, społeczne i towarzyskie.

Obecnie rynek staromiejski ze względu na swój zabytkowy charakter i niezwykły urok jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w stolicy. Rynek Starego Miasta został wytyczony na planie prostokąta o wymiarach 73 x 90 m w okresie lokowania miasta na przełomie XIII i XIV wieku. Równocześnie z powstaniem rynku wytyczono wokół niego działki od połowy XV wieku zabudowane mieszczańskimi kamienicami. Kolejni właściciele nadawali im coraz to nową formę i wygląd, zmieniali także ich przeznaczenie. W pierwszej połowie XV wieku na środku rynku wzniesiono murowany gotycki ratusz i otoczono go drewnianymi kramami. Przez kolejne wieki przebudowywano go w różnych stylach.

Około 1700 r. wzniesiono murowane stragany o jednakowej formie architektonicznej. Na początku XIX wieku ratusz i kramy rozebrano, pozostawiając pusty plac. W okresie od połowy XVII wieku do początku XIX wieku w północno-zachodnim narożniku przy wylocie ul. Nowomiejskiej stał pręgież oraz żelazna klatka, w której trzymano drobnych rzezimieszków i przestępców. Budziły one swego czasu postrach wśród przybyłych do miasta kupców, ale także stanowiły przestrogę dla stałych mieszkańców Warszawy.

Już w wieku XV na Rynek Starego Miasta doprowadzono wodę. Przy północnej i południowej pierzei znajdowały się potężne studnie. Zastąpiono je w 1855 r. wodotryskiem w formie sztucznej skały otoczonej basenem. W jego centrum stanął pomnik Syrenki. Po rozebraniu wodotrysków w latach 20. XX wieku Syrenkę przeniesiono przed siedzibę klubu sportowego “Syrena” przy ul. Solec. Prawdopodobnie dzięki temu przetrwała wojnę i powstanie warszawskie. W latach 70. XX wieku Syrenka wróciła na Stare Miasto w Warszawie, ale umieszczono ją na zewnętrznych murach obronnych przy dawnej Wieży Marszałkowskiej. W 1999 r. przywrócono Syrenkę na Rynek.

Pomnik Syrenki

Dziś w samym centrum Rynku stoi pomnik Warszawskiej Syrenki, która od pierwszej połowy XIV wieku jest w herbie Warszawy. Według jednej z legend Syrenka broni miasta w podzięce za uratowanie jej z rąk kupca, który ją porwał. Co ciekawe, Syrenka początkowo miała odrażający wygląd o smoczych cechach. Przez wieki stopniowo piękniała i od 1938 r. jest zmysłową półkobietą-półrybą.

Wokół niej możemy spotkać lokalnych artystów, ulicznych grajków, barwne indywidua w postaci mimów zastygniętych w wymyślnych pozach a także warszawskiego kataryniarza i dorożkarzy zapraszających na przejażdżkę po mieście.

Polecany artykuł: Multimedialny Park Fontann i legenda o złotej kaczce

Nieopodal pomnika znajdują się dwie żeliwne studnie-pompy, które stanęły tu wraz z pomnikiem Syreny. Pompy mają dwie charakterystyczne cechy warszawskiej małej architektury. Pierwsza to szyszka, wieńczącą każdą ze studni, a druga to lew, z którego tryska woda.

Legenda o skarbie

Jak z każdym historycznym miejscem, również i z Rynkiem Starego Miasta związana jest pewna legenda.

W piwnicach jednej z kamienic na rogu ulicy Krzywe Koło, ukryto skarby, których strzegł Bazyliszek. Każdego, kto odważył się do nich dobrać, smok zmieniał wzrokiem w kamień. Pokonał go przemyślny szewczyk zasłaniając się lustrem. Bazyliszek skamieniał pod wpływem odbicia własnych oczu.

Kamienice przy Rynku

Domy wokół Rynku wznosili zamożni członkowie patrycjatu. Były to przeważnie XVI- i XVII-wieczne kamienice. Wszystkie kamienice wokół Rynku wyglądają obecnie wspaniale i kolorowo. Warto zwrócić szczególną uwagę na niektóre z nich.

• kamienica pod nr 7: “Złocista” – najstarsza siedziba patrycjuszy miejskich, Baryczków.
• kamienica pod nr 21a: “Klucznikowska” – mieszkał tu i zmarł w 1812 r. Hugo Kołłątaj, o czym przypomina tablica pamiątkowa. W gotyckich piwnicach mieści się popularna restauracja “Krokodyl”.
• kamienica pod nr 27: “Fukierowska” – słynna winiarnia, znana od przeszło 300 lat. Zbudowana w XVI wieku, około XVII wieku przebudowana w stylu późnorenesansowym, a w końcu XVIII wieku w stylu neoklasycystycznym. W dziedzińcu znajdują się arkadowe krużganki. Jest siedzibą Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Parter kamienicy zajmuje restauracja “U Fukiera”.
• kamienica pod nr 36: “Pod Murzynkiem” – jej nazwa pochodzi od głowy Murzynka na fasadzie. Była to pierwsza odbudowana po wojnie kamienica staromiejska. Wiąże się z nią inna, mniej chwalebna przeszłość. W 1899 r. na tajnym zebraniu, indoktrynował w niej robotników Feliks Dzierżyński.
• kamienica pod nr 1: “Walbachowska” – powstało w niej kolegium jezuickie ze szkołą, biblioteką oraz drukarnią. Z okresu przebudowy pochodzi zdobiony kolumnami kamienny portal. W kamienicy mieści się przyzwoita restauracja “Bistro Warszawa”.
• kamienica pod nr 5: “Jeleniowska” (bardziej znana jako “Pod Bazyliszkiem”) – restauracja “Bazyliszek”, która mieści się w kamienicy jest jedną z najbardziej obleganych na całym Starym Mieście.
• kamienica pod nr 7: “Złocista” – stylu późnego renesansu nadał jej ówczesny właściciel – Stanisław Baryczko, wójt i burmistrz miasta, należący do jednego z najbogatszych rodów Warszawy. Złocony kamienny portal odtworzono po wojnie, zaś w kracie nadświetla znajduje się gmerk rodowy i inicjały tego zacnego właściciela.
• kamienica pod nr 9: “Długoszowa” (znana jako “Dom Hermanowski” i “Dom Myśliwski”). Wyróżnia się sgraffito o tematyce zwierzęcej. Mamy tu kunę, lisa, dzika, żubra i niedźwiedzia, a poniżej nich pieją dźwięcznie koguty.
• kamienica pod nr 11: “Majeranowska” – dekorowana jest stiukowymi maskami, girlandami i zwisami. W jej wnętrzu znajduje się sklep i pracownia bursztynu “Art Gallery Amber”, gdzie można nabyć niesamowite wyroby z tego “polskiego złota”.
• kamienica pod nr 13: “Erlerowska” (zwana również “Pod Lwem”) – chyba najpiękniejsza kamienica po tej stronie Rynku. Na jej fasadzie znajduje się jedyna przedwojenna polichromia. Naroże budynku na wysokości piętra zdobi złocony lew, a jego gzyms rzygacz plujący deszczówką.

Barbakan i mury miejskie

Opuszczając Rynek Starego Miasta ul. Nowowiejską, u jej zbiegu z ulicą Podwale dotrzemy do pozostałości murów obronnych Warszawy. Barbakan jest obiektem dawnych fortyfikacji. Zbudowany został w połowie XVI wieku. Już w chwili wybudowania był przestarzały i nie spełniał poważniejszych funkcji obronnych, głównie wskutek rozwoju artylerii. Barbakan w zasadzie tylko raz uczestniczył w obronie Warszawy – podczas potopu szwedzkiego.

Ceglana budowla ma formę wysuniętej przed fosę półokrągło zakończonej dwukondygnacyjnej bastei przejazdowej. W dolnej części znajdowała się brama przejazdowa prowadząca przez most do bramy Nowomiejskiej. W górnej części mieścił się kryty ganek z okrągłymi okienkami strzelniczymi. Całość wieńczyła ozdobna attyka. Dodatkowym elementem obronnym były 4 niewielkie baszty ze strzelnicami wzniesione ponad filarami mostu.

Od XVI wieku mury staromiejskie stopniowo przestawały pełnić funkcje obronne, aż wreszcie w początku XVIII wieku postanowiono je rozebrać. Ocalały jednak znaczne ich fragmenty. Od końca wieku XIX aż do wybuchu II wojny światowej odkrywano je często przypadkowo i odsłaniano. W czasie wojny i powstania warszawskiego mury, choć uszkodzone, zachowały się w ogromnym procencie, w większości jedynie w dolnych partiach, ale gdzieniegdzie niemal całkowicie. Od końca lat 40. do lat 70. XX wieku były poddawane konserwacji, starannie uzupełniane i rekonstruowane. W ramach tych prac w 1954 r. na nowo wzniesiono Barbakan.

Pomnik Małego Powstańca

Idąc od Barbakanu ulicą Podwale, po kilkusetmetrowym spacerze po lewej stronie mijamy niewielki, skromny, ale doskonale znany z pocztówek Pomnik Małego Powstańca. Rzeźba z brązu przedstawia kilkuletniego chłopca w opadającym na czoło niemieckim hełmie z orzełkiem i namalowaną biało-czerwoną opaską, w za dużych butach i płaszczu oraz pistoletem maszynowym przewieszonym przez ramię. Na murach za pomnikiem umieszczono tablicę ze słowami słynnej powstańczej piosenki: “Warszawskie dzieci pójdziemy w bój”.

Pomnik odsłonił w 1983 r. lekarz Jerzy Świderski, który w czasie Powstania Warszawskiego był 14-letnim harcerzem.

Choć Stare Miasto w Warszawie jest przepiękne to nasz spacer powoli zbliża się ku końcowi. Idąc ulicą Podwale w stronę Placu Zamkowego wzdłuż pozostałości murów obronnych po drodze miniemy jeszcze astronomiczny zegar Zygmunta i pomnik Jana Kilińskiego. Przed sobą zaś widzimy już Kolumnę Zygmunta. Na Placu Zamkowym kończy się nasz spacer, w czasie którego zobaczyliśmy Stare Miasto w Warszawie.

Stare Miasto w Warszawie – moja rekomendacja

Stare Miasto w Warszawie to miejsce, gdzie zdecydowanie warto się wybrać. To miejsce może zadziwić nawet największych przeciwników Warszawy. Rynek Starego Miasta idealnie nadaje się do zwiedzania, spacerowania, a także serwowania sobie kulinarnych doznać w okolicznych lokalach gastronomicznych. Nic więc dziwnego, że Stare Miasto w Warszawie jest obowiązkowym punktem zwiedzania podczas każdej wycieczki do Stolicy.

Gdzie spać na Starym Mieście w Warszawie? Polecane noclegi

Jeśli zarezerwujesz nocleg za pomocą zamieszczonych we wpisie linków ja otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena noclegu pozostaje taka sama.