Dwa najbardziej charakterystyczne elementy kuchni czeskiej to gęste zupy i różnego rodzaju gęste, kremowe sosy podawane nie tylko do mięs. Głównymi składnikami czeskiej kuchni są mięso, ziemniaki i warzywa korzeniowe, a także kwaśna śmietana. Choć pod względem kulinarnym Czechy są kojarzone z knedlikami i najlepszym na świecie piwem, to miejscowa kuchnia oferuje wiele pysznych dań, których warto spróbować. Sprawdź co zjeść w Czechach.
W tym artykule
Delektowanie się czeskim jedzeniem wymaga przeprogramowania sposobu myślenia na temat odżywiania. Tłuszcz należy w Czechach traktować jako kwintesencję smaku, a cholesterol jako przyjaciela.
Czeska kuchnia jest poniekąd odzwierciedleniem wpływów sąsiednich krajów. Popularna w Czechach pieczona gęś przywędrowała z Niemiec, sznycle zawitały na czeskie stoły z Austrii, zaś gulasz – z Węgier. Wszystkie te dania doskonale zaadoptowały się w Czechach i nieco różnią się od oryginałów.
Typowy czeski posiłek składa się z dwóch dań: zupy, jako pierwszego dania, oraz dania głównego, najczęściej mięsnego. Po obiedzie często podawany jest deser, zwykle kawałek ciasta.
Na czeskich stołach dominuje mięso i produkty na bazie skrobi. Jednym z najpopularniejszych typowych czeskich dań jest sycący gulasz (guláš), prawie zawsze podawany z gotowanymi na parze chlebowymi knedlami (knedlíky). Innym niemniej popularnym daniem mięsnym jest svíčková na smetaně, czyli plastry polędwicy wołowej duszone w piekarniku i podawane w sosie śmietanowym z dodatkiem żurawiny.
Republika Czeska to również kraj wielu kultowych ciast, co w połączeniu z zamiłowaniem Czechów do mocnej kawy, daje idealny przepis na przepyszne acz bardzo proste desery. O jednym z popularnych deserów można powiedzieć, że jest knedlowym deja vu (ovocné knedlíky ze śliwkami). Inne czeskie desery to strudel jabłkowy i palačinky (rolowane naleśniki nadziewane dżemem, owocami i polane sosem czekoladowym).
Kuchnia wegetariańska w Czechach praktycznie nie istnieje, a tego typu dań można tu spotkać niewiele (smažený sýr, bramborak, zupy jarzynowe). Za wyjątkiem pomidorów, kapusty, papryki i ogórków trudno doszukać się w czeskiej kuchni dań typowo warzywnych, choć z drugiej strony bardzo popularne są grzyby.
Wśród czeskich przystawek należy wymienić szynkę praską, podawaną z odrobiną chrzanu oraz śledź i sardynki.
Po tym wstępie zapewne już wiesz, co miałem na myśli pisząc na początku o konieczności zmiany sposobu myślenia na temat odżywiania. Pora sprawdzić co zjeść w Czechach.
Knedlíky
Czeskie knedlíky to tradycyjne pikantne lub słodkie knedle przygotowane z różnych składników. Knedlíky pikantne przygotowywane są z namoczonego chleba (houskový), z puree ziemniaczanego (bramborové) lub z sera (syrove). Występują też zwykłe knedle drożdżowe. Czasem są wzbogacone mięsem, ziołami lub pokrojoną w kostkę cebulką. Najczęściej jednak knedlíky są przygotowywane ze świeżych składników takich jak mąka ziemniaczana lub pszenna. Słodkie wersje knedli nadziewane są owocami i podawane jako deser.
Po sporządzeniu ciasta formuje się go w większe “wałeczki” i gotuje na parze lub w wodzie. Po ugotowaniu knedle podaje się pokrojone w plastry. Knedlíky nie są nigdy spożywane na sucho i jako takie nie stanowią odrębnego dania. Są dodatkiem do każdego dania z sosem, głównie do pieczonych mięs i gulaszu. W takim zestawieniu świetnie wchłaniają w siebie wszelkiego rodzaju sosy mięsne i warzywne.
Podobne odmiany gotowanych knedli są dość powszechnie spożywane w całej Europie Środkowej i Wschodniej, a szczególnie w sąsiedniej Słowacji, w Niemczech oraz w Austrii.
Guláš (tradycyjny czeski gulasz)
Tradycyjny czeski guláš to po prostu gulasz mięsny z ciemnoczerwonym sosem mocno doprawionym papryką. Na przestrzeni dziejów to danie o węgierskim pochodzeniu stało się jednym z najpopularniejszych posiłków w Czechach i na Słowacji. Oba te kraje wykształciły swoją unikalną wersję gulaszu, nieco różniącą się od węgierskiego oryginału.
Czeski guláš zwykle składa się z wołowiny, wieprzowiny lub dziczyzny. Kawałki mięsa są podpiekane, a następnie długo gotowane na wolnym ogniu wraz z cebulą, do momentu zgęstnienia bulionu. Można się spotkać z różnymi wersjami gulaszu w zależności od użytego rodzaju mięsa oraz dodatków takich jak ziemniaki, kminek, majeranek, kiełbasa i grzyby.
Guláš jest bardzo popularnym daniem restauracyjnym podawanym z knedlami na parze lub zwykłym chlebem.
Rízek, czyli czeska wersja Wiener Schnitzel
Řízek nie ma nic wspólnego z ryżem, z którym może się kojarzyć nazwa potrawy. Jest to czeska wersja słynnego austriackiego sznycla wiedeńskiego, czyli z cienkich tłuczonych plastrów mięsa obtoczonych w bułce tartej, mące i jajku, a następnie smażonych na oleju roślinnym lub maśle. Niektóre wersje sznycla wymagają marynowania plastrów wieprzowiny w soku z cytryny przez około pół godziny przed panierowaniem w bułce tartej.
Wersja austriacka sznycla jest przyrządzana wyłącznie z cielęciny. Czeska interpretacja z kolei, czyli smažený rízek, jest tylko sporadycznie przygotowywany z cielęciny. Najczęściej są to kotlety schabowe, a czasami filety z kurczaka. Řízek można zjeść w wielu restauracjach w Czechach, jak również bardzo często przygotowywany jest w czeskich domach.
Polecany artykuł: Co zjeść na Słowacji – gulasz i 9 innych popularnych potraw
Zwykle sznycel o złotym kolorze i chrupiącej skórce jest podawany z puree, zwykłymi gotowanymi ziemniakami lub sałatką ziemniaczaną. Czasem podawany jest w formie kanapki.
Kulajda (czeska zupa koperkowa)
Czeska kulajda to kremowa zupa koperkowa z mączną zasmażką. Uważa się, że każdy czeski region i każda czeska rodzina ma swoją charakterystyczną wersję tej sycącej zupy. Do przygotowania zupy używa się grzybów i ziemniaków oraz kwaśnej śmietany, sporej ilości kopru lub gotowanych jajek.
W niektórych regionalnych odmianach kulajdy używa się octu, aby nadać jej intensywnie kwaśny smak. Niezależnie od licznych odmian, zupa ta jest sycąca i rozgrzewająco, stąd najczęściej i najchętniej jest spożywana w mroźnym okresie zimowym.
Wbrew pozorom zupa jest na tyle konkretna i sycąca, że bardzo często podawana jest jako danie główne, w odróżnieniu od klasycznych zup.
Smažený sýr, czyli coś dla jaroszy
Ten tradycyjny czeski specjał znany jest również pod nazwą smažák. Danie składa się z bloku sera – zwykle edamskiego, munstera lub nieznanego u nas sera o nazwie hermelín. Kawałki sera są panierowane w jajku, bułce tartej i mące, a następnie smażone na patelni lub w głębokim tłuszczu, aż skórka stanie się złocista i chrupiąca.
Mimo, że smažený sýr może być spożywany jako przystawka, zwykle jest traktowany jak bezmięsne danie główne ze względu na wielkość porcji. Niezbędnym dodatkiem do smažáka jest sos tatarski. Czasami smažák jest podawany z mięsem lub ziemniakami. Z kolei smažený sýr podany w bułce to popularne danie uliczne.
Smažený sýr można znaleźć w całych Czechach, od ulicznych straganów i pubów po szanujące się restauracje wysokiej klasy. Podobne danie znane jako vyprážaný syr jest popularną potrawą w sąsiedniej Słowacji.
Bramboračka (kremowa zupa ziemniaczana)
Pierwotnie bramboračka była uważana za posiłek dla ludzi ubogich. Obecnie ta kremowa zupa stała się jednym z klasyków kuchni czeskiej. Zupa występuje w wielu odmianach, ale zawsze zawiera głównie proste składniki, takie jak warzywa korzeniowe, suszone grzyby i różne świeże lub suszone zioła i przyprawy.
Bramboračka jest potrawą, którą można znaleźć w menu wielu tradycyjnych czeskich pubów, gdzie jest głównie spożywana jako pyszna przystawka, często podawana w tradycyjnych miskach z wydrążonego chleba.
Bublanina (biszkopt z owocami)
Może nazwa tego deseru nie jest szczególnie zachęcająca do spróbowania, ale ciasto jest naprawdę genialne i warto go skosztować. Bublanina to lekki biszkopt pieczony z jajek, masła, cukru, mąki i z dodatkiem różnych owoców, takich jak wiśnie, truskawki, jagody, morele, śliwki i gruszki. Biszkopt jest czasami lekko aromatyzowany wanilią lub skórką cytrynową.
Zazwyczaj ciasto jest spożywane na ciepło i często jest oprószone cukrem pudrem przed podaniem. Chociaż ciasto nie jest specjalnie wystawne, bublanina jest jednym z najbardziej znanych i lubianych deserów w Czechach. Bardzo chętnie ciasto jest pieczone w czeskich domach jako deser na co dzień lub jako szybki słodki poczęstunek dla gości. Bublaninę można również znaleźć w czeskich piekarniach.
Buchty (czeskie drożdżówki z nadzieniem)
Kolejny wyśmienity czeski deser to buchty, czyli tradycyjne czeskie drożdżowe bułeczki z nadzieniem. Podzielone na mniejsze porcje ciasto jest zwijane w małe bułeczki, a każda z nich jest wypełniona gęstymi domowymi dżemami lub innymi owocowymi przetworami. Lekkie maślane ciasto, z którego pieczone są buchty jest czasem aromatyzowane wanilią lub cytrusami.
Przygotowane bułeczki układane są gęsto obok siebie na blasze i pieczone na złoty kolor. Podczas pieczenia bułeczki rosną i przyklejają do siebie, tworząc niepowtarzalny i rozpoznawalny kształt. Po upieczeniu buchty posypywane są cukrem pudrem.
Choć identyczne bułeczki można spotkać w wielu innych krajach, np. w Austrii, na Słowenii czy w Chorwacji, powszechnie uważa się, że buchty pochodzą z Czech, skąd rozprzestrzeniły się na inne kraje.
Ovocné knedlíky (knedle nadziewane owocami)
Ovocné knedlíky to słodka odmiana czeskich knedli nadziewanych owocami, występująca na terenie Czech w wielu wariantach. Wytwarzane są one z ciasta na zakwasie lub z ziemniaków, albo też z połączenia mąki pszennej i świeżego twarogu. Jako nadzienia używa się różnych owoców, najczęściej moreli, truskawek, jagód lub śliwek.
Knedlíky są krótko gotowane we wrzącej wodzie i zwykle podawane na gorąco, oblane roztopionym masłem, posypane cukrem i pokruszonym twarogiem.
Pečená kachna (pieczona kaczka)
W Czechach pieczona kaczka znana jest jako pečená kachna. Kaczka jest zwykle doprawiana kminkiem i majerankiem, a następnie powoli pieczona w piekarniku, aż jej skórka stanie się złotobrązowa i chrupiąca. Tradycyjnie kaczka podawana jest z gotowanymi ziemniakami, chlebowymi knedlikami, duszoną czerwoną kapustą, a czasami z dodatkiem gęstego sosu sporządzonego z wytopionego z kaczki tłuszczu oraz z mąki.
Pečená kachna jest bardzo popularna w Czechach. Danie jest często przygotowywane na rodzinne spotkania, imprezy i specjalne okazje.
Kilka słów o czeskim piwie i winie
Tak obfity posiłek jak pieczona kaczka wymaga stosownego popitku. Skoro już wiadomo co zjeść w Czechach, warto napisać kilka słów o czeskich trunkach.
Naturalnym i oczywistym dodatkiem do posiłków jest czeskie piwo, reklamowane jako najlepsze na świecie. Dwie z najbardziej znanych marek to Pilsner Urquell i Budweiser Budvar. Niemniej popularne są: Radegast, Velkopopovicky Kozel, Staropramen i Gambrinus. W Czechach piwo jasne to svetle pivo, a ciemne piwo to tmave pivo. Polecam spróbować obydwu rodzajów.
Równie doskonałym napojem do posiłku w Czechach jest wino, szczególnie odmiany morawskie. Frankovka (gorzka czerwień) i Rulandske (wytrawna biel) są powszechnie dostępne w czeskich restauracjach i sklepach.
