Fontanny Rzymu – spacer po Wiecznym Mieście

Bogactwo zabytków sprawia, że Rzym można zwiedzać na wiele sposobów. Można podążać szlakiem antycznych budowli, bazylik, katedr i kościołów, szlakiem rzymskich placów czy wreszcie szlakiem bohatera książki Dana Browna “Anioły i demony”. Ja proponuję wycieczkę, na której trasie znajdą się najładniejsze fontanny Rzymu. Bowiem Rzym to miasto fontann.

Fontanny Rzymu – historia

Fontanny znane były już w Mezopotamii i w dolinie Indusu. W Grecji pojawiły się w VI w p.n.e. Istniały także w starożytnych Pompejach. W Rzymie fontanny są obecne od ponad 2000 lat. W II wieku było ich w starożytnym Rzymie około 40.

Woda do fontann była doprowadzana przez akwedukty. Kiedyś fontanny były po prostu zbiornikami wodnymi, z których czerpano wodę. Od początku swojego istnienia fontanny miały również walory dekoracyjne i symboliczne.

Fontanny Rzymu dekorowano podobiznami zwierząt i mitycznych bohaterów. Ze względu na swoją symbolikę umieszczane były często w atrium kościołów, co miało symbolizować oczyszczenie z grzechów.

Po upadku cesarstwa rzymskiego fontanny Rzymu zniknęły na parę wieków z krajobrazu Wiecznego Miasta. W średniowieczu w Rzymie było ich dosłownie kilka. Prawdziwy wysyp fontann w Rzymie nastąpił w epoce baroku. Najczęściej na zlecenie papieży zaczęto przywracać świetność akweduktom. Fontanny stały się monumentalne, bogate w formę i ornamenty. Miały świadczyć o potędze władzy ich fundatorów – papieży.

Fontanny Rzymu są bardzo różnorodne. Jedne są monumentalne jak Fontana di Trevi, inne proste i niewielkie, a jeszcze inne przypominają antyczne sarkofagi.

Fontanny Rzymu – trasa zwiedzania

Osobliwą rzymską wędrówkę rozpoczniemy na Piazza di Spagna, przy Schodach Hiszpańskich. Trasa spaceru wiedzie na Piazza di Trevi, dalej na Kapitol, w okolice Panteonu, na Piazza Navona, a stamtąd dotrzemy do końcowego punktu trasy znajdującego się na placu Św. Piotra w Watykanie. Będziemy podążać trasą, na której zobaczymy najwspanialsze fontanny Rzymu.

Na spacer ubieramy koniecznie wygodne buty, a odzież dobieramy stosownie do pogody. Nie licząc drobnych wydatków na napoje, lody czy toaletę, nie musimy przygotowywać się na zakup biletów wstępu. Do każdej z fontann dotrzemy na piechotę. W sumie trasa naszego spaceru wyniesie około 5,5 km.

---

Zobacz niezwykłe osiągnięcia cywilizacji, zarówno starożytne, jak i współczesne, w tej liczącej 2500 lat metropolii. Oto kilka atrakcji i wycieczek w Rzymie, które mogą Cię zainteresować:

Fontana della Barcaccia

Pierwsza fontanna na naszym szlaku zlokalizowana jest u podnóża Schodów Hiszpańskich, które swoją monumentalnością mogą sprawić, że tej fontanny nie zauważymy.

Ta barokowa fontanna powstała w roku 1629 z inicjatywy papieża Urbana VIII, który polecił jej wykonanie ojcu słynnego Gian Lorenzo Berniniego. Przy projekcie pracował zarówno Bernini ojciec jak i Bernini syn. Fontanna miała kształtem przypominać tonący okręt lub łódkę. Jest ona pamiątką po powodzi z 1598 r., kiedy to wody Tybru wyrzuciły w tym miejscu łódkę.

Po obejrzeniu tej fontanny opuszczamy Piazza di Spagna i kierujemy się w stronę Piazza di Trevi, do kolejnej fontanny Rzymu, docierając tam po przejściu 700 m.

Fontana di Trevi

Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Rzymu. Nazywana jest królową rzymskich fontann. Znajduje się na fasadzie budynku przy Piazza di Trevi, nieopodal Kwirynału i Placu Weneckiego, w połowie drogi pomiędzy Schodami Hiszpańskimi, a Ołtarzem Ojczyzny.

Niewielkie rozmiary Piazza di Trevi potęgują wrażenie ogromnego wodnego widowiska. Fontanna di Trevi ma 26 m wysokości i 49 m szerokości.

Nazwa fontanny pochodzi od imienia dziewicy, Trevii, która odkryła źródło wykorzystane przy budowie akweduktu. Fontanna powstała w XVIII wieku z inicjatywy papieża Klemensa XII. Do dziś fontanna czerpie wodę z wciąż czynnego akweduktu Acqua Vergine, doprowadzonego do Rzymu w 19 r. p.n.e. przez Marka Agryppę.

Główną postacią fontanny jest Okeanos, grecki tytan. Obok niego znajdują się dwa trytony będące symbolami Kastora i Polluksa. Okeanos znajduje się na rydwanie zaprzężonym w dwa hippokampy, z których jeden jest łagodny, drugi zaś drugi niespokojny. Symbolizują one dwa odmienne stany morza – ciszę i sztorm. Na balustradzie umieszczono cztery statuy symbolizujące cztery pory roku. W niszach znajdują się kobiece postaci – alegorie Zdrowia i Obfitości.

Tradycja głosi, że jeżeli ktoś chce kiedyś wrócić do Wiecznego Miasta musi stanąć tyłem do fontanny i przez lewe ramię wrzucić do wody pieniążek. Podobno to co spotka wrzucającego monety zależy od ich liczby. I tak, jedna moneta ma zapewnić powrót do Rzymu, dwie – romans, a trzy – ślub.

Liczba monet, które lądują w wodzie jest ogromna. Władze miasta przeznaczają wyławiane pieniądze na utrzymanie i renowację zabytków.

Przy fontannie di Trevi została nakręcona jedna z najsłynniejszych scen filmu “La Dolce Vita” (Słodkie życie) w reżyserii Federico Felliniego. Oto widzimy jak Anita Ekberg i Marcello Mastroianni wchodzą do fontanny w celu zażycia kąpieli. Oczywiście kąpiel w fontannie di Trevi jest możliwa tylko w filmie, bowiem w rzeczywistości jest zakazana i karana.

Na fontannę di Trevi możemy popatrzeć na żywo dzięki kamerze internetowej.

Piazza di Trevi oddalony jest o 1.000 m od Kapitolu, dokąd idziemy obejrzeć kolejną wspaniałą fontannę.

Fontana della Dea Roma

Znajduje się na Kapitolu na Piazza di Campidoglio. Wykonał ją Mateo Bartolani według projektu Michała Anioła. Fontanna miała być pierwotnie jedynie dekoracją skweru. Tymczasem została ozdobiona po bokach dwoma monumentalnymi rzeźbami przedstawiającymi rzeki Nil i Tyber, które stały wcześniej w łaźniach Konstantyna na Kwirynale, a Tyber był wtedy rzeką Tygrys.

Wcześniej nie planowano żadnej fontanny w tej okolicy, ponieważ Kapitol pozostał bez bieżącej wody do czasu wybudowania przez papieża Sykstusa V akweduktu Felice. Dlatego dopiero w 1588 roku Matteo Bartolani da Castello otrzymał zlecenie zaprojektowania monumentalnej fontanny, w drodze konkursu zleconego przez samego Sykstusa V, który zamierzał uczcić budowę nowego akweduktu również na placu Kapitolińskim. Świadczą o tym niektóre napisy umieszczone na balustradzie samego placu.

Fontanna della Dea Roma składa się z podwójnej marmurowej niecki umieszczonej między dwoma posągami Nilu i Tybru. W centralnej niszy stanął posąg Minerwy.

Z tego miejsca mamy 1.000 m do Panteonu, przed którym znajduje się następny punkt naszego spaceru.

Fontana del Pantheon (Fontanna Panteonu)

Na Piazza della Rotonda, przed wejściem do Panteonu, znajduje się barokowa fontanna zaprojektowana przez Giacomo della Porta, a wykonana przez Leonardo Sormaniego. To fontanna Panteonu, zwana także Fontanną z Obeliskiem lub po prostu Fontanną na Piazza della Rotonda.

Oryginalna marmurowa misa i posąg zostały z czasem usunięte z fontanny. W roku 1711 papież Klemens XI uznał za konieczne zmianę wyglądu tej XVI-wiecznej fontanny. Zlecił dodanie pośrodku konstrukcji, na szczycie trawertynu, wysokiego na 6 metrów obelisku faraona Ramzesa II, przeniesionego tutaj z Piazza San Macuto. Obelisk otoczono u podstawy czterema delfinami i czterema maskami wspartymi na cokole. Przeprojektowania fontanny podjął się Filippo Barignoni, który najwyraźniej czerpał inspirację z Fontanny Czterech Rzek na Piazza Navona.

W roku 1886 oryginalne rzeźby z fontanny trafiły do Muzeum Rzymu, a na ich miejscu stanęły kopie wykonane przez Luigiego Amici. Uzupełnieniem rzeźb są skierowane na północ i południe sekcje ozdobione herbem papieskim, tiarą i kluczami papieskimi.

Polecany artykuł: Spacer po Rzymie szlakiem antycznych zabytków

Panteon dzieli 500 metrów od Piazza Navona, gdzie znajdują się trzy barokowe fontanny Rzymu, zlokalizowane prawie obok siebie.

Fontana dei Quattro Fiumi (Fontanna Czterech Rzek)

Na Piazza Navona, placu, który powstał na starożytnym stadionie Domicjana (stąd jego podłużny kształt), znajduje się jedna z najbardziej znanych fontann rzymskich – Fontanna Czterech Rzek. Stworzona została przez Giovanni Lorenzo Berniniego w połowie XVII wieku na zlecenie papieża Innocentego X.

Nad dużym basenem wznosi się skała z fantazyjnie zdobioną grotą. Czterej muskularni mężczyźni z białego marmuru znajdujący się na skale utożsamianej z chaosem to posągi symbolizujące cztery rzeki: Dunaj, Ganges, Nil oraz Rio de la Plata. To nawiązanie do czterech kontynentów: Europy, Azji, Afryki i Ameryki. Ozdobami fontanny są też elementy fauny i flory: koń, lew, krokodyl czy palma. W fontannę wkomponowany jest obelisk, który wcześniej znajdował się w cyrku Maksencjusza przy via Appia. Na szczycie obelisku umieszczono zaś gołębia z gałązką oliwną, znajdującego się w herbie Innocentego X i jego rodu.

Z Fontanną Czterech Rzek związana jest pewna anegdota. Gian Lorenzo Bernini i Francesco Borrominim zaciekle ze sobą rywalizowali. Wyścig między nimi trwał aż do końca życia tego drugiego. Z fontanną sąsiaduje kościół świętej Agnieszki (Sant’Agnese in Agone).

Legenda głosi, że Bernini był tak zdegustowany faktem, że to Borrominiemu, a nie jemu, przypadnie w udziale wzniesienie nowego kościoła i wyrzeźbienie jego fasady, iż postanowił dać temu wyraz. Wszystkie figury olbrzymów stworzył i usytuował w taki sposób, że żadna z nich zdaje się nie zauważać kościoła, który stoi tuż pod ich nosem. Tylko jedna z postaci, La Plata, choć nie patrzy na budynek a jakby nad niego, zasłania się ręką w obawie, że dostanie przygnieciona przez walącą się konstrukcję kościoła.

Fontanna Czterech Rzek została wykorzystana w scenie filmu “Anioły i demony”, będącego ekranizacją powieści Dana Browna pod tym samym tytułem. W fontannie miał być utopiony ostatni z czterech preferiti, czyli kardynałów mających największe szanse na ich wybór przez konklawe na nowego papieża. Kardynał został w ostatniej chwili uratowany przez Roberta Langdona.

Polecany artykuł: Rzym śladami Aniołów i Demonów

Twórcy filmu pozwolili sobie na pewne zniekształcenie rzeczywistości. Po pierwsze, woda w fontannie sięga mniej więcej do kolan, zatem Robert Langdon nie mógł dać zamaszystego susa do wody. Po drugie, kiedy grający głównego bohatera Tom Hanks woła o pomoc, można mieć wrażenie, że Piazza Navona jest pusty, choć w rzeczywistości to się nie zdarza, nawet w późnych godzinach wieczornych.

Trasa naszego spaceru wiedzie do kolejnej fontanny Rzymu.

Fontana del Nettuno (Fontanna Neptuna)

W północnej części Piazza Navona znajduje się druga fontanna. Jej wykonanie zlecił papież Grzegorz XIII, a zbudował ją Giacomo della Porta w roku 1574 jako prostą konstrukcję, złożoną jedynie z basenu, do którego spływała woda.

Dopiero 300 lat później nadano jej współczesny kształt, dodając rzeźby. Pojawiła się postać Neptuna walczącego z ośmiornicą oraz figury nimf morskich.

Fontana del Moro (Fontanna Maura)

Na południowym krańcu Piazza Navona znajduje się jeszcze trzecia fontanna – Fontanna Maura. Została zaprojektowana przez Giacomo della Porta w 1575 roku. Dzieło della Porty zostało wzbogacone 100 lat później przez Gian Lorenzo Berniniego. W centralnej części pojawiła się postać afrykańskiego olbrzyma walczącego z wielką rybą.

Podobno rysy tego posągu były odwzorowaniem rezydującego w tamtym czasie ambasadora Królestwa Konga. Według innych przekazów, Bernini rzeźbiąc oblicze Maura miał się inspirować posągiem zwanym Pasquino, co wywołało dezaprobatę papieża, zwłaszcza że na szyjach tak zwanych “gadających posągów”, a wśród nich Pasquino, nieznani sprawcy zawieszali zwoje z wierszami o satyrycznej, a nierzadko i prześmiewczej treści pod adresem klas rządzących, co w epoce nowożytnej ogromnie leżało na sercu rzymskim arystokratom i klerowi. Postać centralna otoczona jest również przez inne stworzenia morskie.

W 1874 roku, podczas renowacji fontanny, oryginalne rzeźby zostały przeniesione do Galleria Borghese i zastąpione kopiami.

Powoli zbliżamy się ku końcowi spaceru szlakiem rzymskich fontann. Ostatni etap wędrówki będzie najdłuższy z dotychczasowych. Aby z Piazza Navona dotrzeć na plac św. Piotra musimy przejść na drugą stronę Tybru, mijając po prawej stronie Zamek Anioła i pokonując piechotą około 2 kilometrów.

Fontana di Carlo Maderno i Fontana di Bernini

Na Placu św. Piotra w Watykanie stoją dwie bardzo znane fontanny Rzymu. Na pierwszy rzut oka są prawie identyczne. Pierwsza z nich została zaprojektowana przez Carlo Maderno w pierwszej połowie XVII wieku, druga zaś jest tworem Gian Lorenzo Berniniego i powstała w roku 1677.

Fontanna Maderno została wybudowana po północnej stronie placu św. Piotra w miejscu wcześniejszej fontanny, zbudowanej w 1490 roku za czasów papieża Innocentego VIII. W 1612 roku papież Paweł V odbudował starożytny rzymski akwedukt Aqua Traiana, który zapewnił fontannie znacznie obfitsze źródło wody. Wtedy też architekt Carlo Maderno, bratanek architekta Domenico Fontany, otrzymał zlecenie przeprojektowania fontanny. Zbudował nową ośmiokątną podstawę fontanny, na której szczycie umieścił dużą nieregularną misę, ozdobioną stopniami i małymi kolumnami. Zachowano dużą dolną misę, a cokół ozdobiono czterema kamiennymi zwojami.

Jak wszystkie ówczesne fontanny, również ta na placu św. Piotra nie posiadała pomp i działała wyłącznie grawitacyjnie, a źródło wody znajdowało się wyżej niż fontanna, co powodowało, że woda tryskała w górę. Źródło wody do fontanny – Aqua Paola, znajdowało się na wzgórzu Janiculum, 266 m n.p.m., co oznaczało, że fontanna mogła wystrzelić wodę na wysokość dwudziestu stóp w powietrze.

Przez pół wieku plac św. Piotra zdobiła tylko fontanna Maderno i obelisk wzniesiony przez papieża Sykstusa V. Południowa część placu pozostawała pusta. W 1667 roku papież Klemens X zlecił Gian Lorenzo Berniniemu wybudowanie drugiej fontanny, która byłaby ściśle zgodna z projektem fontanny Maderno. Fontanna Berniniego została ukończona w roku 1677.

Polecany artykuł: Za murami Watykanu – 4 miejsca, które musisz zobaczyć

Na koniec wycieczki warto poszukać ochłody przy watykańskich fontannach, których wody spadają leniwie z górnej do dolnej misy. Można też zaczerpnąć cienia w kolumnadzie Berniniego i przy okazji w placówce poczty watykańskiej wysłać kartkę do siebie lub znajomych.

W trakcie naszego spaceru zobaczyliśmy najładniejsze barokowe fontanny Rzymu, a przy okazji odwiedziliśmy dwa kraje, bo przecież Watykan jest odrębnym od Włoch państwem.

Gdzie spać w Rzymie? Polecane noclegi

Jeśli zarezerwujesz nocleg za pomocą zamieszczonych we wpisie linków ja otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena noclegu pozostaje taka sama.