Czy można zwiedzić Watykan w jeden dzień? Tak, ale pod pewnymi warunkami. Po pierwsze wizytę w Watykanie należy zaplanować na dzień inny niż środa (audiencja papieska) i niedziela (Anioł Pański z papieżem na Placu Świętego Piotra), kiedy to w Watykanie jest wyjątkowo tłumnie. Po drugie, musimy wcześniej (najlepiej przez internet) kupić bilet do Muzeów Watykańskich, aby w dzień wizyty nie tracić czasu na stanie w kolejce do kasy. I po trzecie, nasze nogi muszą dać sobie radę z około 15 kilometrowym marszem, bo taką mniej więcej trasę zrobimy w Watykanie.
W tym artykule
Udając się do Watykanu warto pamiętać o stosownym ubiorze. Obsługa wszystkich rzymskich kościołów dość surowo pilnuje, aby ubiór turysty był “obyczajny”, ale służby watykańskie podchodzą do tej kwestii z wyjątkową gorliwością. Należy unikać kapeluszy, minispódniczek i spodenek. W zasadzie na terenie wszystkich obiektów sakralnych, a szczególnie w Kaplicy Sykstyńskiej obowiązuje specjalny strój, tzn. zasłonięte ramiona, spódnica lub spodnie minimum do kolan.
Krótka historia Watykanu
Watykan (Città del Vaticano) to miasto-państwo na terytorium Włoch. Jest najmniejszym państwem świata pod względem powierzchni (0,44 km kw.) i liczby ludności (około 850 osób; głównie żandarmeria, Gwardia Szwajcarska i duchowieństwo). Państwo Watykańskie jest siedzibą najwyższych władz Kościoła katolickiego, gdzie rezyduje papież.
Historia Wzgórza Watykańskiego sięga IV wieku, kiedy cesarz rzymski Konstantyn Wielki przekazał biskupom Rzymu Pałac Laterański. Państwo Kościelne, władane przez papieży, powstało później. Jego początek zgodnie z legendą związany miał być z tzw. donacją Konstantyna, sfałszowanym dokumentem, który rzekomo darował papieżom Rzym wraz z okolicami. Początkowo siedzibą papieży nie był sam Watykan, lecz Lateran. Watykan był miejscem pielgrzymek do grobu św. Piotra.
Pierwsze umocnienia obejmujące bazylikę św. Piotra i Mauzoleum Hadriana zostały zbudowane podczas pontyfikatu papieża Leona IV pod koniec IX wieku. Watykan stał się miejscem, gdzie papież mógł się schronić przed najeźdźcami. Przeniesienia siedziby papieskiej do Watykanu dokonał Grzegorz XI dnia 17 stycznia 1377 r. po powrocie z Awinionu, kiedy zastał Pałac Laterański w ruinie. W połowie XV wieku papież Mikołaj V powiększył i upiększył budowle watykańskie, założył również Bibliotekę Watykańską. Jego następcy kontynuowali rozbudowę Watykanu – Sykstus IV wzniósł Kaplicę Sykstyńską, Aleksander VI wybudował wieżę nad kaplicą, Juliusz II natomiast zatrudnił Bramantego do zbudowania nowej Bazyliki św. Piotra.
Państwo to utrzymało się do roku 1870, kiedy to armia króla Włoch Wiktora Emanuela II włączyła je do nowo powstającego Królestwa Włoch. Papież nie pogodził się z podbojem Państwa Kościelnego i ogłosił się więźniem Watykanu. Dopiero 24 lutego 1929 r. faszystowski rząd włoski Benito Mussoliniego i Stolica Apostolska podpisali tzw. traktaty laterańskie, kończące spór i gwarantujące istnienie państwa Watykańskiego w obrębie pałacu i ogrodów watykańskich.
Sprawdź gdzie wystawione są najcenniejsze dzieła, w tym prace Rafaela i Leonarda da Vinci. Oto kilka atrakcji i wycieczek w Watykanie, które mogą Cię zainteresować:
Muzea Watykańskie
Jeżeli jesteśmy w Rzymie, do Watykanu najszybciej dostać się można metrem, linią A, z dworca Termini, wysiadając na stacji na Ottaviano-San Pietro. Stąd będziemy mieli do celu około 10 minut piechotą. Wychodząc ze stacji metra, po parunastu metrach skręcamy od razu w prawo i idziemy wzdłuż murów Watykanu. Od razu też rzuci nam się w oczy kilometrowa kolejka do kas biletowych Muzeów Watykańskich. Dlatego na początku pisałem, aby koniecznie kupić wcześniej bilet przez internet. Tym sposobem oszczędzimy sobie przynajmniej 2 godzin stania w kolejce w rzymskim słońcu.
Cennik biletów wstępu do Muzeów Watykańskich i Kaplicy Sykstyńskiej
Bilet normalny:
17 €
Bilet ulgowy:
8 €
Kiedy już dotrzemy do wejścia do Muzeów Watykańskich nie czekamy w kolejce, ale kierujemy się do wejścia dla posiadaczy biletów internetowych..
Po przejściu przez bramkę zostaniemy poddani kontroli osobistej, bardzo podobnej do kontroli bezpieczeństwa na lotnisku. Na teren Muzeów nie wolno wnosić parasoli, ostrych przedmiotów (noży, nożyczek), broni, alkoholu. Duże plecaki, torby oraz statyw do aparatu lub kamery wideo trzeba zostawić w przechowalni bagażu.
Na terenie muzeów obowiązuje zakaz robienia zdjęć z wykorzystaniem flesza i statywu. Nie wolno również palić oraz jeść na salach wystawowych.
Muzea są otwarte dla zwiedzających od poniedziałku do soboty w godzinach od 09:00 do 18:00 (ostatnie wejście o 16:00).
Więc jesteśmy już w środku i od Muzeów Watykańskich rozpoczynamy poznawanie tajemnic Watykanu.
Wielu znawców sztuki uważa Muzea Watykańskie za najpiękniejsze muzea świata. Nigdzie indziej na jednej przestrzeni nie odnajdziemy tylu arcydzieł sztuki. To właśnie w Watykanie pracowali obok siebie dwaj najwięksi geniusze renesansu: zrzędliwy Michał Anioł i cudowne dziecko epoki – Rafael. Udostępnionych do zwiedzania jest ponad 70 tysięcy dzieł. Trasa zwiedzania liczy 7 kilometrów. Rocznie Muzea odwiedza 6 milionów ludzi, czyli średnio 20 tysięcy dziennie. Muzea Watykańskie to wyjątkowy zbiór tysięcy skarbów sztuki gromadzonych przez kolejnych następców świętego Piotra. Początki kolekcji związane są z kolekcją dzieł zgromadzonych przez papieży Sykstusa IV i Juliusza II. Powiększone one zostały podczas pontyfikatów kolejnych papieży. Następnie udostępnione zostały publiczności w roku 1787.
Polecany artykuł: Muzea Watykańskie – informacje praktyczne i bilety wstępu 2023
W Muzeach Watykańskich zgromadzono najbogatszą kolekcję dzieł sztuki z całego świata. Zapewne zwróciliście uwagę, że są to muzea, a nie muzeum. A to dlatego, że w ich skład wchodzi kilka obiektów.
Pinakoteka
Powstała podczas pontyfikatu papieża Piusa VI. Zgromadzono tu obrazy od wczesnego renesansu do XIX wieku. Można w niej zobaczyć dzieła takich mistrzów jak Giotto, Bellini, Leonardo da Vinci, Caravaggio, Domenichino, Guido Reni i wielu innych. W salach Pinakoteki znajduje się także zbiór ikon bizantyjskich. Galeria obrazów zgromadzona przez Piusa VI została wywieziona przez Francuzów. Po kongresie wiedeńskim zbiory odtworzył Canova odzyskując część kolekcji. Pius XI, po traktatach laterańskich, zreorganizował Watykan i w 1932 przeniósł do obecnej siedziby. Kolekcja liczy 432 obrazy, a oprócz tego fragmenty fresków i ołtarzy.
Muzeum Pio-Clementino
Początek temu pomieszczeniu dała kolekcja rzeźb antycznych zgromadzona przez papieży Klemensa XIV i Piusa VI. Wśród greckich i rzymskich rzeźb najbardziej znane są: Apollo Belwederski, Grupa Laokoona i Tors Belwederski.
Gregoriańskie Muzeum Etruskie
Zostało założone w 1836 roku przez papieża Grzegorza XVI. Zgromadzono w nim zabytki pochodzące z wykopalisk prowadzonych na terenach południowej Etrurii.
Muzeum Egipskie
Podobnie jak wyżej wymienione muzeum zostało założone przez papieża Grzegorza XVI w roku 1839. Gromadzi ono zabytki pochodzące z Egiptu.
Muzeum Misyjno-Etnologiczne
Zostało założone w 1925 roku przez papieża Piusa XI. Muzeum podzielone jest na dwie części: pierwszą (Il Percorso principale) poświęcona tylko historii różnych religii w poszczególnych krajach pozaeuropejskich. Muzeum to podzielone jest na 25 działów obejmujących różne kraje lub większe strefy kulturowo-religijne (Chiny, Japonia, Korea, Tybet, Mongolia, Indochiny, subkontynent Indii, Indonezja, Filipiny, Polinezja, Melanezja, Australia, Etiopia, Madagaskar, Afryka, Ameryka, Persja). Ta część jest ogólnie dostępna dla publiczności. Druga część jest to muzeum etnologii (Il Percorso secondario). Ten dział mogą oglądać wcześniej umówione grupy. Eksponaty w muzeum to głównie dary ofiarowywane papieżom oraz pochodzące z wykopalisk.
Muzeum Chiaramonti
Utworzone z inicjatywy papieża Piusa VII w roku 1807. Gromadzi kolekcję rzeźb antycznych powstałych w okresie od I wieku p.n.e. do III wieku.
Cortile Della Pigna (Dziedziniec Szyszki)
Dziedziniec zaprojektowany przez Bramantego, jego najbardziej charakterystycznym elementem jest nisza z wykonaną z brązu szyszką, która niegdyś stanowiła zwieńczenie jednej z rzymskich fontann, a następnie ozdabiała dziedziniec starej bazyliki św. Piotra. W licznych galeriach zgromadzone są zbiory arrasów, map i ksiąg. Do ciągu muzealnego zostały włączone Stanze, czyli pomieszczenia ozdobione freskami przez m.in. Rafaela oraz Kaplica Sykstyńska, którą zwiedzimy zaraz po wyjściu z obiektów muzealnych.
Ile czasu zajmie nam podziwianie eksponatów muzealnych? Nie sposób kontemplować każde arcydzieło z osobna. Trzeba jednak zarezerwować sobie przynajmniej 2 godziny, aby w miarę spokojnie przejść cała trasę zwiedzania.
Kaplica Sykstyńska
Następnym punktem naszej wycieczki po Watykanie jest Kaplica Sykstyńska. Kaplica zawdzięcza swoje powstanie papieżowi Sykstusowi IV, który postanowił, że będzie to prywatna kaplica papieska. Autorem projektu był Giovanni de Dolci. Budowa kaplicy rozpoczęła się w roku 1475 i trwała 8 lat. Co ciekawe kaplica nie posiada drzwi zewnętrznych i można się do niej dostać tylko od wewnątrz, z Muzeów Watykańskich, natomiast jej wymiary odpowiadają wymiarom Świątyni Salomona, podanych w Starym Testamencie. Jest to prostokątne pomieszczenie o długości 40,93 m, szerokości 13,41 m i wysokości 20,70 m. Przykrywa je sklepienie kolebkowe z lunetami. Dzieli je ażurowa balustrada wykonana przez Mino da Fiesole. Po prawej stronie pomieszczenia (patrząc w kierunku ołtarza) znajduje się kantoria z organami.
Najważniejsze są oczywiście malowidła zdobiące kaplicę. Wykonano je w kilku etapach. Najstarsze są freski wykonane na ścianach bocznych, czyli tak zwana Stara Sykstyna. Przedstawiają one sceny ze Starego i Nowego Testamentu oraz wizerunki pierwszych 28 papieży. Wykonali je różni artyści, miedzy innymi: Boticelli, Pinturicchi, Perugino, Ghirlandaio w latach 1481-83.
W roku 1506 roku papież Juliusz II zlecił Michałowi Aniołowi ozdobienie sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej. Pomysł zatrudnienia Michała Anioła podsunął papieżowi Bramante, licząc na to, że nie mający doświadczenia malarskiego młody artysta skompromituje się nie podoławszy zadaniu. Początkowo i sam Michał Anioł nie chciał przyjąć zlecenia, ale w końcu musiał ulec woli papieża. Freski na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej artysta wykonał sam, bez żadnej pomocy, odprawił nawet pomocników rozcierających farby. Praca zajęła mu cztery lata, ale efekt zachwycił wszystkich.
Polecany artykuł: Tajemnice Kaplicy Sykstyńskiej
Sklepienie pokrywają sceny ze Starego Testamentu: stworzenie świata, historia Adama i Ewy, dzieje Noego. Epizody przedstawiają upadek człowieka. Malowidła boczne symbolizują naukę przekazywaną przez Boga człowiekowi oraz zapowiadają nadejście Chrystusa. W 23 lata po ukończeniu sklepienia Michał Anioł ponownie pojawił się w Kaplicy Sykstyńskiej, tym razem, aby na zlecenie papieża Pawła III namalować na ścianie ołtarza głównego Sąd Ostateczny. Po sześciu latach fresk był gotowy i okazał się być równie piękny, co kontrowersyjny, ponieważ wszystkie postacie były nagie. Kilkanaście lat później papież Paweł IV kazał domalować nagim postaciom ubrania.
Kaplica Sykstyńska od początku była przeznaczona na ważniejsze uroczystości kościelne. Dawniej często odprawiano w niej msze święte. Odbywały się tu konklawe, czyli wybory nowego papieża. Specjalny piec wstawiany na czas wyborów ma wyprowadzony ponad dach kaplicy komin. Kolor wydobywającego się dymu informuje zgromadzonych na Placu Świętego Piotra o wynikach głosowania: czarny – nie udało się jeszcze wybrać nowego papieża, biały – decyzja o wyborze została podjęta.
W latach 1981-1994 włoscy specjaliści przeprowadzili prace konserwatorskie finansowane przez Telewizję Japońską. Oczyszczono freski, usunięto część zasłon umieszczonych na biodrach postaci Sądu Ostatecznego.
Wewnątrz kaplicy obowiązuje zakaz mówienia oraz całkowity zakaz fotografowania, filmowania i używania telefonów komórkowych. Ochrona ma prawo zabrać Wam aparat, jeśli nie dostosujecie się do zakazów. Co dwie minuty ochrona ucisza zwiedzających.
Bazylika Świętego Piotra
Została zbudowana w latach 1506-1626, na miejscu starszej bazyliki wczesnochrześcijańskiej, fundacji cesarza Konstantyna Wielkiego. Wedle tradycji bazylika stoi na miejscu pochówku św. Piotra, uznawanego przez katolików za pierwszego papieża. Jego grób znajduje się pod głównym ołtarzem. Świątynia jest nekropolią papieży, w tym świętych m.in. Leona I, Leona III, Grzegorza Wielkiego, Piusa X, Jana XXIII i Jana Pawła II. W okresie nowożytnym swoje dzieła sztuki wykonali tu Michał Anioł (Pieta Watykańska), Gianlorenzo Bernini (m.in. ołtarz Świętego Piotra z baldachimem, Cathedra Petri, nagrobki papieży Aleksandra VII i Urbana VIII, figura św. Longinusa), Alessandro Algardi, Antonio Canova, Bertel Thorvaldsen.
Bazylika watykańska jest drugim co do wielkości kościołem na świecie (powierzchnia ogółem: 23.000 m kw.) i jednym z najważniejszych świętych miejsc katolicyzmu. Wymiary bazyliki: długość zewnętrzna – ponad 211,50 m; długość wewnętrzna – 186,00 m; długość nawy poprzecznej – 137,50 m; szerokość nawy głównej – 27,00 m; wysokość nawy głównej – 46,00 m. Wymiary kopuły: masa całkowita – ok. 14.000 ton; wysokość zewnętrzna (od poziomu ulicy do wierzchołka krzyża na kopule) – 133,30 m; wysokość wewnętrzna (od posadzki do brzegu latarni): 117,57 m; średnica zewnętrzna – 58,90 m; średnica wewnętrzna: 41,50 m.
Zarówno do samej Bazyliki jak i podziemi (nowe krypty) wstęp jest wolny. Za wstęp na kopułę Bazyliki zapłacimy 8 euro (wchodzimy po schodach) lub 10 euro (wjazd windą).
Na fasadzie Bazyliki znajduje się 9 okien z balkonami. Centralne (nad wejściem głównym) nazywane jest Lożą Błogosławieństw. Stąd ogłaszany jest światu wybór nowego papieża. Z tego miejsca nowo wybrany papież udziela swojego pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi. W czasie uroczystości kanonizacyjnych w oknach tych umieszcza się wizerunki nowych świętych.
Tuż pod Lożą Błogosławieństw znajduje się płaskorzeźba wykonana przez Ambrogio Buonvicino, przedstawiająca Chrystusa, wręczającego św. Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego. W wieży po lewej stronie znajduje się Brama Dzwonów, gdzie zawieszonych jest 6 dzwonów, z których największy waży 8 ton. Jest to dzwon Św. Marka, którego głos obwieszcza śmierć lub wybór papieża.
Na szczycie fasady ustawionych zostało 13 posągów. Miejsce centralne zajmuje postać Jezusa Chrystusa Odkupiciela otoczonego przez 11 apostołów. Brakuje wśród nich św. Piotra. Nie znajdziemy tu również oczywiście Judasza, jego miejsce zajmuje wybrany przez samego Boga św. Maciej. Apostołom towarzyszy także św. Jan Chrzciciel. Rzeźby mają 5,7 m wysokości. I tak, patrząc od lewej widzimy: Tadeusza, Mateusza, Filipa, Tomasza, Jakuba Starszego, Jana Chrzciciela, Chrystusa Odkupiciela, Andrzeja, Jana Ewangelistę, Jakuba Młodszego, Bartłomieja, Szymona i Macieja.
We wnętrzu Bazyliki możemy podziwiać słynną “Pietę”. Została ona wykonana w marmurze w roku 1499 przez Michała Anioła.
W Bazylice znajduje się również mosiężna rzeźba przedstawiająca św. Piotra autorstwa Arnolfa di Cambio, wykonana w XIII w. Siedzący apostoł wznosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa, zaś w lewej trzyma klucze do królestwa niebieskiego. Przyjął się zwyczaj, że osoby odwiedzające Bazylikę dotykają stopy Św. Piotra, co ma przynieść szczęście w życiu. Skutek uboczny tego zwyczaju jest taki, że stopa świętego jest coraz cieńsza. Postanowiłem zadośćuczynić temu zwyczajowi i ja. Niestety aktualnie bezpośrednie dojście do posągu św. Piotra jest już niemożliwe.
W kaplicy św. Sebastiana umieszczony jest grób św. Jana Pawła II, zmarłego w roku 2005. Został tu przeniesiony z krypt Bazyliki w 2011 r. Na klęcznikach cały czas są obecne osoby modlące się do tego bliskiego Polakom papieża.
Centralnym punktem Bazyliki jest baldachim nad głównym ołtarzem. Giovanni Lorenzo Bernini, uznawany za ojca rzeźby barokowej, miał zaledwie 25 lat, kiedy papież Urban VIII zlecił mu wykonanie ołtarza Bazyliki Świętego Piotra w Rzymie. Był już wtedy wyjątkowym rzeźbiarzem, ale nie był jeszcze znakomitym architektem. Dlatego postanowił poprosić Francesca Borrominiego, z którym całe życie rywalizował, aby dołączył do niego w realizacji tego niezwykle ważnego zadania.
Z tego wyjątkowego wspólnego przedsięwzięcia powstało równie wyjątkowe dzieło sztuki: baldachim św. Piotra, czyli przypominająca pawilon konstrukcja o wysokości 34 metrów uważana za największą na świecie budowlę z brązu. Jego skręcone kolumny, wzorowane na słupach świątyni Salomona, ozdobione są liśćmi laurowymi i, o dziwo, pszczołami. Właściwie małe rzeźbione pszczoły znaleźć można niemal wszędzie, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz Bazyliki. Te pszczoły są symbolem rodu Barberinich, do którego należał papież Urban VIII. W ich herbie znajdowały się trzy pszczoły na niebieskim tle, obok papieskiej tiary i kluczy św. Piotra.
Będąc w Bazylice warto zejść do grot watykańskich, w których znajdują się grobowce papieży.
Pod posadzką Bazyliki Św. Piotra znajdują się również Nekropolia Watykańska. Dostęp do nekropolii, ze względu na szczególne położenie pod Bazyliką, jest możliwe jedynie po wydaniu zgody z Ufficio Scavi, znajdującego się na Watykanie. Rezerwacji może dokonać osoba bezpośrednio zainteresowana zwiedzaniem. Uzgodnienia dotyczące daty, godziny i ewentualne inne informacje, będą przekazywane tylko i wyłącznie osobie, która będzie uczestniczyć w wizycie. Rezerwacji można dokonać tylko w formie pisemnego wniosku – przez e-mail: scavi@fsp.va lub uff.scavi@fabricsp.va, przez faks +39 06 69873017 lub bezpośrednio w Ufficio Scavi na Watykanie (cena biletu: 13 euro). Przyznam się, że nie pomyślałem o tym, aby z dużym wyprzedzeniem zarezerwować bilet.
Polecany artykuł: Nekropolia Watykańska – historia, zwiedzanie i informacje praktyczne
Ze względu na szczególną ostrożność przy zachowaniu historyczno-archeologicznego miejsca, w którym przechowywany jest oryginalny grób apostoła Piotra, możliwe jest zwiedzanie tylko dla około 250 osób dziennie. Każda grupa, przewidziana, zgodnie z przynależnością językową, składa się z około 12 uczestników. Wejście dozwolone jest jedynie dla osób od 15. roku życia, bez żadnego wyjątku. Wizyty, prowadzone przez przewodnika z Urzędu Watykańskiego, trwają około półtorej godziny.
Bazylikę Św. Piotra odwiedza co roku 7 milionów osób.
Plac św. Piotra
Po zwiedzeniu Bazyliki wychodzimy wprost na Plac Św. Piotra. O ile sama Bazylika wywarła na mnie wrażenie majestatycznego rozmachu, o tyle plac przed Bazyliką nie wydał mi się aż tak duży na jaki wygląda w telewizji. Łączne wymiary placu to: 320 m x 240 m, zaś wnętrze elipsy: 196 m x 148 m. Może on pomieścić 300 tysięcy osób.
Plac św. Piotra został zaprojektowany w 1656 r. przez Berniniego jako prostopadły owal, który od strony zachodniej za pośrednictwem części w kształcie trapezu otwiera się na fasadę bazyliki, a od strony wschodniej wychodzi na przebitą w latach 30. XX w. Via della Conciliazione. Plac jest otoczony przez portyk Berniniego zbudowany w latach 1656-1667.
Olbrzymia, czterorzędowa kolumnada w porządku toskańskim, zwieńczona jest attyką, na której ustawiono posągi 140 świętych. Symbolika kolumnady ma związek z kontrreformacją i można się w niej dopatrywać wyciągniętych rąk Kościoła, pragnących ogarnąć wszystkich. W centralnym punkcie Placu św. Piotra znajduje się jeden z trzynastu egipskich obelisków w Rzymie. Obelisk jest wykonany z czerwonego granitu. Pierwotnie zdobił on cyrk Nerona, gdzie został ustawiony na cześć Juliusza Cezara. Wedle tradycji był świadkiem męczeńskiej śmierci św. Piotra i innych chrześcijan. Obelisk pochodzi z XIII w. p.n.e. Sprowadzono go do Rzymu w latach 37-41 na polecenie cesarza Kaliguli. Sam obelisk w takiej postaci, jak go przywieziono z Egiptu, ważył 487 ton i miał 25,5 m wysokości.
Polecany artykuł: Rzym śladami Aniołów i Demonów
Na placu symetryczne ustawiono jeszcze dwie fontanny. Jedna z nich, znajdująca się po prawej stronie placu, jest dziełem Maderny i jest zwana Fontanną Czterech Papieży. Fontannę po lewej stronie wykonał w 1675 roku Bernini. Zwana jest Fontanną św. Oficjum. Po lewej stronie, pomiędzy bazyliką a kolumnadą znajduje się Brama Spiżowa strzeżona przez gwardię szwajcarską. W głębi widoczne są Schody Królewskie – Scala Regia – dzieło Berniniego. W dniu kiedy zwiedzałem Watykan, Plac św. Piotra był prawie pusty, dzięki czemu mogłem ogarnąć jego architekturę i urok w całej okazałości.
Odpoczywając na Placu Św. Piotra po dość intensywnym zwiedzaniu Watykanu warto zajrzeć do jednej z trzech placówek Poczty Watykańskiej, skąd warto wysłać do domu pocztówkę z pozdrowieniami do rodziny bądź znajomych (znaczek na kartkę do Polski kosztuje 1 euro. Przy Placu znajdują się również sklepy z dewocjonaliami firmowane przez Fabrykę św. Piotra. Jeśli chcecie przywieźć pamiątkę z Watykanu w postaci np. różańca wykonanego z drzewa różanego (cena około 3-5 euro), warto zrobić zakupy właśnie w tym sklepie. Ceny takie jak wszędzie w Watykanie, a jakość towaru zdecydowanie lepsza niż w innych sklepach z dewocjonaliami zlokalizowanymi na ulicach okalających Watykan.
Nie sposób w krótkim blogu opisać wszystkie ciekawostki i tajemnice jakie skrywa Watykan. Jeżeli macie możliwość obejrzenia 14-odcinkowego filmu dokumentalnego w reżyserii Pawła Pitery pt. “Tajemnice Watykanu”, to polecam. Przedstawia on historię poszczególnych budowli, rozwój administracji kościelnej i wiele zadziwiających zjawisk, które pojawiały się, zanikały i zmieniały w Watykanie w ciągu wieków. Film ten wiele z tych tajemnic po raz pierwszy odsłania przed widzami.
Gdzie spać w pobliżu Watykanu? Polecane noclegi
Jeśli zarezerwujesz nocleg za pomocą zamieszczonych we wpisie linków ja otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena noclegu pozostaje taka sama.
Domus Maggiore
Piazza di Santa Maria Maggiore 12
Fauno Urban Resort
Via della Fonte di Fauno 31
Vatican Garden Rooms
Via Leone IV 38, scala B, piano 3