Asyż – zwiedzanie miasta św. Franciszka

Asyż nazywany jest często “sercem świata” lub “miastem pokoju”. Z uwagi zaś na swoje związki z działalnością św. Franciszka często Asyż nazywany jest “duchową stolicą chrześcijan”. Miasto to leży w środkowych Włoszech w regionie Umbria na zachodnich stokach góry Monte Subasio. Choć w zasadzie poza zabytkami sakralnymi zabytkami niewiele jest tu do zobaczenia, Asyż jest jednym z najbardziej malowniczych, zaskakujących i popularnych turystycznie włoskich miast.

W Asyżu od 1986 roku odbywają się zapoczątkowane przez papieża Jana Pawła II Światowe Dni Modlitw o Pokój, podczas których modlą się wspólnie chrześcijanie, żydzi, muzułmanie, buddyści, hinduiści, sintoiści, dżiniści, wyznawcy religii afrykańskich oraz indiańskich religii plemiennych.

Każdy zapewne słyszał o św. Franciszku z Asyżu, patronie tego miasta, który postanowił kiedyś właśnie w tym mieście porzucić swoje doczesne życie i poświęcić się Bogu. Ale Asyż jest również uważany za miasto św. Klary.

Niewątpliwie wizyta w Asyżu jest raczej wydarzeniem “dla ducha”. Jednak w tym wpisie nie zabraknie również informacji o atrakcjach “dla ciała”.

Jak dojechać do Asyża

Miasto to leży na szlaku wycieczek objazdowych po Włoszech. Jeśli jednak ktoś zwiedza Włochy na własną rękę warto wiedzieć jak się tu dostać.

Osoby poruszające się prywatnym samochodem trafią tu bez problemu z pomocą nawigacji w telefonie. Dla osób podróżujących publicznymi środkami transportu podaję możliwości dotarcia do Asyżu.

Po wylądowaniu na lotnisku w Rzymie należy wsiąść do autobusu jadącego do stacji kolejowej Roma Termini (czas przejazdu około 45 minut). Następnie na dworcu kolejowym trzeba wsiąść do pociągu jadącego do stacji Assisi/Santa Maria Degli Angeli. Przejazd włącznie z przesiadką w Foligno zajmie około 2,5 godziny. Dworzec kolejowy Santa Maria degli Angeli znajduje się około 3 km od zabytkowego centrum Asyżu. Co pół godziny między dworcem a centrum Asyżu kursuje autobus linii “C”.

Asyż – krótki rys historyczny

Początki tej miejscowości sięgają bardzo odległych czasów starożytnych. Znajdowała się tu niewielka osada etruska. W III wieku p.n.e. osada ta została podbita i zajęta przez Rzymian, którzy założyli tu swoją kolonię i nazwali ją “Asisium”. Pod rządami Rzymian mała osada stała się znaczącym ośrodkiem handlowym w regionie.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego miasto było wielokrotnie najeżdżane przez ludy barbarzyńskie i przy tym doszczętnie łupione. Pod koniec VI wieku Asyż został zajęty przez Longobardów, których dopiero 2 wieki później wyparły stąd wojska Karola Wielkiego.

Od XII wieku Asyż wszedł w skład Księstwa Spoleto, a następnie w roku 1367 roku został wcielony do Państwa Kościelnego.

W roku 1860 Asyż został włączony do nowo powstałego Zjednoczonego Królestwa Włoch.

Zwiedzanie Asyżu

Zanim rozpoczniemy wycieczkę po Asyżu, warto pamiętać, że podobnie jak w całych Włoszech podczas zwiedzania kościołów obowiązuje stosowny strój. Zatem panie muszą pamiętać o zasłonięciu ramion, a panowie nie powinni zwiedzać w spodniach krótszych niż do kolan. Odwiedzających może również zaskoczyć zakaz fotografowania we wnętrzu Bazyliki św. Franciszka.

---

Miasto świętego Franciszka ma swój niepowtarzalny klimat. Znajdź najlepsze atrakcje i wycieczki w Asyżu. Oto kilka propozycji, które mogą Cię zainteresować:

Bazylika św. Franciszka w Asyżu (Basilica di San Francesco d’Assisi)

Obiektem, który widać już z daleka jest Bazylika św. Franciszka, która w 2000 r. została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Nie wyobrażam sobie, aby zwiedzania Asyżu nie rozpocząć właśnie od tego miejsca.

Świątynia ta jest powszechnie uznawana za jedną z najpiękniejszych chrześcijańskich obiektów sakralnych. Co ciekawe Bazylika jest usytuowana na wzgórzu kiedyś nazywanym Wzgórzem Piekielnym, w związku z wykonywanymi na nim wyrokami śmierci. W 1228 roku po kanonizacji św. Franciszka papież Grzegorz IX zmienił nazwę tego wzniesienia na Wzgórze Rajskie.

Budowę świątyni rozpoczęto po śmierci św. Franciszka a zakończono w roku 1523. Wewnątrz bazylika została ozdobiona przepięknymi freskami. Bazylika składa się z dwóch kościołów usytuowanych niejako jeden na drugim – górnego i dolnego.

Św. Franciszek z Asyżu (Giovanni Bernardone) urodził się w 1181 r. Był on synem bogatego umbryjskiego kupca i sukiennika Pietro Bernardone. Matka Franciszka pochodziła z Pikardi w północnej Francji. Franciszek (Francesco) a w zasadzie Jan (Giovanni) już w młodości postanowił porzucić całe swoje doczesne życie i całkowicie poświęcić się Bogu. Działał nie tylko we Włoszech ale i poza granicami kraju. Zmarł w 1226 r. Św. Franciszek jest założycielem zakonu franciszkanów. Powszechnie uznawany jest za prekursora ekologii i od 1979 r. jest patronem ekologów.

Zwiedzanie Bazyliki warto rozpocząć od kościoła dolnego, w którym znajduje się Kaplica Grobu św. Franciszka.

Przez wieki miejsce pochówku św. Franciszka było nieznane. Franciszkanie otrzymali zgodę na poszukiwanie grobu świętego dopiero w roku 1818 od papieża Piusa VII. Kiedy sarkofag z prochami św. Franciszka został odnaleziony pod głównym ołtarzem świątyni, relikwie zostały złożone w kaplicy wykutej w skale.

Wejście do kościoła dolnego znajduje zaraz za XIV wiecznym dziedzińcem otoczonym krużgankami, w bocznej elewacji świątyni. W pierwszej chwili po wejściu można poczuć się nieco rozczarowanym dość niskim i ciemnym wnętrzem kościoła. Dopiero kiedy wzrok przyzwyczai się do mroku można dostrzec misterne freski.

W prawym ramieniu transeptu, na sklepieniu, freski przedstawiają dzieciństwo Jezusa oraz wizerunki pięciu pierwszych świętych zakonu franciszkańskiego, scenę wskrzeszenia dziecka przez św. Franciszka, Madonnę z dzieciątkiem w otoczeniu aniołów oraz św. Franciszka. Ten ostatni fresk uznawany jest za najbardziej wiarygodny portret świętego.

Lewe ramię transeptu ozdobiono freskami przedstawiającymi sceny męki Jezusa Chrystusa. Pod obrazem Ukrzyżowania namalowana został Matka Boska z Dzieciątkiem, św. Jan i św. Franciszek.

Do nawy głównej kościoła dolnego przylegają liczne kaplice.

Polecany artykuł: Włochy w pigułce – 5 miast, które warto odwiedzić

W kościele dolnym znajduje się kaplica św. Stanisława, która powstała z fundacji kapituły Katedry na Wawelu. W Bazylice w Asyżu był kanonizowany św. Stanisław, którego relikwie znajdują się właśnie w Katedrze Wawelskiej.

Pod nawą główną dolnego kościoła znajduje się krypta z grobem św. Franciszka. Po zejściu do krypty uwagę przykuwa bardzo surowy i prosty w stylu sarkofag nawiązujący do prostoty życia wyznawanej przez św. Franciszka. W czterech niszach umieszczono groby pierwszych czterech braci zakonu św. Franciszka – błogosławionych Leona, Masseo, Anioła i Rufina.

Z kościoła dolnego warto udać się do dawnego kapitularza, w którym mieści się Kaplica relikwii św. Franciszka (Cappella delle Reliquie). Można tu zobaczyć pamiątki po Biedaczynie z Asyżu m.in. połatany habit Franciszka oraz oryginalną bullę papieża Honoriusza III zatwierdzającą regułę zakonną braci mniejszych. Schody znajdujące się obok wejścia do kaplicy prowadzą do skarbca oraz do kościoła górnego.

Kościół górny, nazywany również nowym, ma zdecydowanie inny charakter od kościoła dolnego. Ta gotycka budowla powala wręcz ogromem przestrzeni. Jest też wyraźnie wyższa od kościoła dolnego. W przeciwieństwie do kościoła dolnego, nie ma tu bocznych kaplic.

Znajdujące się na ścianach kościoła górnego freski były pierwszą próbą nadania malowidłom trójwymiarowego charakteru. Artysta próbował to osiągnąć odstępując od powszechnie obowiązującej zasady przedstawiania postaci w pozycji frontalnej.

W kościele górnym znajduje się 28 obrazów, na których przedstawiono sceny z życia św. Franciszka, ukazanego jako opiekuna biednych oraz sceny z Pisma Świętego.

Św. Franciszek jest nie tylko kojarzony jako osoba troszcząca się o biednych, ale także o zwierzęta. Stąd też na wewnętrznej fasadzie budynku zostało przedstawione słynne “kazanie do ptaków”, zawierające charakterystyczne cechy franciszkanizmu: silną uczuciowość i afirmację stworzenia.

Fasadę kościoła zdobi podwójny portal przypominający swoim wyglądem wejście do kościoła dolnego. Na ścianie nad portalem umieszczona jest duża rozeta a w szczycie fasady okrągłe okno z witrażem.

Warto wiedzieć, że kościół górny ucierpiał znacznie podczas trzęsienia ziemi we wrześniu 1997 r. W jego następstwie śmierć poniosły 4 osoby przebywające w kościele, w tym jeden Polak, kandydat do zakonu. Jednak pomimo zawalenia się części sklepień w transepcie oraz nawie bezwartościowe XIII-wieczne malowidła nie zostały poważnie uszkodzone.

Przed Bazyliką warto zobaczyć nowoczesną w stylu i dość oryginalną rzeźbę przedstawiającą św. Franciszka na koniu.

Z krużganków Bazyliki św. Franciszka rozciąga się wspaniały widok na okolice Asyżu.

Pozostałe ważne zabytki Asyżu to głównie budowle sakralne: bazylika św. Klary (Basilica di Santa Chiara), Bazylika Najświętszej Maryi Panny od Aniołów (Basilica Papale of Santa Maria degli Angeli), katedra św. Rufina (Cattedrale di San Rufino), kościół św. Piotra (Chiesa di San Pietro), kościół św. Damiana (Chiesa di san Damiano). Z pozostałych zabytków warto wymienić ruiny XII-wiecznego zamku Rocca Maggiore, zabytkowy budynek ratusza miejskiego (Palazzo dei Priori) oraz położoną na stoku góry Subasio Pustelnię Carceri.

Nawet jeśli ktoś nie jest amatorem zwiedzania świątyń warto zobaczyć przynajmniej niektóre z nich.

W Asyżu znajdują się również pozostałości budowli z czasów rzymskich, m.in.: mury obronne oraz świątynia Minerwy.

Katedra św. Rufina w Asyżu (San Rufino)

Wbrew powszechnej opinii to nie Bazylika św. Franciszka, ale właśnie Katedra św. Rufina jest głównym i najstarszym kościołem Asyżu. Początkowo w tym miejscu mieściła się VIII-wieczna bazylika, w której spoczęły szczątki św. Rufina. Budowę obecnej świątyni rozpoczęto w roku 1140. Obok kościoła wznosi się dzwonnica z zegarem, wybudowana na kwadratowym planie.

Katedra św. Rufina jest bardzo ważnym miejscem kultu św. Franciszka, bowiem właśnie w tej katedrze został on ochrzczony i tutaj wygłosił swoje pierwsze kazanie. Wewnątrz znajduje się chrzcielnica, w której zostali ochrzczeni zarówno św. Franciszek jak i św. Klara.

Fasada katedry jest uznawana za najważniejsze dzieło reprezentujące styl gotycko-umbryjski. Zdobiona jest trzema rozetami umieszczonymi nad trzema portalami, a także licznymi rzeźbami i fryzem arkadkowym. U podstawy głównego portalu umieszczono dwa lwy, z których jeden trzyma w paszczy człowieka, a drugi – kozła. Zaś u podstawy bocznych portali umieszczono gryfy.

Św. Rufin jest pochowany pod głównym ołtarzem katedry. W Kaplicy Matki Boskiej Płaczącej można podziwiać dość specyficzną kopię słynnej “Piety”.

Bazylika św. Klary w Asyżu (Basilica di Santa Chiara)

Z Asyżu pochodzi także św. Klara uważana za duchową córkę św. Franciszka. Święta jest współzałożycielką żeńskiego zakonu klarysek o surowej regule. Jej ciało spoczywa w kryształowej trumnie w krypcie Bazyliki św. Klary w Asyżu.

Świątynia powstała w latach 1255-1265 w miejscu dawnego kościółka San Giorgio, w którym pochowano i kanonizowano św. Franciszka.

Uwagę przykuwa fasada budowli ozdobiona pasami różowego kamienia wydobywanego z góry Subasio. Na ścianach transeptu i sklepieniu bazyliki zachowały się XIII- i XIV-wieczne freski przedstawiające sceny ze Starego i Nowego Testamentu oraz sceny z życia św. Klary.

W Bazylice św. Klary w Kaplicy Ukrzyżowania znajduje się słynny krucyfiks – krzyż z San Damiano. Jeśli wierzyć legendzie, właśnie z tego krzyża do św. Franciszka przemówił sam Jezus.

Z placu przed świątynią można podziwiać panoramę wzgórza, na którym znajduje zamek Rocca Magiore.

Rocca Maggiore

Widoczne dziś ruiny zamku Rocca Maggiore są pozostałościami po średniowiecznej cytadeli z potężnymi wieżami. Budowla znajduje się na szczycie wysokiego na 505 m n.p.m. wzgórza, górującego nad Asyżem.

Pierwszy zamek został zbudowany w tym miejscu w 1174 r. Jednakże 24 lata później został zniszczony przez zbuntowanych mieszańców Asyżu. Odbudowano go dopiero 2 wieki później, a następnie, aż do XVI wieku, kilkakrotnie rozbudowywano.

Forteca zbudowana jest na planie trapezu, z czterema bocznymi kwadratowymi wieżami oraz okrągłym bastionem przy wejściu.

Plac Ratuszowy (Piazza del Comune) i Świątynia Minerwy (Tempio di Minerva)

W miejscu obecnego Placu Ratuszowego w I wieku n.e. istniało rzymskie forum. Z tego samego okresu pochodzi świątynia Minerwy. Zachowana do dziś w doskonałym stanie fasada świątyni składa się z sześciu wysokich żłobkowanych kolumn zwieńczonych korynckimi kapitelami. Pomiędzy tymi kolumnami znajdują się schodki prowadzące do pronaosu, czyli przedsionka.

W XVI wieku z polecenia papieża Pawła III świątynię Minerwy adaptowano na kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny (Santa Maria sopra Minerva). Niezwykłą architekturą tej budowli zachwycał się Johann Wolfgang von Goethe podczas swojej wizyty w Asyżu w roku 1786.

Obecny kształt Placu jest w zasadzie niezmienny od XII wieku. Pod koniec tego wieku wybudowano wieżę ratuszową. Urokowi tego miejsca dodaje stojąca na środku placu Fontanna Trzech Lwów (Fontana dei Tre Leoni).

Piazza del Comune jest uznawany za jedną z najpiękniejszych i najbardziej reprezentatywnych średniowiecznych realizacji urbanistycznych Umbrii.

Tuż przy rynku stoi kościół Chiesa Nuova, który został wzniesiony na miejscu rodzinnego domu św. Franciszka. Przed kościołem stoi pomnik rodziców św. Franciszka.

Uliczki Asyżu

Nie ujmując rangi wyżej opisanym zabytkom warto udać się w długi i niespieszny spacer średniowiecznymi uliczkami Asyżu, który pozwoli nam przenieść się w czasie.

Stare kamienne domy z udekorowanymi kwiatami balkon stojące przy wąskich uliczkach tworzą niepowtarzalny klimat Asyżu. Polecam odbyć taki spacer obowiązkowo.

W zakamarkach Asyżu funkcjonuje wiele sklepów, w których można nabyć oryginalne produkty spożywcze: od wyrobów wędliniarskich, serów, poprzez przeróżne alkohole, oliwę, na miodach i słodkościach kończąc. Nie są to artykuły tanie, ale trudno ich nie kupić kosztując ich na dostępnych w wielu sklepach degustacjach. Od samego patrzenia można zgłodnieć.

Porchetta, czyli coś dla ciała

Na początku wpisu nadmieniłem, że będzie też coś dla ciała, a dokładnie dla… żołądka. Choć spacer uliczkami Asyżu jest bardzo przyjemny, to ruch wzmaga apetyt. A będąc w Asyżu grzechem by było zjeść posiłek w lokalu, w którym serwowane są przeróżne potrawy w cenie 5 euro za talerzyk. Dlatego polecam skosztować lokalnego specjału o tajemniczej nazwie “porchetta”.

Potrawa ta wywodzi się jeszcze z czasów Cesarstwa Rzymskiego. Oryginalna receptura nie zmieniła się od 2 tysięcy lat. Według tej receptur należy pozbawić całego prosiaka kości, nafaszerować go jego podrobami, ziołami i przyprawami, a następnie piec nad ogniskiem aż będzie miękki i kruchy. W dzisiejszych czasach do przyrządzenia tego dania używa się też czasami kawałków boczku ze skórą.

Porchetta została wpisana na listę produktów tradycyjnych. Najlepiej zaś smakuje porchetta robiona właśnie w Umbrii, gdzie się znajdujemy.

Wizyta w Asyżu – mieście św. Franciszka pozostawiła w mojej pamięci wiele magicznych wspomnień na bardzo długo. Polecam odwiedzenie tego miejsca również osobom nieprzepadającym za zwiedzaniem kościołów.

Gdzie spać w Asyżu? Polecane noclegi

Jeśli zarezerwujesz nocleg za pomocą zamieszczonych we wpisie linków ja otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena noclegu pozostaje taka sama.