Pałac w Wilanowie – ciekawostki i zwiedzanie

Wilanów początkowo był niewielką posiadłością z czasem zamienioną na dużą reprezentacyjną rezydencję magnacką. Zwany polskim Wersalem jest ogniwem królewskich pałaców. Zaczęto go budować w II połowie XVII wieku. Pracowało przy nim wielu znakomitych artystów. Dziś Pałac w Wilanowie to muzeum wnętrz, w którym zobaczymy m.in. znakomicie zachowany wystrój z czasów Jana III Sobieskiego oraz przepiękny park, będący wymarzonym miejscem na spacer.

Pałac w Wilanowie znajduje się w południowo-zachodniej części Warszawy. Obok Zamku Królewskiego i Łazienek to najcenniejszy zabytek stolicy i jeden z najlepszych przykładów sztuki barokowej w Polsce. W malowniczej scenerii Skarpy Wiślanej i Jeziora Wilanowskiego wznosi się niezwykle reprezentacyjny pałac. Od czasu fundacji aż do dzisiaj przetrwał w niemal nienaruszonym stanie, zachowując swój autentyczny i oryginalny wystrój plastyczny.

Pałac w Wilanowie – jak dojechać?

Do Pałacu w Wilanowie można przyjechać własnym samochodem. Dla zmotoryzowanych dostępny jest parking płatny zlokalizowany przy ul. Stanisława Kostki Potockiego 31. Równie wygodnie można tu dojechać publiczną komunikacją.

Godziny otwarcia Pałacu w Wilanowie

Cennik biletów wstępu do Pałacu w Wilanowie

Po zakupie biletów wstępu kierujemy się w stronę zespołu pałacowego. Na przeddziedzińcu wilanowskiej rezydencji warto zatrzymać się przy neogotyckim mauzoleum Stanisława Kostki Potockiego i Aleksandry Potockiej, zbudowanym w połowie XIX wieku na zlecenie Aleksandra Potockiego w hołdzie rodzicom. Zaprojektowany przez Henryka Marconiego grobowiec ozdobiony jest rzeźbami wykonanymi z piaskowca szydłowieckiego przez Jakuba Tatarkiewicza i Konstantego Hegla .

Pałac w Wilanowie – zwiedzanie

Przekraczając bramę pałacową zwieńczoną dwiema alegoriami wojny i pokoju, wkraczamy na dziedziniec pałacu.

Pałac w Wilanowie ukazuje się naszym oczom w całej okazałości, otoczony długimi bocznymi oficynami. Najstarszą jego część stanowi korpus główny. Zaraz za bramą po lewej stronie stoi studnia, a w głębi po prawej widać kilka budynków pomocniczych. Klasycystyczna kordegarda projektowana przez Szymona Bogumiła Zuga mieści dziś biura muzeum. Obok znajduje się dawna oficyna kuchenna, mieszcząca kiosk z pamiątkami. Dalej stoi budynek dawnej stajni i wozowni, dziś zajmowany przez Muzeum Plakatu.

Zwiedzanie Pałacu w Wilanowie warto zacząć od strony dziedzińca paradnego skąd najlepiej prezentuje się fasada główna, obejrzeć bogate wnętrza, a następnie przejść do przypałacowych ogrodów.

Pałac w Wilanowie został wzniesiony dla króla Jana III Sobieskiego w latach 1677-1696. Jego forma łączy cechy francuskiego pałacu w stylu Ludwika XIV z włoską willą wiejską i tradycyjnym dworem polskim. Przebudowy dawnego dworu Leszczyńskiego na barokową rezydencję dokonał Augustyn Locci. Wówczas pałac otrzymał bogatą dekorację architektoniczną, rzeźbiarską i malarską, której twórcami byli: Stefan Szwaner – rzeźbiarz, Józef Szymon Bellotti, Jan i Antoni z Wilanowa – sztukatorzy, oraz malarze: Jerzy Eleuter-Siemiginowski, Claude de Callot i Michalangelo Palloni. Treścią tych dekoracji, przeważnie o alegoryczno-mitologicznych motywach, jest apoteoza rodu królewskiego i gloryfikacja sukcesów wojskowych Sobieskiego.

Kiedy Jan III Sobieski przejmował to miejsce, nazywało się jeszcze Milanów, lecz szybko przemianowano na Wilanów, od włoskiego określenia “villa nova” (nowe miasto).

Polecany artykuł: Łazienki Królewskie – najszczęśliwsze miejsce w Warszawie

Aż do 1945 roku pałac pozostawał rezydencją prywatną. W wieku XVIII i XIX był w posiadaniu kilku rodów magnackich, a kolejni właściciele wciąż go rozbudowywali, m.in. po 1720 r. dodano boczne późnobarokowe skrzydła o bogatej dekoracji stiukowej i rzeźbiarskiej, dzięki czemu pałac uzyskał plan podkowy. W latach 70. XVIII wieku dobudowano kilka pawilonów utrzymanych w stylu klasycyzmu. Zmiany te nie zatarły jednak pierwotnego charakteru budowli.

Z początkiem 19. stulecia kolejny właściciel Wilanowa – Stanisław Kostka Potocki znacznie rozszerzył założenia ogrodowe. Dziś park rozciąga się na obszarze 45 ha. Składa się z kilku części: barokowego ogrodu w stylu francusko-włoskim, neorenesansowego ogrodu różanego i parku pejzażowego w stylu angielskim. Pośród zieleni znajdują się liczne przykłady małej architektury, a także fontanny i rzeźby.

Pałac w Wilanowie to najstarsze muzeum sztuki w Polsce. Częściowo został udostępniony zwiedzającym już w 1805 r. Po roku 1945 przeszedł na własność Ministerstwa Kultury i Sztuki a od połowy lat 90. XX wieku funkcjonuje jako samodzielna placówka Muzeum Pałac w Wilanowie.

Dziedziniec Pałacu w Wilanowie

Zanim zaczniemy zwiedzać wnętrza pałacu przyjrzyjmy się przez dłuższą chwilę wspaniałej barokowej dekoracji elewacji frontowej.

Korpus główny zwieńczony attyką w formie balustrady zdobią wyobrażenia czterech muz. Płaskorzeźby w attykach alkierzowych przedstawiają walki i zwycięstwo Jana III Sobieskiego nad Turkami. W obu arkadowych galeriach uwagę przyciągają 4-kolumnowe portale w kształcie rzymskich łuków triumfalnych. Ich symbolikę podkreślają popiersia imperatorów i konsulów rzymskich oraz płaskorzeźba obrazująca uroczysty wjazd Sobieskiego do Wilanowa. Wtopione w bryłę budynku dwie czworoboczne wieże ozdobione są hełmami z postaciami atlasów dźwigających złocone kule ziemskie. Pałac jawi się niemal jak zdobiona bombonierka i nie inaczej jest w jego wnętrzach. Odkrywając kolejne komnaty króla od tego całego bogactwa można dostać zawrotu głowy.

Pałac w Wilanowie – zwiedzanie wnętrz

Zdecydowanie warto zwiedzić odrestaurowane wnętrza pałacu, w tym apartamenty królewskie. Można w nich podziwiać oryginalne malowidła ścienne, plafony, stiuki i barwne tkaniny oraz autentyczne elementy wyposażenia. Sale wypełniają XVII- i XIX-wieczne meble, obrazy, rzeźby, wyroby rzemiosła artystycznego i ceramika.

Zwiedzanie zaczynamy od pierwszego piętra południowego skrzydła. Dominują tu ekspozycje tematyczne: galeria portretu polskiego z XVI-XVIII wieku, gdzie na uwagę zasługuje zbiór sarmackiego portretu trumiennego wyjątkowego w europejskiej skali oraz portrety Jana III i jego rodziny, a także królewskie konterfekty autorstwa Bacciarellego.

Północne skrzydło poświęcone jest XIX wiekowi. Kiedy już zaznajomimy się z portretami króla udajemy się na przechadzkę jego komnatami. Pierwsze piętro gmachu głównego zajmują od strony ogrodu barokowe pokoje książąt. Ponad nimi znajduje się reprezentacyjna sala uczt Jana III Sobieskiego, później przez następnych właścicieli zamieniana na salę zabaw i bibliotekę.

Po opuszczeniu piętra schodzimy na parter. Tu oprócz reprezentacyjnej części gościnnej złożonej z salonu, pokoju sypialnego i gabinetu, znajdują się również Pokój Karmazynowy, Gabinet Etruski i Galeria Dolna. Wyposażenie tych miejsc stanowią meble, empirowe żyrandole, wyroby ze złoconego brązu, alabastru i porcelany. Uzupełniają je XVII- i XVIII-wieczne obrazy. Gabinet Etruski, w którym zgromadzono antyczne wazy został przez Stanisława Kostkę Potockiego udostępniony dla publiczności, co upamiętnia płyta czarnego marmuru.

Wielka Sień i Gabinet Holenderski dzielą główny korpus na apartamenty króla i królowej. Pierwszy z nich to dekorowany freskami Gabinet Króla. Drugi to przedpokój zwany Antykamerą Królowej Marysieńki. Obok tych pomieszczeń ulokowana jest sypialnia królewska. Freski w tych wnętrzach przedstawiają Owidiusza oraz pory roku. Do sypialni przylegają dwie komnaty królowej: Antygabinet i Gabinet Zwierciadlany.

Obie królewskie sypialnie przedziela Gabinet Holenderski. To w nim przedstawiona jest malarska apoteoza dobrobytu oraz rozwoju nauki i sztuki w czasach saskich. Dalej znajduje się Wielka Sień – najbardziej monumentalne wnętrze w pałacu. Z czasów Jana III Sobieskiego zachowała się sztukatorska dekoracja fasety. Dawne malowidła zastąpiono korynckimi pilastrami i jońskimi półkolumnami. W narożach umieszczono personifikacje czterech wiatrów, a w partiach środkowych alegorie ognia, wody, ziemi i powietrza.

Z Wielkiej Sieni wchodzimy do Antykamery i Sypialni króla. To w niej stoi duże łoże z baldachimem i okryte bogatymi tureckimi tkaninami zdobytymi pod Wiedniem. Opuszczamy królewskie sypialnie i udajemy się do Biblioteki, Lapidarium i Kaplicy Królewskiej. Tu zgromadzono portrety rodzinne, sarkofagi, i rzeźbę rzymską.

Po wyjściu z pałacu warto zajrzeć do ogrodu.

Pałac w Wilanowie – spacer po ogrodzie

Centralną część wilanowskiego ogrodu stanowi regularny barokowy park w stylu włosko-francuskim, w którym umieszczono liczne fontanny i pawilony ogrodowe. Jedną z nich można zobaczyć wychodząc z pałacu. Tuż obok zaczyna się tzw. Gaj Akademosa, w którym znajdują się kamienne ławy oraz pomniki Jana Kochanowskiego i Franciszka Karpińskiego.

Bujna zieleń czyni z tego miejsca uroczy zaciszny zakątek.

Dalej biegnie droga do barokowego ogrodu między pałacem a jeziorem. Jego prawdziwą ozdobą jest zegar słoneczny o trzech tarczach, będący dziełem słynnego gdańskiego astronoma Jana Heweliusza.

Dwupoziomowy ogród powstał równocześnie z pałacem. Włoskiego stylu nadał mu Adolf Boy. Jak na barokowy ogród przystało dominuje w nim geometryczny układ trawników oraz bukszpanowych szpalerów układających się w przeróżne figury. Dookoła rozkładają się burbońskie lilie, a w ich tle stoją kamienne posągi i baseny z fontannami. Dolną część ogrodu stanowią wysokopienne strzyżone żywopłoty.

W następnych latach ogród uległ rozbudowie i nadano mu wygląd rokokowy. Ogród przeszedł modną w XVIII wieku stylizację angielską. Został pocięty krętymi ścieżkami, obsadzony bujną roślinnością, a w kilku miejscach zbudowano sztuczne wodne kaskady. W tym też czasie pojawia się okazała zabudowa ogrodowa w stylu angielsko-chińskim. Postawiano altanę chińską i most rzymski, a przebudowie uległy oranżeria, figownia oraz dom podstarościego.

Po przeciwnej stronie Jeziora Wilanowskiego, na terenie noszącym nazwę Lasu na Kępie, na życzenie Aleksandry Potockiej założono romantyczny Park Morysin. Nazwa parku wzięła się od pieszczotliwego zdrobnienia ukochanego wnuka Potockich – Maurycego. Wzniesiono tu klasycystyczny pałacyk z rotundą, a w połowie XIX wieku neorenesansowy domek dozorcy, drewnianą gajówkę i neogotycką bramę.

Zarówno pałac jak i jego parkowo-ogrodowe otoczenie ulegały różnym przekształceniom, ale nie zachwiało to głównego układu tego miejsca. Do dziś olśniewa ono królewską magią, która na dłuższy czas pozostaje w pamięci.

Muzeum Plakatu

Odwiedzając Pałac w Wilanowie warto na koniec zajrzeć do dawnej ujeżdżalni, gdzie mieści się siedziba pierwszego na świecie, powstałego w 1968 r. Muzeum Plakatu.

Godziny otwarcia Muzeum Plakatu

Cennik biletów wstępu do Muzeum Plakatu

W poniedziałki wejście na ekspozycję jest bezpłatne.

Wilanowskie Muzeum Plakatu to jedna z największych na świecie kolekcji plakatu artystycznego. W zbiorach znajduje się ponad 54 tysiące eksponatów, w tym prace wybitnych artystów jak: Andy Warhol czy Stanisław Wyspiański, a także czołowych przedstawicieli tzw. polskiej szkoły plakatu. Co 2 lata odbywa się tu prestiżowa impreza – Międzynarodowe Biennale Plakatu.