kraków na weekend

Kraków na weekend – Rynek Główny i Wawel

Kraków na weekend to jeden z lepszych pomysłów na poznanie miasta z najpiękniejszym na świecie rynkiem. Ta dawna stolica Polski jest istną skarbnicą dzieł sztuki i zabytków. Właśnie w Krakowie znajduje się jeden z siedmiu czakramów ziemi. Niezwykły urok tego miasta sprawia, że Kraków jest odwiedzany przez 5 milionów turystów rocznie. Ale Kraków to nie tylko wielka historia. To również miasto artystów, którzy przez wieki ściągali tu, by tworzyć na zamówienie królewskie i mieszczańskie.

Zanim udamy się na fascynującą wycieczkę po Krakowie poznajmy garść niezbędnych informacji zarówno o samym mieście jak i jego historii.

Kto chce poznać duszę Polski – niech jej szuka w Krakowie.

— Wilhelm Feldman

Kraków leży w południowej Polsce nad Wisłą i jej dopływami: Rudawą, Prądnikiem, Dłubnią i Wilgą. Miasto dzieli się na cztery dzielnice administracyjne: Krowodrza, Podgórze, Nowa Huta i Śródmieście. Kraków jest ośrodkiem kultury i nauki w tej części kraju, a także dużym ośrodkiem przemysłowym z przewagą hutnictwa żelaza i stali z Huty im. Tadeusza Sendzimira, dawniej im. Lenina.

Fizjonomia miasta jest bardzo zróżnicowana i uwarunkowana urozmaiconą rzeźbą terenu. Na wapiennym wzgórzu nad Wisłą znajduje się najstarsza część – Wawel, a na północ od niej rozciąga się Stare Miasto otoczone Plantami. Wokół nich położone są dzielnice mieszkaniowe i przemysłowe z XIX wieku.

Historia Krakowa

Początki jednego z najpiękniejszych miast Polski wyłaniają się z licznych legend. Jedna z nich wspomina postać Kraka, pierwszego władcy zamieszkującego Wzgórze Wawelskie i walczącego ze smokiem nękającym okoliczną ludność. To właśnie od jego imienia nazwę wzięła osada rozwijająca się u stóp wzniesienia.

Kraków był drugą po Gnieźnie stolicą Polski oraz miejscem koronacji królów, których siedziba do XVII wieku znajdowała się na Wawelu. Od samego początku historia miasta splatała się z historią całego kraju dzieląc jego przegrane i zwycięstwa.

W XIII wieku Kraków stawił czoła hordzie tatarskiej, która najechała kraj, pozostając na zawsze w pamięci Krakowian. Ten fakt upamiętnia przerwany hejnał z Wieży Mariackiej.

Prawdziwy rozkwit miasta nastąpił wraz z lokacją na prawie magdeburskim. Wtedy to powstała charakterystyczna szachownica ulic wychodzących od prostokątnego rynku, wpasowana we wcześniejszą urbanistykę miasta – ulicę Grodzką i Kościół Mariacki.

Najszybszy rozwój miasto przeżywało za czasów króla Kazimierza Wielkiego, który wedle przysłowia zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. Sam władca był postacią barwną, wytrawnym politykiem, który nie stronił od kobiecych wdzięków. Ale Kazimierz Wielki zapisał się w historii przede wszystkim jako założyciel Akademii Krakowskiej, drugiej po praskiej, w tej części Europy. Także za jego czasów powstały dwa sąsiadujące z Krakowem miasta – Kleparz i Kazimierz.

Okres renesansu był szczytowym momentem w rozwoju miasta. Wzgórze Wawelskie zostało przebudowane według ówczesnych standardów panujących we Włoszech, głównie za sprawą żony Zygmunta Starego – królowej Bony, pochodzącej z mediolańskiego rodu Sforza. Dzięki artystom sprowadzonym z Włoch zamek na Wawelu zyskał nowy charakter. Pojawiały się arkadowe krużganki, a w katedrze Wawelskiej powstała Kaplica Zygmuntowska.

Po Unii Polsko-Litewskiej i powstaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów Kraków znalazł się na uboczu wielkiego państwa. Sejmy i elekcje nowych monarchów odbywały się w Warszawie położonej mniej więcej w połowie drogi między stolicami Korony i Litwy. Ostatecznie król Zygmunt III Waza w 1609 r. przeniósł stolicę Polski do Warszawy. Katedra na Wawelu pozostawała jednak miejscem koronacyjnym królów Polski.

Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej rozpoczął się również upadek Krakowa. Zniszczenia wojenne mocno nadszarpnęły pozycję miasta i zahamowały jego rozwój. Po raz pierwszy Kraków został zniszczony przez obce wojska w 1655 r. podczas Potopu Szwedzkiego. W XVIII wieku Kraków był zdobywany przez wojska pruskie, szwedzkie, austriackie i rosyjskie. Po III rozbiorze Polski miasto zajęli Austriacy.

Polecany artykuł: Kraków na weekend – żydowski Kazimierz i kopce

W latach 1815-1846 Kraków był stolicą niewielkiej powierzchniowo ale formalnie niepodległej Rzeczypospolitej Krakowskiej. Wtedy to rozpoczęła się gruntowna modernizacja i przebudowa miasta, które wciąż tkwiło w średniowiecznym układzie urbanistycznym. Zburzono większość murów miejskich, a także zasypano fosę, na miejscu której powstał park zwany Plantami. Po rewolucji krakowskiej w 1846 r. miasto zostało ponownie zajęte przez Austrię, w której granicach pozostawało aż do 1918 r.

W czasie okupacji hitlerowskiej Kraków był stolicą Generalnego Gubernatorstwa. Niestety okupant wywiózł do Niemiec wiele dzieł sztuki, z których duża część nie powróciła do kraju. O ile przed wojną ludność żydowska stanowiła 25% wszystkich mieszkańców Krakowa, to po wojnie Żydzi stanowili niewiele ponad 2%.


W kulturalnej stolicy Polski czekają na Ciebie wspaniałe zabytki, imponujące widoki oraz bliskie spotkania z historią. Oto kilka atrakcji i wycieczek w Krakowie, które mogą Cię zainteresować:

Kraków na weekend – co warto zobaczyć?

Kraków jest doskonale skomunikowany z pozostałymi polskimi miastami. Można tu dotrzeć zarówno samochodem, pociągiem, jak i autobusem. Ponieważ jestem zwolennikiem publicznych środków transportu proponuję przyjechać do Krakowa pociągiem. Na krakowskim Dworcu Głównym należy kierować się zgodnie z oznaczeniami w stronę Starego Miasta.

Sprawdźmy co oferuje turystom Kraków na weekend. Zapraszam na fascynującą wycieczkę po mieście.

Przed nami pierwszy dzień, podczas którego zwiedzimy Rynek Główny i jego najbliższe okolice, zobaczymy Uniwersytet Jagielloński oraz udamy się na Wzgórze Wawelskie, na którym zwiedzimy Katedrę i Zamek Królewski.

Znajdujemy się na Kleparzu. Ta część Krakowa znajdowała się pierwotnie poza murami miejskimi i stanowiła odrębne królewskie miasto Kleparz. Jako część Krakowa Kleparz został wchłonięty pod koniec XVIII wieku. Gwałtowny rozwój zawdzięcza bliskości dworca kolejowego.

Pod koniec XIX wieku pustą przestrzeń pośrodku dzielnicy, do tej pory będącą przedpolem Barbakanu, przeobrażono w plac stanowiący wizytówkę miasta dla przybywających podróżnych – Plac Jana Matejki.

Adres:

Plac Jana Matejki, 31-156 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′59,3″N 19°56′32,6″E

Wydłużony plac otoczono reprezentacyjnymi gmachami. Po środku ustawiono Pomnik Grunwaldzki. Monumentalną rzeźbę przedstawiającą Władysława Jagiełłę na koniu wzniesiono z fundacji Ignacego Jana Paderewskiego.

kraków na weekend - Plac Jana Matejki
Kraków na weekend – Plac Jana Matejki

Barbakan Krakowski

Już w obrębie Plant znajduje się Barbakan. Wybudowano go po klęsce Jana Olbrachta na Bukowinie, kiedy obawiano się tureckiego najazdu na Polskę. Dawniej Barbakan był połączony z Bramą Floriańską, a jego głównym zadaniem była jej obrona.

Adres:

ul. Basztowa, 30-547 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′55,85″N 19°56′29,82″E

Obecnie Barbakan jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Wykorzystywany jest jako miejsce ekspozycji różnorodnych wystaw, inscenizacji walk rycerskich i tańców dworskich, a także jako arena walk sportowych np. mistrzostw Polski w szermierce.

kraków na weekend - barbakan
Kraków na weekend – Barbakan

Brama Floriańska

Dzieje fortyfikacji miasta rozpoczęły się w XIII wieku kiedy książę Leszek Czarny zezwolił na otoczenie Krakowa murami miejskimi. Przez następne stulecia wokół miasta zbudowano dwa pasma murów i wzmocniono je 47 basztami oraz fosą. Do środka można było wjechać przez 8 warownych bram. Wraz z rozwojem artylerii mury przestały zapewniać ochronę i pozbawione renowacji stopniowo niszczały. Na początku XIX wieku rozebrano umocnienia, a na ich miejscu zaczęto tworzyć Planty.

Adres:

ul. Pijarska, 30-547 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′53,5″N 19°56′29,0″E

Pod Bramą Floriańską wystawiają swoje prace uliczni artyści oferujący bogaty wybór pejzaży i obrazów o różnej tematyce.

Stojąc tyłem do Bramy Floriańskiej skierujemy się teraz w prawo ulicą Pijarską, by po 100 metrach dotrzeć do skrzyżowania z ulicą św. Jana, gdzie znajduje się Muzeum Książąt Czartoryskich.

Muzeum Książąt Czartoryskich

Po prawej stronie znajduje się gmach Muzeum Czartoryskich. Zbiory tworzą zamkniętą kolekcję prywatną należącą do Izabeli i Władysława Czartoryskich, która już w XIX wieku udostępniona była dla szerszej publiczności. Najpierw w Puławach, gdzie księżna Izabela urządziła pierwsze w Polsce muzeum, potem w Krakowie jako Muzeum i Biblioteka Czartoryskich.

Adres:

ul. św. Jana 19, 31-017 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′52,94″N 19°56′24,14″E

Kolekcja malarstwa Muzeum Czartoryskich gromadzi prace artystów polskich i zachodnioeuropejskich powstające od XIII do XIX wieku. W Muzeum znajduje się również najsłynniejszy obraz w polskich zbiorach muzealnych – “Dama z gronostajem” (przez niektórych zwana również “Damą z łasiczką”) autorstwa Leonardo da Vinci, a także “Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta.

kraków na weekend - Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie
Kraków na weekend – Muzeum Książąt Czartoryskich

Godziny otwarcia Muzeum Książąt Czartoryskich

Wtorek, piątek i sobota:

10:00 – 19:00

Środa, czwartek i niedziela:

10:00 – 18:00

W poniedziałki Muzeum Książąt Czartoryskich jest nieczynne.

Cennik biletów wstępu do Muzeum Książąt Czartoryskich

Bilet normalny:

35 zł

Bilet ulgowy:

25 zł

We wtorki wstęp do Muzeum Czartoryskich jest bezpłatny.

Po wizycie w Muzeum wracamy pod Bramę Floriańską i ulicą Floriańską idziemy w stronę Rynku Głównego.

kraków na weekend - Ulica Floriańska w Krakowie
Kraków na weekend — ulica Floriańska

Rynek Główny w Krakowie

To właśnie na Rynku Głównym w Krakowie gromadzą się turyści z całego świata. Wokół Rynku stoją najciekawsze kamienice, a każda z wychodzących ulic oferuje bogactwo atrakcji artystycznych oraz gastronomicznych, z których słynie galicyjska kuchnia. Jeśli już wybraliśmy Kraków na weekend to wizyta na Rynku Głównym jest pozycją obowiązkową.

Adres:

Rynek Główny, 31-422 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′42,0″N 19°56′14,0″E

Krakowski Rynek Główny został uznany najlepszym placem świata według ekspertów amerykańskiej organizacji Project for Public Space. Kraków zostawił w tyle wszystkie inne słynne place, łącznie z rzymskim Piazza Navona czy londyńskim Trafalgar Square.

Największy rynek średniowieczny w Europie od momentu swego powstania znajdował się w centrum wszelkich wydarzeń. Miasto lokacyjne jakie założono w XIII wieku rozwijało się właśnie wokół tego wielkiego placu, od którego wytyczono szachownicę ulic, z każdego boku wywodząc po 3 wielkie ulice.

kraków na weekend - Rynek Główny w Krakowie
Kraków na weekend — Rynek Główny

Rynek spełniał przez wieki funkcję centrum handlowego. Mieściły się tu liczne kramy, waga miejska i spichlerz, a całość podzielona była na poszczególne targi w zależności od sprzedawanego towaru np. targ rybny, węglowy czy kurzy.

Krakowski Rynek był świadkiem wielu wydarzeń historycznych. To tu odbywała się część uroczystości koronacyjnych, tu obwieszczano początek i koniec wojny, to tu wreszcie Tadeusz Kościuszko przysięgał narodowi polskiemu bronić wolności i niepodległości Polski, rozpoczynając w ten sposób powstanie przeciwko Rosjanom.

Wokół Rynku znajdują się zabytkowe kamienice. Przyjrzyjmy im się uważnie. Pochodzą z różnych czasów i były milczącymi świadkami wydarzeń historycznych. Warto zwrócić uwagę przynajmniej na te najpopularniejsze kamienice:

  • pod nr 27 – Pałac pod Baranami, obecnie siedziba znanego kabaretu “Piwnica pod Baranami”,
  • pod nr 36 – Kamienica Pod Jeleniem (lub “Ludwikowska”), w której gościli m.in. Johann W. Goethe i car Mikołaj I,
  • pod nr 39 – Kamienica “Pod Konikiem”, w której znajdowała się pracownia malarska Jana Matejki,
  • pod nr 41 – Budynek Feniksa, awangardowy i supernowoczesny w stylu,
  • pod nr 45 – Kamienica Pod Orłem, w której w roku 1775 mieszkał Tadeusz Kościuszko,
  • pod nr 35 – Pałac “Pod Krzysztofory“, gdzie obecnie ma swoją siedzibę Muzeum Historyczne Miasta Krakowa,
  • pod nr 15 i 16 – Kamienica Pinocińska i Kamienica Morsztynowska, w których mieści się restauracja “Wierzynek”,
  • pod nr 23 – Kamienica Kromerowska, w której od roku 1610 działa najstarsza europejska księgarnia,
  • pod nr 7 – Dom Włoski, spod którego bram odprawiano polskich kurierów pocztowych wyruszających regularnie z listami do Wenecji,
  • pod nr 8 – Kamienica Pod Jaszczurką, obecnie siedziba studenckiego klubu “Pod Jaszczurami”.

Mały Rynek w Krakowie

Warto wspomnieć, że na wschód od Rynku Głównego, na tyłach Kościoła Mariackiego znajduje się Mały Rynek, który spełniał rolę rynku pomocniczego. Kiedyś mówiono na niego również Forum Antiquum (Stary Rynek), Wandeta, Tandeta, Rynek Rzeźniczy. Handlowano na nim mięsem oraz starzyzną. Znajdowały się tu również jatki rzeźnicze oraz kuchnia dla ubogich. Warto tu z ciekawości zajrzeć choć na chwilę.

kraków na weekend - Mały Rynek w Krakowie
Kraków na weekend — Mały Rynek

Wróćmy na Rynek Główny i przyjrzyjmy się teraz jego centrum. Pierwotnie Rynek Główny był gęsto zabudowany przez budynki miejskie, z których do dziś ocalały jedynie Sukiennice i Wieża Ratuszowa.

Sukiennice

Krakowskie Sukiennice śmiało można nazwać piętrowym hipermarketem, który istnieje od roku 1257. Sukiennice były pierwotnie zadaszonymi kramami targowymi, z których z czasem powstał zwarty budynek z wewnętrznym korytarzem. Następnie przez wieki przebudów i renowacji powstał kształt, który znamy obecnie.

Adres:

Rynek Główny 1/3, 31-042 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′42″N 19°56′14″E

Na parterze budynku handlowano kiedyś suknem, a obecnie są tutaj kawiarnie i kramy z pamiątkami. Na pierwszym piętrze handlowano drobnymi przedmiotami z metalu, drewna i gliny. Obecnie znajduje się tutaj Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku, będąca najstarszym oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie.

Godziny otwarcia Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku

Wtorek, piątek i sobota:

10:00 – 19:00

Środa, czwartek i niedziela:

10:00 – 18:00

W poniedziałki Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku jest nieczynna.

Cennik biletów wstępu do Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku

Bilet normalny:

28 zł

Bilet ulgowy:

17 zł

Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach jest największą w Polsce stałą ekspozycją XIX-wiecznego polskiego malarstwa i rzeźby. Dzieła wystawione są w czterech salach: Oświecenia, Piotra Michałowskiego, Hołdu Pruskiego i Czwórki. Można tu podziwiać m.in. dzieła Piotra Michałowskiego, Artura Grottgera, Jacka Malczewskiego, Józefa Chełmońskiego, Leona Wyczółkowskiego, Władysława Podkowińskiego, a także obrazy Jana Matejki “Hołd Pruski” i “Kościuszko pod Racławicami”.

Po pożarze w roku 1555 Sukiennice zostały poddane przebudowie, w wyniku której powstała bardzo charakterystyczna attyka. Kilkadziesiąt lat później wyrzeźbione zostały maszkarony wyobrażające ludzkie głowy – skrzywione i zdeformowane przez cierpienie. Kolejna przebudowa w XIX wieku wzbogaciła budynek o boczne wieże i arkadowe podcienia wzdłuż dłuższych ścian, nawiązujące do średniowiecznej architektury weneckiej.

Z Sukiennic wychodzimy wprost na pomnik Adama Mickiewicza, z którego powstaniem wiążą się same skandale.

Pomnik Adama Mickiewicza

Konkurs na monument wygrał Teodor Rygiel, pomimo że swoje projekty zgłosił sam Jan Matejko. Pomnik odsłonięto pod koniec XIX wieku. Monument został poddany tak druzgocącej krytyce, że autor był zmuszony wymienić niektóre postacie.

kraków na weekend - Pomnik Adama Mickiewicza na Rynku Głównym w Krakowie
Kraków na weekend — Pomnik Adama Mickiewicza

Stojącego wieszcza otaczają figury alegoryczne. Postać kobiety od strony ulicy Siennej to Ojczyzna, po prawej stronie starzec nauczający chłopca symbolizuje Naukę, po lewej siedzi Poezja z lutnią, a od strony Sukiennic wojownik uosabiający patriotyzm lub męstwo.

Kościół Mariacki

Bryła majestatycznego Kościoła Mariackiego wznosi się nad krakowskim Rynkiem. Idąc w jej stronę od Sukiennic trzeba tylko uważać na stałych mieszkańców tego miejsca – krakowskie gołębie.

kraków na weekend - Kościół Mariacki w Krakowie
Kraków na weekend — Kościół Mariacki

Wzrok przyciągają dwie wieże górujące nad wszystkimi budynkami wokół. Wyższa to wieża hejnałowa, z której grany jest codziennie słynny hejnał, a w południe transmitowany przez Polskie Radio. Tradycja hejnału mariackiego liczy 700 lat. O tym dlaczego melodia hejnału nagle urywa się jakby była nie zagrana do końca mówi legenda.

Kościół Mariacki zawsze był ważnym miejscem dla miasta. Z wyższej zwanej Hejnalicą przed wiekami strażnik miejski trąbką dawał sygnał rano do otwarcia, zaś wieczorem do zamknięcia bram grodu. Ale trąbił też na alarm, gdy dostrzegł pożar lub zbliżającego się wroga. Gdy pewnego razu Tatarzy, którzy często napadali na polskie wsie i miasteczka doszli aż pod Kraków, strażnik zaczął grać hejnał. Zdążono zamknąć bramy miejskie, ale tatarska strzała przeszyła gardło hejnalisty nim skończył melodię. Na pamiątkę tego zdarzenia melodia już zawsze urywa się.

Hejnał nieprzypadkowo grany jest 4 razy i na 4 strony świata. Pierwszy raz w kierunku południowym, w stronę Wawelu – dla króla. Drugi raz na zachód, w stronę Magistratu – dla burmistrza. Trzecie trąbienie na północ, w kierunku Barbakanu – przeznaczone jest dla gości. Ostatnie, czwarte trąbienie w stronę Małego Rynku – dawniej było dla kupców, a teraz jest dla komendanta straży.

Adres:

Plac Mariacki 5, 31-042 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′42″N 19°56′22″E

Główne wejście do Kościoła Mariackiego prowadzi przez barokową kruchtę, której drzwi ozdobione są głowami apostołów i świętych. Wchodzimy tędy do przestrzeni korpusu nawowego, aby móc zwiedzić część prezbiterium. Tam, gdzie znajduje się ołtarz główny i zabytkowe ławki należy obejść kościół od prawej strony i wejść z południowego boku.

kraków na weekend - Hejnał z wieży Kościoła Mariackiego
Kraków na weekend — Hejnał z wieży Kościoła Mariackiego

Pozostańmy jednak na moment w nawie głównej, której ściany pokrywają malowidła autorstwa Jana Matejki. Głównym motywem dekoracyjnym są godła cechowe i fakultetów uniwersytetu oraz słowa: “Pod Twoją obronę”. W Kościele Mariackim znajduje się tzw. “Krucyfiks Slackerowski”. Wykuta z kamienia postać cierpiącego Chrystusa jest najbardziej ekspresyjną rzeźbą w całej twórczości Wita Stwosza.

kraków na weekend - Wnętrze Kościoła Mariackiego w Krakowie
Kraków na weekend — Kościół Mariacki

Wchodzimy do prezbiterium. Przed nami Ołtarz Mariacki – arcydzieło sztuki gotyckiej, również autorstwa Wita Stwosza. Powstały w ciągu 12 lat ogromny ołtarz szafiasty ma 11 metrów szerokości i 12 metrów wysokości. Najważniejszą sceną jest umieszczone w środku Zaśnięcie Marii Panny mdlejącej na rękach św. Jakuba. Ponad centralną sceną umieszczona została Grupa Wniebowzięcia.

kraków na weekend - Ołtarz Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie
Kraków na weekend – Ołtarz Wita Stwosza w Kościele Mariackim

Otwarty ołtarz na ruchomych skrzydłach ilustruje 6 radości Marii – od Zwiastowania po Zesłanie Ducha Świętego. Kiedy szafa jest zamknięta płaskorzeźby przedstawiają 12 scen z życia Marii i Jezusa. Zwykle zamknięte pole środkowe ołtarza otwierane jest codziennie w południe oraz w święta.

Ołtarz łączy w sobie elementy sacrum i profanum. Religijny mistycyzm zmieszany jest z realizmem. Złote szaty apostołów występują obok codziennych ubiorów noszonych w średniowiecznym Krakowie. Postać Marii zachowuje ideał średniowiecznego piękna, ale już apostołom Stwosz nadał rysy współczesnych mu mieszczan krakowskich. Widzimy dokładnie defekty wyglądu postaci, ich zdeformowane dłonie i nabrzmiałe żyły na nogach.

Wychodząc z Kościoła Mariackiego przez prezbiterium warto zwrócić uwagę na znajdujący się po prawej stronie nagrobek Montelupich, jednej z najbogatszych rodzin krakowskich.

Godziny zwiedzania Kościoła Mariackiego

Kościół:

11:30 – 18:00 (poniedziałek-sobota)

14:00 – 18:00 (niedziela)

Dzwonnica Mariacka:

10:00 – 14:00 (wtorek-piątek)

Hejnalica Mariacka:

11:30 – 18:00 (wtorek-sobota)

13:00 – 18:00 (niedziela)

W poniedziałki wejście na Hejnalicę Mariacką i Dzwonnicę Mariacką jest nieczynne. Hejnalica Mariacka jest niedostępna do zwiedzania w miesiącach: styczeń, luty, listopad, grudzień. Zwiedzanie Dzwonnicy Mariackiej jest dostępne w okresie od lipca do października. Na wieżę ze względów bezpieczeństwa wpuszczane są osoby powyżej 18 roku życia.

Cennik kart wstępu do Kościoła Mariackiego

Kościół:

bilet normalny – 10 zł

seniorzy (65+) – 8 zł

studenci, dzieci i młodzież – 5 zł

Dzwonnica Mariacka:

bilet normalny – 15 zł

seniorzy (65+) – 15 zł

studenci, dzieci i młodzież – 15 zł

Hejnalica Mariacka:

bilet normalny – 15 zł

seniorzy (65+) – 15 zł

studenci, dzieci i młodzież – 10 zł

Kościół św. Wojciecha

Ta niewielka świątynia stoi w miejscu gdzie św. Wojciech miał głosić kazanie przed wyprawą misyjną do Prus w 997 roku.

Adres:

Rynek Główny 2, 31-042 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′39,2″N 19°56′15,9″E

Prowadzone badania archeologiczne doprowadziły do odsłonięcia w murach świątyni drobnej romańskiej kostki kamiennej oraz od południa uskokowego portalu, które skryte były pod barokową strukturą. Kościół można zwiedzać za opłatą.

kraków na weekend - Kościół św. Wojciecha na Rynku Głównym w Krakowie
Kraków na weekend — Kościół św. Wojciecha na Rynku Głównym

W bliskim sąsiedztwie kościoła św. Wojciecha dumnie stoi Wieża Ratuszowa.

Wieża Ratuszowa

Jeszcze na początku XIX wieku na Rynku Głównym poza Ratuszem Miejskim znajdowały się również inne budowle publiczne jak mała waga, wielka waga i pręgież. Niestety do dziś przetrwała tylko 70-metrowa gotycka Wieża Ratuszowa.

Adres:

Rynek Główny 1, 31-042 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′41″N 19°56′11″E

W niezachowanym korpusie, który przylegał do wieży kiedyś znajdowały się: Izba Pańska, Izba Ławnicza, a w podziemiu więzienie z izbą tortur. Obecnie wejścia do wieży strzeże para lwów, które powstały na początku XIX wieku.

U wejścia zachował się gotycki portal z herbem Krakowa i godłem Polski. Na parterze znajduje się europejski unikat, jedyny tego typu w Polsce zestaw gmerków z 1444 r. W wieży będącej filią Muzeum Historycznego Miasta Krakowa eksponowane są pamiątki dotyczące historii miasta.

Uniwersytet Jagielloński

Historia Uniwersytetu Krakowskiego sięga czasów króla Kazimierza Wielkiego, który dokonał fundacji uniwersytetu w roku 1364 plasując Polskę w ścisłej czołówce naukowej. W tej części Europy jedynie Uniwersytet Praski był starszy. W rozwój uczelni zaangażowani byli kolejni władcy np. królowa Jadwiga przekazała Uniwersytetowi szkatułę z drogocennymi klejnotami.

Szczególnie ciekawym aspektem działalności Uniwersytetu były zainteresowania alchemiczne, jakie wykazywali wykładowcy prowadzący doświadczenia nad kamieniem filozoficznym i próbami przekształcenia jednej substancji w inną, a zwłaszcza w złoto. Zaczęło się to w XV wieku kiedy w wyniku wojen husyckich w Czechach profesorowie praskiej uczelni szukali schronienia u swoich krakowskich kolegów. Ich zainteresowania alchemiczne i zasób doświadczeń na polu wiedzy tajemnej zafascynowały tak uczonych jak i mecenasów, czyli władców Polski. Zatrudniali oni alchemików w charakterze nadwornych lekarzy licząc po cichu, że przy okazji uda im się przeniknąć w proces przemiany zwykłych substancji w złoto.

Najsławniejszą postacią krakowskiej alchemii jest Michał Sędziwój, który był on uczniem samego Paracelsusa i szczycił się posiadaniem kamienia filozoficznego. Prowadził liczne eksperymenty na zamku wawelskim przy czynnym udziale króla Zygmunta III Wazy, wielkiego entuzjasty alchemii.

Dzisiaj Uniwersytet Jagielloński nazwany tak od wsparcia jakiego udzielała mu rodzina Jagiellonów jest wciąż jedną z najlepszych uczelni w Polsce. Przyciąga rzesze młodych i zdolnych studentów pragnących czerpać z jego tradycji i niepowtarzalnej atmosfery.

Adres:

ul. Jagiellońska 15, 31-010 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03′41″N 19°56′11″E

Zwiedzanie warto rozpocząć od najstarszej części czyli Collegium Maius, gdzie obecnie mieści się Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ekspozycja główna Muzeum jest czynna od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00 – 16:15.

Odkrywamy pomieszczenia, w których toczyło się życie studenckie przez setki lat. Wchodzimy na krużgankowy dziedziniec wewnętrzny o niepowtarzalnym uroku przywodzący na myśl uniwersytety włoskie. Schody prowadzą na pierwsze piętro i dalej krużgankami przez złotą bramę otwierającą przejście do Librarii czyli dawnej biblioteki, a obecnie miejsca obrad senatu, uświetnionego portretami profesorów i rektorów.

Obok znajduje się sala wspólna pełniąca kiedyś rolę jadalni profesorskiej. Zobaczyć można również skarbiec, w którym przechowywane są najcenniejsze uniwersyteckie oznaki władzy rektora jak berło biskupa Oleśnickiego i królowej Jadwigi. Dalej czekają na nas prywatne komnaty Mikołaja Kopernika.

Następnie przechodzimy do reprezentacyjnej auli, gdzie zasiada senat podczas uroczystości nadawania tytułu doktora honoris causa. Dostojne masywne ławy, kasetonowy strop i liczne obrazy na ścianach nadają sali powagi i dostojeństwa. Piętro niżej jest kaplica zajmująca dawne mieszkanie profesora teologii św. Jana z Kęt.

Następnie najlepiej wrócić przez kościół św. Anny, by tym razem przyjrzeć się Kolegium Nowodworskiemu i móc podziwiać przepiękny arkadowy barokowy dziedziniec z rozbudowaną klatką schodową. Budynek powstał z zapisu Bartłomieja Nowodworskiego, Kawalera Maltańskiego i sekretarza królewskiego.

Przed Collegium Novum stoi pomnik Mikołaja Kopernika. Pierwotnie stał on na dziedzińcu Collegium Maius na miejscu studni, co mogłyby tłumaczyć pewne ślady na cokole, sugerując, że był on jednocześnie przewidziany jako fontanna. Budynek Collegium Novum powstał w XIX wieku na miejscu bursy jerozolimskiej, a jego uroczyste otwarcie przerodziło się w manifestację patriotyczną gromadzącą delegatów polskich z trzech zaborów. Wspaniała perspektywiczna klatka schodowa przypomina podobne rozwiązanie w Ratuszu Wiedeńskim.

Po opuszczeniu terenu Uniwersytetu Jagiellońskiego kierujemy się w stronę wcześniej odwiedzonego kościoła św. Wojciecha, a stamtąd idąc ulicą Grodzką dotrzemy na Wzgórze Wawelskie.

Wzgórze Wawelskie

Majestatycznie wznoszące się nad miastem Wzgórze Wawelskie to miejsce, którego piękno i niepowtarzalny nastrój stwarza zarówno wspaniała architektura, liczne dzieła sztuki i pamiątki historyczne jak i malownicze położenie nad zakolem Wisły z widokiem na stary Kraków.

Adres:

Wawel, 31-001 Kraków

Współrzędne GPS:

50°03’14.9″N 19°56’07.5″E

Jego historia wiąże się ściśle z początkami Krakowa. Średniowieczny kronikarz Wincenty Kadłubek zapisał miejscową legendę o księciu Kraku, który zgładził strasznego smoka zamieszkującego jedną z jaskiń Wzgórza Wawelskiego. Wkrótce potem na Smoczej Skale założono słynne miasto zwane Krakowem.

kraków na weekend - Wzgórze Wawelskie
Kraków na weekend — Wzgórze Wawelskie

Począwszy od X wieku Wawel był ośrodkiem władzy, siedzibą książąt i królów polskich, a katedra od 1320 roku przez ponad 4 stulecia miejscem ich koronacji i pochówku. Za panowania Kazimierza Wielkiego na Wawelu przebywali znakomici uczeni. Tutaj powstał powołany przez króla Uniwersytet Krakowski. Następnie dynastia Jagiellonów w okresie renesansu doprowadziła do rozkwitu dworu polskiego i wzbogaciła Wzgórze Wawelskie o liczne zabytki sztuki, jak Kaplica Zygmuntowska w Katedrze Wawelskiej, czy przebudowany Zamek Królewski.

Zwiedzanie Wzgórza Wawelskiego można rozpocząć z dwóch miejsc – od ulicy Bernardyńskiej albo od Podzamcza. Wybierając tą drugą drogę można podziwiać bryłę zamku, która stopniowo odkrywa kolejne człony zabudowań zamkowych.

kraków na weekend - Wejście na teren Wzgórza Wawelskiego
Kraków na weekend — Wejście na teren Wzgórza Wawelskiego

Tuż za bramą na niewielkim wzniesieniu stoi pomnik Tadeusza Kościuszki. Droga prowadzi nas do Muzeum Katedralnego otwartego w 1978 roku przez ówczesnego Metropolitę Krakowskiego Karola Wojtyłę na kilka dni przed jego wyborem na papieża.

Eksponowane są tu zbiory pochodzące ze skarbca katedralnego. Wśród zgromadzonych przedmiotów można zobaczyć m.in. miecz dwukrotnie przełamany na pogrzebie ostatniego z Jagiellonów – Zygmunta Augusta na znak żałoby po królu i wygaśnięciu dynastii, płaszcz koronacyjny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, strzemię wezyra Kara Mustafy ofiarowane katedrze przez Jana III Sobieskiego po wygranej bitwie pod Wiedniem, a przede wszystkim wspaniałe relikwiarze, naczynia i ubiory liturgiczne.

Tuż obok wznosi się majestatyczna Katedra Wawelska.

Ceny biletów wstępu do Katedry, Dzwonu Zygmunta, Grobów Królewskich oraz Muzeum Katedralnego

Bilet normalny:

14 zł

Bilet ulgowy:

8 zł

Godziny zwiedzania Katedry, Dzwonu Zygmunta, Grobów Królewskich oraz Muzeum Katedralnego

Katedra:

Od kwietnia do października:

09:00 – 17: 00 (poniedziałek-sobota)

12:30 – 17:00 (niedziela)

Od listopada do marca:

09:00 – 16: 00 (poniedziałek-sobota)

12:30 – 16:00 (niedziela)

Muzeum Katedralne:

Od kwietnia do października:

09:00 – 17: 00 (poniedziałek-sobota)

Od listopada do marca:

09:00 – 16: 00 (poniedziałek-sobota)

Muzeum Katedralne jest nieczynne w niedzielę.

Katedra na Wawelu

Obecna świątynia jest kolejną, trzecią już, stojącą w tym miejscu budowlą. Ufundowana przez króla Władysława Łokietka świątynia powstała jako sanktuarium cennych dla Polaków relikwii św. Stanisława, patrona Polski. Jego męczeństwo wynikało z konfliktu z królem Bolesławem Śmiałym.

Biskup Stanisław stanął w obronie niewiernych żon rycerzy walczących na wyprawie kijowskiej, które król rozkazał okrutnie ukarać, mimo, iż ich mężowie im przebaczyli. Król rozkazał swoim sługom zabicie biskupa w kościele na Skałce w czasie odprawiania przez niego mszy, a gdy ci nie chcieli, sam własnoręcznie zamordował św. Stanisława, którego ciało zostało później poćwiartowane.

Pierwotna bryła katedry pochodzi z gotyku, jednak jej kształt uległ zatarciu w wyniku nieustannych przebudów, jakim została ona poddana przez wieki. Zanim wejdziemy do środka Katedry warto najpierw przyjrzeć się jej z zewnątrz by zobaczyć złożoność konstrukcji, na którą składają się liczne kaplice przylegające do głównego korpusu, a wśród nich Kaplica Wazów i Zygmuntowska, zwieńczona złoconą kopułą.

kraków na weekend - Kaplice przylegające do Katedry na Wawelu
Kraków na weekend — Kaplice przylegające do Katedry na Wawelu

Do Katedry wchodzimy po szerokich schodach, nad którymi rozpięty został baldachim wypełniony złoconymi kasetonami. Uwagę przykuwają obramione czarnym marmurem drewniane drzwi wielokrotnie ozdobione inicjałem “K” odnoszącym się do fundatora – Kazimierza Wielkiego, a będącym obecnie znakiem rozpoznawczym Krakowa. Przy wejściu wiszą kości przedpotopowego stwora, których upadek, według legendy, będzie zapowiedzią końca świata.

Po przekroczeniu progu Katedry naszym oczom ukazuje się niesamowity widok wyłaniającej się z ciemności tzw. konfesji św. Stanisława. To tu złożono relikwie świętego ukryte w bogato dekorowanym barokowym sarkofagu wykonanym w warsztatach gdańskich. To przy tym relikwiarzu królowie składali zdobyczne trofea wojenne.

Wchodzimy do prezbiterium, czyli części, w której mogli pierwotnie przebywać jedynie duchowni i okazjonalnie osoby wysoko urodzone. Wzdłuż jego boków ustawione są specjalne zabudowane siedziska, bogato dekorowane drewnianymi płaskorzeźbami, przeznaczone dla kanoników albo chóru. Jednak największą uwagę przykuwa ołtarz główny, przed którym odbywały się uroczyste koronacje królewskie.

Opuszczamy prezbiterium wyjściem po lewej stronie, by dotrzeć do sarkofagu króla Władysława Łokietka, który był pierwszym władcą pochowanym na Wawelu. Następnie przez barokowy portal naprzeciwko sarkofagu wchodzimy do zakrystii, skąd wchodzi się na Wieżę Zygmuntowską mieszczącą kilka dzwonów katedry, z których najsławniejszy jest Zygmunt. Dzwon został odlany w roku 1520 na zamówienie Zygmunta I Starego.

kraków na weekend - Dzwon Zygmunta
Kraków na weekend — Dzwon Zygmunta

Po zejściu z wieży przechodzimy wąskim korytarzem do kapitularza i ponownie znajdujemy się w Katedrze.

Tuż obok kaplic Katedry znajduje się krypta wieszczów – Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Nieco dalej natrafimy na słynący z cudów drewniany krucyfiks św. Królowej Jadwigi umieszczony na tle srebrnej blachy. Tradycja mówi, że przed nim modliła się świątobliwa królowa, której szczątki spoczywają właśnie u stóp tego krucyfiksu. Ten ołtarz to również jedno z ulubionych miejsc modlitwy Jana Pawła II, który przed nim miał podjąć decyzję o kapłaństwie.

Następnie mijamy wykonany z czerwonego marmuru nagrobek Stefana Batorego, dalej pomniki Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego, by znaleźć się w Kaplicy pw. Bożego Ciała, w której znajduje się nagrobek króla Jana Olbrachta. Naprzeciwko znajduje się sarkofag króla Kazimierza Wielkiego wykonany z czerwonego węgierskiego marmuru.

Wchodzimy do Kaplicy Zygmuntowskiej, wcześniej mijając sarkofag królowej Jadwigi wykonany z marmuru karraryjskiego. Bezpośrednim impulsem do wybudowania Kaplicy Zygmuntowskiej była śmierć pierwszej żony króla Zygmunta I – królowej Barbary.

Dekoracja Kaplicy Zygmuntowskiej nawiązuje do czterech żywiołów. Dolna kondygnacja odpowiada ziemi, wodzie – ściany pod kopułą i bęben, powietrzu – wnętrze czaszy kopuły, zaś ogień to latarnia z przedstawieniem symbolicznym Trójcy Świętej.

Po opuszczeniu Kaplicy Zygmuntowskiej wchodzimy do Kaplicy Wazów. Kaplica wyłożona jest czarnym marmurem i nakryta kopułą, zaś na jej ścianach wmurowano epitafia wszystkich męskich potomków polskiej linii Wazów.

W dalszej części zwiedzania mijamy wykonany z czerwonego marmuru sarkofag króla Władysława Jagiełły, a następnie trafiamy do Kaplicy Świętokrzyskiej, w której znajduje się nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka, wykuty z czerwonego salzburskiego marmuru przez Wita Stwosza.

Kolejną kaplicą na trasie zwiedzania jest Kaplica Czartoryskich skąd prowadzi zejście do grobów królewskich. Zwłoki królów przez całe średniowiecze do Jana Olbrachta składane były pod pomnikami w Katedrze Wawelskiej. Pierwszą kryptę zbudowano pod Kaplicą Zygmuntowską i pochowano w niej Zygmunta Starego, a potem jego następców. W kryptach pochowano również bohaterów narodowych, w tym Tadeusza Kościuszkę i Józefa Piłsudskiego.

Zwiedzanie grobów rozpoczyna krypta św. Leonarda, pozostałość po najstarszej katedrze w tym miejscu. Pochowano tu m.in. króla Jana III Sobieskiego i Marię Kazimierę, generała Władysława Sikorskiego, a także księcia Józefa Poniatowskiego. Trasa kończy się pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.

Podczas zwiedzania Katedry Wawelskiej warto pamiętać, że za wyjątkiem Dzwonu Zygmunta, we wnętrzach obowiązuje zakaz fotografowania.

Nasza trasa zwiedzania Wzgórza Wawelskiego prowadzi dalej do Zamku Królewskiego.

Zamek Królewski na Wawelu

Jeśli wybraliśmy Kraków na weekend to na trasie zwiedzania musi się znaleźć Zamek Królewski. Swoją obecną renesansową formę zawdzięcza on przebudowie z początku XVI wieku. Na życzenie Zygmunta Starego zostali sprowadzeni włoscy artyści, których zadaniem było przekształcenie średniowiecznej bryły skromnego zamku w okazałą i reprezentacyjną siedzibę godną władcy królestwa rozciągającego się od morza do morza. Powstała rezydencja, której komnaty rozłożone były wzdłuż arkadowych krużganków.

kraków na weekend - Krużganki Zamku Królewskiego na Wawelu
Kraków na weekend — Wawel

Innowacją wprowadzoną ze względu na warunki atmosferyczne panujące w Polsce było umieszczenie sal reprezentacyjnych na najwyższej kondygnacji, a nie jak we Włoszech na pierwszym piętrze. Uczyniono tak ze względu na kwestie naturalnego oświetlenia, które w wyższej partii było dłużej dostępne.

Godziny zwiedzania Zamku Królewskiego na Wawelu

Lipiec i sierpień:

09:30 – 19:00 (wtorek-niedziela)

Pozostałe miesiące:

09:30 – 17:00 (wtorek-niedziela)

W poniedziałki zwiedzanie Wawelu jest bezpłatne i odbywa się w godzinach od 09:30 do 13:00.

Cennik biletów wstępu na Zamek Królewski na Wawelu

Reprezentacyjne Komnaty Królewskie:

bilet normalny: 35 zł

bilet ulgowy: 25 zł

Skarbiec Koronny:

bilet normalny: 35 zł

bilet ulgowy: 25 zł

Zbrojownia:

bilet normalny: 20 zł

bilet ulgowy: 15 zł

Smocza Jama:

bilet normalny: 7 zł

bilet ulgowy: 7 zł

W poniedziałki wstęp do Skarbca Koronnego i Zbrojowni jest bezpłatny.

Sale muzealne znajdują się na wszystkich poziomach zamku. Na parterze znajduje się Skarbiec Koronny oraz Zbrojownia, do których wchodzi się osobno. Do unikatowych eksponatów należy miecz koronacyjny królów polskich – Szczerbiec, insygnia władzy królewskiej oraz insygnia honorowe Jana III Sobieskiego. W zbrojowni umieszczono zbroje rycerskie m.in. husarii, bogate rzędy końskie, a także kopie sztandarów krzyżackich zdobytych pod Grunwaldem w 1410 r.

W salach na pierwszym piętrze znajdowały się głównie pokoje królewskie, dla dworskiej świty i dla gości. Obecnie, podobnie jak inne zamkowe wnętrza, są one bogato wyposażone w dzieła sztuki, oddając klimat rezydencji królewskiej z XVI i XVII wieku. Część komnat uniknęła zniszczenia w pożarze z 1702 r. i w nich zachowały się XVI-wieczne gotycko-renesansowe portale, renesansowe stropy i częściowo freski. W Wieży Duńskiej Zygmunt III Waza prowadził doświadczenia alchemiczne. W latach 1927-1939 znajdowała się tu obecnie otworzona sypialnia Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Do najbardziej malowniczych pomieszczeń zamku należą wnętrza w Kurzej Stopce.

kraków na weekend - Zamek Królewski na Wawelu
Kraków na weekend — Zamek Królewski na Wawelu

Na drugim piętrze mieściły się królewskie pokoje reprezentacyjne i audiencjonalne. Nazwy części sal pochodzą od malowideł znajdujących się pod stropami, przedstawiających różne tematy np. rycerskie potyczki turniejowe.

Ostatnie pomieszczenie to Sala Poselska zwana też Salą pod Głowami. Tutaj odbywały się audiencje królewskie i obrady sejmowe. Nazwa sali pochodzi od wyjątkowej dekoracji stropu. Kasetony ozdobione były rzeźbami 194 głów, przedstawiających realistyczne portrety królów, rycerzy, mieszczek, kupców i przypuszczalnie postaci alegorycznych. Niestety do naszych czasów zachowało się ich jedynie 30.

Dalej na ścianach komnat znajdują się arrasy z serii “Dzieje budowy wieży Babel” oraz “Dzieje Noego”. Następne pokoje mają wystrój związany z okresem panowania Wazów.

Ostatnia sala zwana jest Senatorską, gdyż była miejscem posiedzeń senatu oraz największych uroczystości dworskich.

Przy wyjściu w północno-zachodnim narożu dziedzińca można zobaczyć turystów opierających się o ścianę i próbujących czerpać ożywczą moc z czakramu, mitycznego kamienia będącego punktem przecięcia się sił kosmicznych z ziemskimi. Miejsce to jest jednym z siedmiu takich czakramów na świecie.

Pod Wzgórzem Wawelskim rozciąga się zespół skalnych grot. Prawdopodobnie jest ich pięć. Pierwsze wzmianki o nich pochodzą z XVI wieku i dotyczą wydarzeń kryminalnych. W XVIII stuleciu mieścił się tam szynk oraz niezbyt dobrej sławy dom publiczny.

Jednak największą sławą cieszy się Smocza Jama.

W jaskini mieszkał smok, który w dawnych czasach terroryzował mieszkańców pobliskiej wioski. Na ratunek przyszedł im dzielny szewc Skuba, który wypchał owcę siarką i podrzucił pod jaskinię. Smok pożarł przynętę, a gdy od wnętrza zaczął go trawić ogień tak długo gasił pragnienie wodą z Wisły, aż pękł. W nagrodę król Krak ofiarował szewcowi swą córkę za żonę.

Dla upamiętnienia tego wydarzenia przy jaskini stoi współczesna rzeźba smoka. Ku radości turystów, zwłaszcza najmłodszych, z paszczy żelaznego potwora co parę minut bucha ogień.

Gdzie spać w Krakowie? Polecane noclegi

Jeśli zarezerwujesz nocleg za pomocą zamieszczonych we wpisie linków ja otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena noclegu pozostaje taka sama.

Ibis Budget Kraków Stare Miasto

ul. Pawia 11

Matejko Hotel

Plac Matejki 8

P&J Apartments Floriańska

ul. Floriańska 39

Podziel się artykułem

Każda filiżanka kawy to nowa historia.

Jeśli artykuł dostarczył Ci szukanych informacji będzie mi miło jeśli postawisz mi wirtualną kawę. Twoje wsparcie motywuje mnie do tworzenia nowych treści i pomaga w finansowaniu kosztów utrzymania bloga.

W podziękowaniu za Twoje wsparcie otrzymasz 60 dni darmowego dostępu do platformy BookBeat, gdzie znajdziesz ogromną bibliotekę audiobooków. To więcej niż standardowy okres próbny dostępny na oficjalnej stronie BookBeat.

buycoffeeto

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *