Turcja jest bardzo popularnym kierunkiem turystycznym na wakacyjne wypady. Położona jest w Azji Zachodniej na półwyspie Azja Mniejsza, a częściowo również w Europie Południowo-Wschodniej. Graniczy z Bułgarią, Grecją, Syrią, Irakiem, Iranem, Azerbejdżanem, Armenią i Gruzją. Turcję od północy otacza Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie i Morze Marmara, a od południa Morze Śródziemne. Republika Turcji została proklamowana w 1923 roku. Poprzedzającym ją państwem było Imperium Osmańskie.
W tym artykule
Historia Turcji
Republika Turcji powstała po I wojnie światowej na gruzach Imperium Osmańskiego. Od XVIII wieku siła Imperium coraz bardziej słabła, a od roku 1821 niemożność pokonania greckiego powstania wyznaczyła początek nieodwracalnego rozkładu terytorialnego głównego trzonu imperium. Kolejne, częściowe rozbiory dokonane zostały po I wojnie światowej.
Między rokiem 1919 a 1922 toczyła się wojna grecko-turecka. 10 sierpnia 1920 w Sèvres pod Paryżem Turcja podpisała traktat pokojowy z państwami Ententy, na mocy którego Grecji m.in. przyznano większość terenów europejskich Turcji, zachodnie wybrzeże Półwyspu Anatolijskiego ze Smyrną. Armenii przyznano Kars, większą część Pontu z okręgiem Trapezunt (dzisiejszy Trabzon) i górę Ararat wraz z jeziorem Wan.
Kemal Atatürk, przywódca ruchu narodowego (młodoturków), dążący do przywrócenia Turcji choć części terytoriów zabranych jej po I wojnie światowej, nie chciał pogodzić się z tym faktem i na podstawie Sojuszu o Wzajemnej Przyjaźni i Współpracy z RFSRR jesienią 1920 roku Turcja i Rosja Sowiecka dokonały agresji przeciwko Armenii. 24 lipca 1923 roku został podpisany traktat w Lozannie, który ustalił do dziś istniejące granice Turcji.
29 października 1923 roku proklamowano Republikę Turcji. Pierwszym prezydentem został Mustafa Kemal, nazwany później Atatürkiem, za którego sprawą przeprowadzano liczne reformy mające na celu europeizację Turcji: zmiana prawa cywilnego, handlowego i karnego, wprowadzenie alfabetu łacińskiego zamiast arabskiego, wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, wprowadzenie nazwisk. W 1934 r. przyznano kobietom bierne i czynne prawo wyborcze.
Podczas II wojny światowej Turcja pomimo zachęt włączenia się do działań zbrojnych wysuwanych przez obie strony konfliktu pozostawała neutralna. Od 1952 roku Turcja jest członkiem NATO. W 2004 roku Unia Europejska zezwoliła Turcji na rozpoczęcie negocjacji w sprawie przystąpienia do UE.
Turystyka w Turcji
Jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki Turcji jest turystyka. W 2015 roku Turcja była szóstym państwem na świecie pod względem liczby przyjazdów. Tego roku kraj ten odwiedziło prawie 40 mln turystów, najwięcej z Niemiec, Rosji, Holandii, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii i Polski.
Główne ośrodki turystyczne to: kurorty nad wybrzeżem Morza Egejskiego (Bodrum, Fethiye, Kuşadası) i Morza Śródziemnego (Antalya, Alanya, Side), a także Stambuł i Kapadocja oraz zabytki kultury antycznej: Troja, Milet, Efez, Hierapolis, Pergamon, Izmir, Aspendos i inne.
Alanya
To właśnie na tą miejscowość, a w zasadzie na dzielnicę Alanyi – Oba, padł wybór podczas wakacji w 2015 roku. Nie będę ukrywał, że wybór był całkowicie przypadkowy, spowodowany atrakcyjną ceną “last minute”, a Turcja była mi zupełnie nieznana.
W Alanyi znajduje się kąpielisko morskie i ośrodek turystyczny. W językach anatolijskich nazwa miasta oznacza granat. W czasie sezonu stanowi miejsce wypoczynku tysięcy turystów z całego świata. Alanya to nie tylko popularny kurort na wybrzeżu Morza Śródziemnego, ale również wspaniale zachowane miasto antyczne. W starożytności kwitnął w nim handel niewolnikami, który przyczynił się do bogactwa i potęgi tej osady.
Nawet jeżeli nie jesteście zwolennikami plażowania, nie należy omijać Alanyi – położone na jej terenie ruiny z czasów hellenistycznych i rzymskich stanowią ogromną atrakcję turystyczną, a lokalne muzeum, działające w budynku łaźni rzymskich.
W tym nadmorskim miasteczku zobaczysz cuda natury i popływasz w wodach, które podobno odwiedziła Kleopatra. Oto kilka atrakcji i wycieczek z Alanyi, które mogą Cię zainteresować:
Adhan (Azan)
Adhan (zwany również: azan) w Turcji będzie nam towarzyszył każdego dnia, dlatego postanowiłem napisać o nim nieco więcej, aby pokazać czym on jest. Ten charakterystyczny dla krajów Orientu śpiew jest wezwaniem wyznawców islamu do modlitwy (salat), która należy do obowiązków każdego muzułmanina. Adhan został przyjęty przez twórcę i proroka Mahometa około roku 624. Deklamacja adhan składa się z 7 formuł:
Allah jest wielki
Wyznaję, że nie ma boga prócz Allaha
Wyznaję, że Mahomet jest wysłannikiem Allaha
Przychodźcie na modlitwę
Przychodźcie ku zbawieniu
Allah jest wielki
Nie ma boga prócz Allaha
W krajach muzułmańskich adhan słyszy się przez głośniki meczetów o porach modlitwy wystarczająco głośno, że nawet gdy śpisz to się obudzisz. I tak, nawoływania muezina usłyszymy:
- Przed wschodem słońca – tradycja mówi tak: jeżeli jesteś na pustyni i jesteś w stanie odróżnić gołym okiem nitkę czarną od białej, to na modlitwę jest już za późno, teraz jest to czas od świtu do wschodu słońca, a zawołanie na tę modlitwę ogłasza moment rozpoczęcia postu w ramazanie
- W południe – dokładnie kiedy słońce jest w zenicie, rozpoczyna się czas na modlitwę, a kończy się wtedy kiedy zaczyna się czas na modlitwę popołudniową
- Po południu – od momentu kiedy cień przedmiotu jest dwa razy dłuższy niż sam przedmiot, do momentu zachodu słońca
- Po zachodzie słońca – od zachodu słońca do końca zmierzchu
- W pierwszej części nocy – od zmierzchu do północy
W początkowym okresie islamu nie było żadnego określonego sposobu, w jaki wierni byli powiadamiani o czasie modlitwy. Prorok zastanawiał się więc w jaki sposób najlepiej jest zwoływać muzułmanów na wspólną modlitwę w meczecie. Wtedy przyszedł do Proroka Abdullah ibn Zaid i opowiedział swój sen, w którym pewien mężczyzna nauczył go słów obecnego adhanu i polecił, żeby w ten właśnie sposób zwoływać ludzi na modlitwę. Od tej pory słowa adhanu rozlegały się pięć razy dziennie i wszyscy muzułmanie słysząc je rzucali wszystkie swoje zajęcia i zbierali się w meczecie na modlitwę.
Latem, kiedy muezin zaczyna wezwanie tuż po godzinie 4, można usłyszeć wtór psów, które wyciem rozpoczynają dzień. Adhan we współczesnym wydaniu to głównie utrwalony w formie nagrania śpiew muezina, odtwarzany przez megafon. Jak brzmi adhan można usłyszeć na poniższym nagraniu w serwisie YouTube:
Alanya jest wymarzonym miejscem do zażywania kąpieli słonecznych na szerokich plażach pełnych ciemnego piasku oraz kąpieli w słonych i ciepłych wodach Morza Śródziemnego. Temperatury powietrza w sezonie wakacyjnych dochodzą tu do 35-38 stopni Celsjusza.
Jeżeli zapragniemy poszukać nieco ochłody, to dobrym sposobem będzie wyprawa jeepami w góry Taurus. Wycieczkę można kupić w lokalnych biurach podróży, co ważne, w cenie o połowę niższej niż u rezydenta biura podróży, z którym wybieramy się do Turcji. Dość atrakcyjną ofertę wyprawy znalazłem podczas nocnego spaceru po deptaku turystycznej dzielnicy Alanyi.
Wyprawa w Góry Taurus
Po śniadaniu podjeżdża pod hotel jeep, którym jedziemy około 40 km do miejsca zbiórki – podnóży gór Taurus. Zatrzymujemy się obok rozległych pól, na których rosną bananowce. Spotykamy się tu z naszym przewodnikiem, który co prawda snuł swoją opowieść tylko po angielsku i niemiecku, ale bez trudu można go było zrozumieć, posiadając średnią znajomość angielskiego.
Po krótkiej odprawie ruszamy w górę i po kilkuset metrach poznajemy zwyczaj, który będzie przynosił nam ochłodę przed gorącym słońcem podczas całej wyprawy – wzajemne polewanie się wodą. Każda osoba siedząca w jeepie dostaje swoją 1,5 litrową butelkę i kiedy dwa jeepy znajdują się w swoim sąsiedztwie rozpoczyna się prysznic.
Docieramy do kanionu Sapadere. Zwiedzanie jest łatwe i przyjemne. Całkowita długość trasy od budki z biletami to ok. 700 m. Po przejściu ok. 200 metrów chodnikiem z kostki brukowej, jesteśmy już przy samym kanionie.
Kanion Sapadere
Po wejściu do środka, przy panującym na zewnątrz ponad 30 stopniowym upale, odczuwa się przyjemny chłód. Do tego błoga cisza, którą zakłócał tylko szum wody. Pełen relaks. Wzdłuż całej trasy znajdują się malownicze kaskady i małe wodospady. Na samym końcu dochodzimy do dużego wodospadu. Wraca się tą samą drogą.
Na parkingu w restauracji czeka na nas obiad. Krótki odpoczynek i ruszamy dalej – do górskiej wioski tureckiej.
Wizyta w meczecie
Wizytę w wiosce zaczynamy od obejrzenia skromnego miejscowego meczetu.
Przed wejściem do meczetu nasz przewodnik uprzedza, że wszystkie panie muszą dość mocno osłonić tekstyliami odsłonięte z powodu upału ramiona i nogi. Zdejmujemy buty i wchodzimy do meczetu.
Przewodnik opowiada nam o Proroku, odsłania tajemnice islamu, mówi o modlitwach muzułmanów. Zapytałem, czy mógłbym zobaczyć koran. Uprzejmy przewodnik uprzedził mnie, że absolutnie nie mogę dotykać samej księgi, bo jestem “nieczysty”, nie umyłem bowiem rąk przed wejściem do świątyni, a poza tym nie jestem wyznawcą nauki proroka. Razem z naszym przewodnikiem podchodzę do księgi, a on z dumą opowiada o koranie i tłumaczy na angielski kilka wersów.
Wiejski dom turecki i jedwabniki
Następnie składamy wizytę tureckim gospodarzom w ich prywatnym domu.
Kosztujemy prawdziwie tureckiej kawy przyrządzanej w tygielku. I niech się schowają nasze ekspresy. Przygotowywana tradycyjną turecką metodą kawa jest mocna i aromatyczna. Niewielka filiżanka tego czarnego trunku od razu stawia na nogi.
Wioska słynie z plantacji owoców egzotycznych oraz hodowli jedwabników. Dzięki uprzejmości gospodarzy możemy obejrzeć prawdziwe kokony tych stworzeń. W wiosce życie toczy się powoli, jakby czas zatrzymał się w miejscu.
Jaskinia Krasnoludków
Mało komu Turcja kojarzy się jako kraina jaskiń, a osoby zainteresowane zwiedzaniem grot i podziemnymi wędrówkami może zadziwić fakt, że w okolicach Alanyi odkrytych zostało ich do tej pory aż 500. Oczywiście zdecydowana większość z nich nie jest udostępniana turystom, którzy najczęściej trafiają do położonej w samym centrum Alanyi jaskini Damlataş lub też do jaskini Dim.
Tymczasem niedaleko drogi do kanionu Sapadere znajduje się trzecia z dostępnych dla szerokiej publiczności jaskiń – Cüceler Mağarası czyli Jaskinia Krasnoludków. I to właśnie ona jest kolejnym etapem naszej wyprawy. Krasnoludków tu co prawda nie zobaczymy, ale będziemy mieć przyjemność poznać prawdziwych lokatorów jaskini – nietoperze.
Cena za wycieczkę nie obejmowała biletu wstępu do tej jaskini. Dlatego kupuję za 8 lir bilet wstępu i udaję się długim na 170 metrów drewnianym pomostem, by dotrzeć do wejścia do jaskini.
Cüceler to jaskinia krasowa, co oznacza, że powstała na skutek drążącej działalności wody zawierającej dwutlenek węgla, rozpuszczającej skały wapienne. Dużą rolę w formowaniu się jaskini odegrały również ruchy tektoniczne. Proces powstawania jaskini rozpoczął się przeszło 10 tysięcy lat temu.
We wnętrzu można podziwiać wiele stalaktytów i stalagmitów oraz innych form naciekowych, które charakteryzuje niezwykła kolorystyka. I to właśnie kolory skał robią na mnie największe wrażenie. Formacje skalne w jaskini mienią się odcieniami czerwieni, żółci, błękitu i zieleni, które zostały nadały naciekom przez domieszki różnych minerałów rozpuszczonych w wodzie. Z tego powodu drugą nazwą nadawaną grocie jest Jaskinia Tęczowa.
Według lokalnej legendy w pobliskiej wsi mieszkał pewien karzeł, ciągle wyszydzany przez najbliższych. W końcu zdecydował się uciec z domu i znalazł schronienie w jaskini. Zatroskana rodzina długo prowadziła poszukiwania zaginionego, aż odnalazł go pasterz i przyprowadził z powrotem do domu, gdzie konflikt wybuchł od początku, a karzeł ponownie schronił się w jaskini. Szczęśliwego zakończenia w tej opowieści, niestety, brak.
Nazwa “Jaskinia Krasnoludków”, pomimo umieszczonego nad wejściem do groty wesołego obrazka przedstawiającego znane dzieciom postaci z bajki o Śpiącej Królewnie, nie jest wcale związana ze skrzatami.
W jaskini przez cały rok panuje stała temperatura, wynosząca około 20 stopni Celsjusza.
Kuchnia turecka
Turcja zawdzięcza bogactwo swojej kuchni potrawom pochodzącym z różnych regionów Imperium Osmańskiego. To, co najbardziej charakterystyczne dla kuchni tego kraju to przede wszystkim swoboda w łączeniu rozmaitych smaków i składników.
Koniecznie trzeba spróbować prawdziwie tureckiego kebabu. Jak głosi legenda, ruszt do kebabów wymyślił kucharz Iskander z miasta Bursa. Wędrowni wojownicy mieli w zwyczaju piec mięso nad ogniem na swoich mieczach. Pomysłowy kucharz miał zbudować pionowy ruszt, wypełnić go gorącym węglem, a w środek wbić miecz z nadzianym mięsem barana. Spływający tłuszcz sprawiał, że mięso było odpowiednio nasączone i nie przypalało się.
Powszechnie znany i kojarzony z Turcją döner kebap to mięso przyrządzane na obracającym się rożnie, podawany w chlebie pita z sosami i surówkami. Dla Turka kebap to po prostu mięso przyrządzane na wiele sposobów: baranina, jagnięcina i wołowina.
Jeżeli ktoś lubi kebab, to na pewno warto spróbować tego prawdziwego, tureckiego, zupełnie inaczej smakującego niż ten oferowany w Polsce.
Polecany artykuł: Co zjeść w Turcji – 10 tradycyjnych potraw, których musisz spróbować
Warto poszukać lokalnych smaków u ulicznych kucharzy-sprzedawców, specjalizujących się tylko w jednej, wybranej potrawie. Przykładowym ulicznym daniem jest kokoreç. Jest to danie z jagnięcych flaków, które nadziewa się, nawija na szpadkę i opieka nad ogniem. Ściśnięte na rożnie tworzą rodzaj kiełbasy, którą potem kroi się w kostki, doprawia i wkłada w połówkę lub ćwiartkę chleba. Często mieszana z ostrą papryką, pieprzem, pomidorami i innymi przyprawami.
Turcja – informacje praktyczne
Podróżując do Turcji musimy się wyposażyć w wizę, bez której nie wjedziemy na terytorium tego państwa. Najłatwiej i najszybciej uzyskać wizę turystyczną przez internet (koszt około 30 dolarów).
Walutę turecką – lirę, trudno znaleźć w ofercie polskich kantorów. Jadąc do Turcji najlepiej zabrać ze sobą euro i dolary i na miejscu część waluty wymienić na liry w tureckich kantorach. Z tego co zaobserwowałem nieco korzystniejszy kurs obowiązuje przy wymianie dolarów na liry.
Turcja, a w szczególności miejscowości turystyczne, słyną z handlu dobrej jakości podróbkami markowej odzieży i obuwia. Uliczni handlarze przyjmują zarówno euro jak i dolary. Przede wszystkim trzeba pamiętać o targowaniu się przy negocjacji cen. Jeśli zrobimy to umiejętnie, pierwotnie zaproponowana cena towaru może finalnie zmaleć nawet o połowę.
Liry tureckie przydadzą nam się przy płatności w sklepach spożywczych, przy korzystaniu z komunikacji publicznej, przejazdach taksówkami, oraz podczas zwiedzania, gdzie za bilety wstępu zapłacimy tylko w lirach.
