najciekawsze atrakcje w wilnie

Najciekawsze atrakcje w Wilnie – 16 miejsc w stolicy Litwy

Wilno, stolica Litwy, niegdyś jedna z dwóch stolic Rzeczpospolitej Obojga Narodów, zachwyca niczym Rzym dziesiątkami wspaniałych świątyń wielu wyznań i słynie z jednej z największych europejskich starówek. Ale Wilno to także największe miasto barokowe na północ od Alp, pełne zaskakujących detali, które można odkryć jedynie podczas długich spacerów po mieście. Sprawdź najciekawsze atrakcje w Wilnie i udaj się na ciekawą wycieczkę do stolicy Litwy.

Istnieje wiele podań i legend o założeniu Wilna. Najbardziej znana, jakby nawiązująca do rzymskiej legendy o Romulusie i Remusie, opowiada o tym, jak wielki książę Giedymin przybywszy z orszakiem na łowy w dolinie Wilii i Wilenki miał na jednej z gór ubić z kuszy wielkiego tura, od którego otrzymała ona nazwę “Turza”, później Góra Zamkowa lub Giedyminowa.

Po polowaniu Giedymin nocował w dolinie Świntoroga w świętym gaju. Tam nawiedził go sen o olbrzymim wilku na jednej z gór. Książę strzelał do niego strzałami lecz te odbijały się od okrytych żelazem boków zwierzęcia. Wilk z wysoko wzniesioną głową wył tak silnym głosem, że zdawało się iż wyje w nim cała setka wilków. Giedymin opowiedział ten sen arcykapłanowi Lizdejce, który objaśnił księciu jego znaczenie. Wilk żelazny miał oznaczać, że na górze stanie zamek potężny i jak ten wilk niezwyciężony, a głos stu wilków wyjących w jednym miał symbolizować chwałę i sławę miasta, które powstanie wokół zamku.

Giedymin uznał, że te wróżebne wizje należy spełnić. Kazał więc wybudować na górze zamek i założyć miasto, które od rzeki Wilenki wzięło swą nazwę.

Wilno

Jeśli zdecydujesz się na zakup za pośrednictwem tych linków otrzymam niewielką prowizję. Dla Ciebie cena pozostaje taka sama. Dzięki Twojemu wsparciu mogę dostarczać bezpłatnych treści, które pomogą Ci więcej i lepiej podróżować.

Rezerwuj lot

Znajdź nocleg

Wynajmij auto

Poniżej znajdziesz najciekawsze atrakcje w Wilnie, które powinny się znaleźć na trasie każdej wycieczki do stolicy Litwy.

Warto wiedzieć

Kraj:

Litwa

Stolica:

Wilno

Waluta:

euro (EUR)

Język urzędowy:

litewski

Liczba ludności:

2.802.000

Powierzchnia:

65.300 km2

Religia dominująca:

katolicyzm

Strefa czasowa:

UTC+3 (lato); UTC+2 (zima)

Ostra Brama (Aušros vartai)

W XVI wieku Wilno zostało otoczone murami obronnymi z dziewięcioma bramami. Przy wylocie dzisiejszej ulicy Ostrobramskiej znajdowała się jedna z nich, zwana Miednicką, ponieważ stąd prowadziła droga do Miednik Królewskich. Później zaczęto nazywać ją Ostrą od nazwy dzielnicy – Ostrego Końca.

Ostra Brama jest masywna, czworoboczna, pokryta dachem zasłoniętym attyką polską. Ozdobiono ją różnymi motywami architektonicznymi i figurami dwóch gryfów trzymających tarczę z pogonią. W kolejnym wieku jej istnienia zamontowano tu ciężkie wrota żelazne, których ślady pozostały do dziś. Pod gzymsem jest głowa, prawdopodobnie Hermesa, i pięć okrągłych strzelnic oraz wnęka, w której znajdował się obraz Chrystusa przeniesiony później do katedry. W latach międzywojennych we wnęce umieszczono orła, a obecnie na tym miejscu wisi krzyż z żelaza.

Od strony miasta znajduje się kapliczka, w której wisi cudowny obraz Madonny. Kapliczka była początkowo drewniana lecz kiedy spłonęła w czasie pożaru, a obraz przeniesiono do kościoła św. Teresy. Wzniesiono ją ponownie już murowaną w stylu klasycystycznym. W takim też kształcie zachowała się do czasów obecnych.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Ostra Brama
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Ostra Brama

Za kaplicą dobudowano zakrystię, a później skarbiec, w którym można zobaczyć wota podarowane przez wiernych. Następnie zaprojektowano murowane schody. Niewielka kapliczka sklepiona trzema łukami jest oświetlona trzema dużymi oknami oraz opatrzona żelazną balustradą. Nad środkowym oknem na tympanonie widnieje znak Opatrzności Bożej, a na nim mała sygnatura zwieńczona krzyżem. Poniżej błyszczy napis łaciński: “Mater Misericordiae, Sub Tuum Praesidium Confugimus” (Matko Miłosierdzia, pod Twoją obronę uciekamy się).

Cała kaplica wyłożona jest srebrnymi wotami, których jest około 8 tysięcy. To tutaj modliła się wielka rosyjska poetka Anna Achmatowa przed rozstaniem z mężem wyruszającym na wojnę. Na prawym filarze znajduje się srebrna plakietka ofiarowana przez marszałka Józefa Piłsudskiego z napisem: “Matko, dziękuję Ci za Wilno”.

Polecany artykuł: 10 europejskich stolic na ciekawy city break

Wokół kaplicy wykuto w srebrze słowa litanii do Matki Bożej. Pośrodku znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej pochodzący z XVI wieku, anonimowego autorstwa. Obraz namalowany farbami olejnymi na dębowej desce przedstawia na brązowym tle Madonnę z głową pochyloną nieco w prawo. Postać ma smukłą szyję, wokół której zawinięto szal, półprzymknięte oczy, a ręce skrzyżowane na piersiach. Przyodziana jest w płaszcz zielonkawo-niebieski, czerwoną fałdzistą tunikę o zawiniętych szerokich rękawach. Głowa Madonny przykryta jest białą chustą i otoczona promienistą aureolą. Postać Matki Bożej, z wyjątkiem twarzy i rąk, pokryta jest srebrną suknią przystrojoną w ręcznie kute, złocone w ogniu szaty obsypane kwiatami. Na dole obrazu znajduje się duży srebrny półksiężyc.

Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej wsławił się wieloma cudami. Przypisywano mu szczególną moc tłumienia pożarów i uzdrawiania chorych, tak jak chociażby malutkiego wówczas Mickiewicza “… Madonna do zdrowia przywróciła cudem…”.

Decyzją papieża Piusa XI Matka Boska Ostrobramska została uroczyście ogłoszona Królową Korony Polskiej.

Kościół św. Teresy (Vilniaus Šv. Teresės bažnyčia)

Wilno można przyrównać do Rzymu ponieważ jest położone na wzgórzach i tak jak Rzym jest to miasto kościołów, a ściślej – 40 świątyń. Ja opiszę tutaj tylko kilka z nich.

Zaraz obok Ostrej Bramy znajduje się wspaniały wczesnobarokowy Kościół św. Teresy. Murowaną świątynię ufundował w 1635 roku podkanclerzy Wielkiego Księstwa Litewskiego Stefan Krzysztof Pac wraz z małżonką. Ponieważ ten karmelicki kościół wzniesiono ze szwedzkiego piaskowca, granitu oraz marmuru, na jego budowę zamożny ród Paców przekazał wielkie sumy. Budowę zakończono po 15 latach. Fasada kościoła wzorowana jest na architekturze rzymskiej. Kościół powstał na planie bazyliki. Posiada szeroką nawę główną, dwie nawy boczne oraz niewidoczną od strony ulicy kopułę.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Teresy
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Teresy

W wyniku najazdu moskiewskiego w kilka lat po powstaniu ołtarze świątyni zostały porąbane. Po ich renowacji w 1760 roku wybuchł pożar, który pochłonął freski na ścianach i sklepieniach. Po ich odtworzeniu dobudowano również klasycystyczną kaplicę-mauzoleum Pociejów. Minęło kilkadziesiąt lat i kościół padł ofiarą Francuzów, i ponownie należało odnowić ołtarze, posągi i freski.

W latach niewoli carskiej kościół św. Teresy był miejscem licznych patriotycznych manifestacji oraz nabożeństw. Przekazany przez Rosjan prawosławnym mnichom miał być przebudowany na cerkiew, jednak władze nie odważyły się posunąć tak daleko w obawie przed oburzeniem katolików Litwy, Polski i Białorusi. Po wyzwoleniu spod zaborców świątynia gromadziła rzesze wiernych, którzy nie mieścili się w Ostrej Bramie. W roku 1936 kościół został przejęty pod opiekę przez Karmelitów, wraz z kaplicą ostrobramską.

We wnętrzu można zobaczyć m.in. obrazy przedstawiające sceny z życia jednej z największych świętych w kościele katolickim – świętej Teresy. Obok prezbiterium wznosi się ośmioboczna dzwonnica z kopułą. W tej świątyni nabożeństwa odbywają się w języku polskim i litewskim. Od ulicy Ostrobramskiej znajduje się kaplica ukrzyżowanego Zbawiciela z zabytkowym krucyfiksem. Naprzeciwko usytuowano kaplicę Matki Boskiej Dobrej Rady.

Litewska Filharmonia Narodowa (Lietuvos nacionalinė filharmonija)

W miejscu, gdzie dziś stoi Litewska Filharmonia Narodowa niegdyś mieściła się sala miejska oraz rosyjski dom zajezdny. Ponad 100 lat temu działała tu księgarnia, obradował Wielki Sejm Wileński, a także wystawiono pierwszą wileńską operę “Birutė” Mikasa Petrauskasa. Filharmonię utworzono w 1940 roku i od tego czasu gościła ona wielu znamienitych artystów, jak choćby geniusza sceny Fiodora Szalapina.

Warto podkreślić, że budynek Filharmonii jest jednym z ciekawszych przykładów historyzmu w architekturze.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Litewska Filharmonia Narodowa
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Litewska Filharmonia Narodowa

Na lewo odchodzi ulica Subocz (Subačius), a z prawej widać wspaniałą rokokową bramę prowadzącą do zabudowań byłego klasztoru Bazylianów oraz Cerkwii św. Trójcy. Tuż za bramą po prawej jest wejście do budynku, w którym mieści się polska ambasada.

Cerkiew św. Trójcy i Klasztor Bazylianów (Vilniaus Švč. Trejybės Graikų apeigų katalikų bažnyčia)

Późnobarokowa Cerkiew św. Trójcy i Klasztor Bazylianów tworzą kompleks klasztorny pod wezwaniem Trójcy Świętej. Na początku był tu drewniany kościół wybudowany staraniem księżnej Julianny Twerskiej, żony wielkiego księcia litewskiego Olgierda. Świątynia powstała ku czci trzech pierwszych męczenników za wiarę chrześcijańską w Wilnie, dworzan Olgierda: Jana, Antoniego i Eustachego. Później oddano ją Bazylianom, zakonnikom unickim. Po pożarze książę Konstanty Ostrogski ufundował cerkiew w stylu rokokowym oraz dwie wieże i falistą bramę prowadzącą do klasztoru.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cerkiew św. Trójcy i Klasztor Bazylianów
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cerkiew św. Trójcy i Klasztor Bazylianów

W wyniku kasacji zakonu bazylianów cerkiew przejęli prawosławni. Została odrestaurowana i oddana ponownie grekokatolikom. W czasie zaboru rosyjskiego pierwsze piętro zabudowań klasztornych rząd carski zamienił na więzienie, w którym przez 6 miesięcy przetrzymywany był Adam Mickiewicz. Przypomina o tym tablica w języku rosyjskim i litewskim. Tu osadzono również przyjaciół wieszcza podczas procesu filomatów i filaretów oraz więziono uczestników powstania listopadowego. Dlatego też legendarny bohater III części “Dziadów” Konrad właśnie w tutejszej celi przeżywa duchową przemianę, czego świadectwem jest Wielka Improwizacja. W symbolicznej celi Konrada wbudowano tablicę z fragmentem “Dziadów” po łacinie:

Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł tu 1 listopada 1823 roku. — Tu narodził się Konrad 1 listopada 1823 roku.

W okresie międzywojennym budynek pełnił funkcję siedziby wileńskiego oddziału Związku Literatów Polskich i posiadał niewielką ekspozycję pamiątek po Mickiewiczu. Obecnie mieści się tu biblioteka akademicka, a w niewielkiej części klasztoru mieszkają Bazylianie.

Cerkiew Ducha Świętego (Šv. Dvasios stačiatikių cerkvė)

Murowana cerkiew wznosiła się tu już w latach 30. XVII wieku, a ponad 100 lat później przebudowano ją w stylu rokokowym. Dzięki temu obecny wygląd Cerkwii Ducha Świętego zachwyca symetrycznością i harmonią. Wewnątrz znajduje się przepiękny drewniany potrójny ikonostas o charakterze rokokowym. Warto też zwrócić uwagę na dwanaście obrazów namalowanych przez Iwana Trutniewa.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cerkiew Ducha Świętego
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cerkiew Ducha Świętego

Według tradycji w podziemnej krypcie pochowano szczątki słynnych prawosławnych świętych: Jana, Eustachego i Antoniego. W czasie świąt 26 kwietnia są one otwierane i umieszczane w specjalnej gablocie na środku świątyni, gdyż mają moc uzdrawiającą.

Panie wchodząc do Cerkwii Ducha Świętego powinny nakryć głowę chusteczką bądź apaszką. Nie jest to bezwzględnie wymagane, lecz jest dobrze widziane przez prawosławnych.

Ratusz (Vilniaus rotušė)

Pośrodku Placu Ratuszowego, tuż obok kościoła św. Kazimierza, wznosi się klasycystyczny budynek Ratusza. Do kompleksu ratuszowego należały siedziby straży i wójtów, więzienie, sklepy, pręgierz i szubienica. Wewnątrz znajduje się słynąca z dobrej akustyki Sala Wielka, w której w carskich czasach organizowano koncerty.

Na początku XIX wieku cały budynek przekazano na potrzeby teatru polskiego a następnie rosyjskiego. Na jego deskach miała miejsce premiera “Halki” Stanisława Moniuszki, który własnoręcznie dyrygował orkiestrą. Dziś znajduje się tu Dom Artystów Litewskich oraz mają miejsce wystawne imprezy.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Ratusz
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Ratusz

Kościół św. Anny (Vilniaus Šv. Onos bažnyčia)

Gotycki Kościół Św. Anny warto zobaczyć choćby ze względy na legendę, która głosi, że Napoleon chciał to arcydzieło przenieść do Francji niczym mały kruchy klejnot. Budowla została wzniesiona z 33 rodzajów kruchych czerwonych cegieł, z których wykonano również dekoracje.

Historia kościoła jest nieznana, tak jak i nie są znane nazwiska mistrzów, którzy świątynię budowali. Podejrzewa się, że jej autorem mógł być architekt Jagiellonów Benedykt Rejt. Kościół przetrwał do dzisiejszych czasów w niemal niezmienionym stanie, nie licząc wzmocnień fasady i przebudowy jego otoczenia. Ze względu na podmokły grunt fundamenty oparte są na klocach olchowych. Kompozycja budowli sprawia wrażenie misternie wyhaftowanej koronki. W niebo wystrzeliwują trzy zgrabne wieżyczki w stylu płomienistego gotyku. Obok kościoła wzniesiono neogotycką dzwonnicę.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Anny
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Anny, kościół Bernardynów i pomnik Adama Mickiewicza

Pomnik Adama Mickiewicza (Paminklas Adomui Mickevičiui) i Muzeum Adama Mickiewicza (A. Mickevičiaus memorialinis muziejus)

Na tle fasady kościoła Bernardynów stoi nowoczesny Pomnik Adama Mickiewicza i sześć granitowych płaskorzeźb przedstawiających sceny z “Dziadów”. Płaskorzeźby wykonał w latach 30. XX wieku Henryk Kuna. Znajduje się tutaj stary ogród bernardyński, nad którym można zobaczyć Górę Trzykrzyską i Bekieszową.

Niedaleko pomnika, przy ul. Bernardyńskiej 11 (Bernardinų g. 11), usytuowano Muzeum Adama Mickiewicza. Poeta mieszkał w małej kamieniczce na parterze. Wileńskie Towarzystwo Przyjaciół Nauki postanowiło tu na początku XX wieku założyć muzeum. Wtedy to umieszczono na świeżo odnowionym budynku napis w języku polskim: “Tu Adam Mickiewicz przepisywał “Grażynę”.

Zwiedzanie przerwała II wojna światowa, podczas której muzeum zostało rozgrabione. Po wojnie w setną rocznicę śmierci poety zostało ono ponownie otwarte. Odtworzono je na podstawie ilustracji z albumu Władysława Bełzy “Pokój w Wilnie, w którym była pisana “Grażyna”. Budynek przekazano wówczas Uniwersytetowi Wileńskiemu, a tablicę w języku polskim zastąpiono tekstem w języku litewskim: “Mieszkanie-muzeum Adama Mickiewicza”.

W czterech salach budynku mieszczą się trzy stałe ekspozycje: “Adam Mickiewicz i Litwa”, “Filomaci i Adam Mickiewicz” oraz “Kobiety w życiu Adama Mickiewicza”. Można tu obejrzeć stół i krzesła poety oraz księgę rejestracyjną studentów Uniwersytetu Wileńskiego, w której figuruje nazwisko „Mickiewicz”. Poza tym są tu różne drobne przedmioty związane z życiem poety.

Synagoga Chóralna (Vilniaus choralinė sinagoga)

W Wilnie warto również odwiedzić Synagogę Chóralną, wciąż używaną przez niewielką wspólnotę Żydów wileńskich.

Jest jednym z kilku najważniejszych śladów po licznych domach modlitw i synagogach, których było niegdyś w mieście blisko 130. Wzniesiono ją w stylu mauretańskim ponad 100 lat temu. Jej fasada zawiera hebrajski napis: “Dom modlitwy. Świętość dla wszystkich narodów.”

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Synagoga Chóralna
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Synagoga Chóralna (©Ruslan Kalnitsky / Depositphotos.com)

W czasie II wojny światowej, synagoga została zdewastowana przez wojska niemieckie wkraczające w 1941 roku do Wilna. Urządzono w niej magazyn leków, i to uchroniło ją od całkowitego zniszczenia. Po wojnie synagoga została przez władze zamknięta jako miejsce kultu. Dopiero w 1989 roku zwrócono ją gminie żydowskiej. Synagoga została gruntownie wyremontowana i do dziś służy miejscowej społeczności żydowskiej.

Góra Trzykrzyska (Trijų kryžių kalnas)

By podziwiać wileńskie świątynie warto wspiąć się na Górę Trzech Krzyży, zwaną przez wilnian Górą Trzykrzyską. Na prawym brzegu Wilenki, na dawnej Łysej, bądź Krzywej Górze, stoją ogromne trzy białe krzyże.

Jak głoszą podania, za czasów Olgierda zamęczono tu siedmiu franciszkanów. Czterech strącono do Wilenki, zaś trzy krzyże z ciałami męczenników ustawiono na górze. Mijały lata, ale nikt nie zapominał o tym wydarzeniu. Dla upamiętnienia ich męczeństwa wileńscy franciszkanie ustawili tu trzy symboliczne drewniane krzyże. Jednak po jakimś czasie zawaliły się one, a władze carskie nie pozwoliły wznieść nowych. Dopiero po rozbiorach zebrano fundusze i postawiono nowe betonowe krzyże. Pomnik ten przetrwał dwie wojny światowe.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Góra Trzykrzyska
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Góra Trzykrzyska

W czasach stalinowskich na rozkaz władz w nocy krzyże zostały wysadzone w powietrze. Część ruin wywieziono, natomiast większe fragmenty zakopano. Po odzyskaniu przez Litwę wolności odbudowano pomnik w rekordowym tempie 14 dni poświęcając go również ofiarom stalinizmu. Odkopane resztki dawnych krzyży umieszczono w fundamentach nowego pomnika.

Obecnie Góra Trzykrzyska znajduje się w obrębie Parku Górnego. Nie można dojechać bezpośrednio pod sam pomnik ani samochodem, ani innym środkiem transportu. Trzeba pokonać na nogach kilkadziesiąt metrów, ale warto wspiąć się na górę, aby zobaczyć panoramę najstarszej części Wilna, a szczególnie Plac Katedralny.

Góra Giedymina (Pilies kalnas) i Baszta Giedymina (Gedimino pilies bokštas)

Przy ujściu Wilenki do Wilii bije serce miasta, lecz można też powiedzieć, że jest to samo serce Litwy. Tutaj w przeszłości był ośrodek kultu pogańskiego i miejsce późniejszego chrztu Litwy. Naprzeciwko ujścia wznosi się stroma Góra Giedymina, na której stoi Zamek Górny. Z jego zachodniej wieży, zwanej Basztą Giedymina, roztacza się przepiękny widok na miasto.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Baszta Giedymina
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Baszta Giedymina

U podnóża góry, jak głosi legenda, w czasach pogan palono zwłoki książąt. Na zachód od góry znajdują się pozostałości Zamku Dolnego obok którego zachował się XVI-wieczny dom burgrabiego. Na terenie odnajdziemy również renesansowy stary arsenał, w którym gromadzono uzbrojenie. Nieopodal usytuowano klasycystyczny nowy arsenał, a w nim muzeum z ciekawą kolekcją historyczną i etnograficzną.

Plac Katedralny (Katedros aikštė) i Archikatedra św. Stanisława (Vilniaus arkikatedra)

Archikatedra św. Stanisława została ufundowana przez Władysława Jagiełłę. Na początku był to gotycki kościół, który następnie doszczętnie spłonął. Do odbudowy katedry sprowadzono z zagranicy wielu rzeźbiarzy, malarzy i architektów. Z inicjatywy Zygmunta III Wazy w południowo-wschodnim narożniku została dobudowana przepiękna kaplica św. Kazimierza. Wzorowana jest na Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, a przeznaczono ją na przechowywanie relikwii królewicza Kazimierza.

Stiukowy ołtarz o dużej wartości artystycznej stoi na miejscu srebrnego, który kiedyś wypożyczył stąd król Jan Kazimierz dla zasilenia skarbu Rzeczpospolitej po wojnie szwedzkiej. Ściany zbudowano z piaskowca i wyłożono marmurem włoskim, natomiast w niszy ustawiono drewniane posrebrzane figury królów. Na ołtarzu znajduje się srebrna trumna z relikwiami św. Kazimierza. Na ołtarzu pod trumną zwraca uwagę niewielki obraz przedstawiający św. Kazimierza o trzech rękach. Podanie mówi, że ręka zamalowana przez malarza dla jej poprawienia wydobywała się kilkakrotnie spod farby, co uznano za cud i św. Kazimierza pozostawiono trójrękim.

Prócz kaplicy dobudowano jeszcze w narożniku głównej fasady dwie smukłe wieżyczki. Po 100 latach podczas burzy runęła wieża zegarowa, zawalając sklepienie i grzebiąc pod gruzami kilkoro ludzi. Druga wieża pozostała do dziś. Obok Katedry znajduje się wysoka dzwonnica.

W XVIII wieku przebudowano całą katedrę w stylu klasycystycznym. Wtedy to uporządkowano kaplicę przez wyrównanie i zbudowanie bocznych galerii oraz wzniesienie portyku frontowego o sześciu największych w ówczesnej Polsce kolumnach.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Plac Katedralny
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Plac Katedralny

W fasadzie zachodniej umieszczono posągi ewangelistów. Nad nimi oraz nad wejściem głównym postawiono pięć płaskorzeźb ze scenami z Dziejów Apostolskich. Później na szczycie nad portykiem ustawiono posągi drewniane i obite blachą: św. Heleny z krzyżem, z lewej zaś św. Stanisława, a z prawej św. Kazimierza. Niestety podobizny świętych nie zachowały się ponieważ w czasach komunistycznych zrzucono je i zniszczono. Utworzono tu muzeum sztuki i galerię obrazów. Postawiono specjalne ławki z przekładanymi oparciami do tyłu i przodu. Chodziło o to, by po obejrzeniu prezentowanych obrazów przełożyć oparcie na drugą stronę i posłuchać koncertu organowego. Stwierdzono wówczas, że ze względu na znakomitą akustykę kościół świetnie nadaje się na salę koncertową.

Grunt pod katedrą jest bardzo nietrwały. Z tego powodu oprócz pożarów świątynię niszczyły wody Wilii i Wilenki. Taka powódź wydarzyła się przed wojną, kiedy to zalane zostały całe podziemia świątyni. Podchodząca prawie do posadzki woda spowodowała zapadnięcie się płyt marmurowych. Powołano wtedy komitet ratowania Bazyliki Wileńskiej. Podczas prac konserwacyjnych odkryto wiele krypt zawalonych gruzem, m.in. i tę, w której złożone były przed wiekami królewskie szczątki Aleksandra Jagiellończyka, Elżbiety Rakuszanki i Barbary Radziwiłłówny. W czasie badań znaleziono też w murze pod ołtarzem kaplicy św. Kazimierza cynowaną urnę z sercem króla Władysława IV.

W wileńskiej katedrze odbywały się najważniejsze uroczystości państwowe, pogrzeby członków rodziny królewskiej i magnatów, wspaniałe inauguracje (np. w 1919 roku z okazji otwarcia Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie). 2 lipca 1927 roku na stopniach wileńskiej katedry koronowano cudowny obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, z udziałem m.in. marszałka Piłsudskiego i prezydenta Ignacego Mościckiego. W 1991 roku odbyło się tu żałobne nabożeństwo za spokój dusz Litwinów zamordowanych przez sowiecki OMON pod Wileńską Wieżą Telewizyjną.

Uniwersytet Wileński (Vilniaus universitetas)

Najstarsza uczelnia w Europie wschodnie i północnej, Uniwersytet Wileński, to ogromny zespół architektoniczny uformowany w ciągu kilku stuleci. Odzwierciedla on podstawowe style architektoniczne na Litwie: gotyk, renesans, barok oraz klasycyzm. Budynki uniwersyteckie zajmują rozległe tereny Starówki. Charakterystyczną cechą zabytkowego kompleksu są malownicze dziedzińce, których jest aż dwanaście. Nazwano je imionami wybitnych postaci związanych z tym miejscem, m.in. Macieja Sarbiewskiego, Szymona Dowkonta, czy Adama Mickiewicza.

Uczelnia miała wyjątkowe znaczenie nie tylko dla historii Litwy, lecz również całej Europy. By walczyć z reformacją biskup wileński sprowadził do Wilna jezuitów i przekazał im wszystkie sprawy oświaty. Jezuici otworzyli wkrótce kolegium, które było tylko szkołą średnią i nie mogło kształcić młodzieży na poziomie wyższym. Dlatego też biskup otrzymał od króla Stefana Batorego przywilej pozwalający przekształcić kolegium w wyższą uczelnię.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Uniwersytet Wileński
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Uniwersytet Wileński

Najbardziej znanym wykładowcą tego uniwersytetu był Jędrzej Śniadecki, pierwszy w Polsce wykładowca nowoczesnej chemii oraz założyciel laboratorium chemicznego. Napisał on również pierwszy polski podręcznik naukowy na ten temat zatytułowany “Początki chemii”. Ponadto odkrył nowy pierwiastek – west.

Podczas pobytu w Wilnie Napoleon przyjmował delegację profesorów tamtejszego uniwersytetu. Dowiedziawszy się, że Śniadecki jest wykładowcą chemii zapytał: “A jakiejże chemii też uczycie?”. “Takiej samej jak w Paryżu” – odpowiedział Śniadecki bez namysłu.

Równie sławnym profesorem Uniwersytetu Wileńskiego był wybitny historyk Joachim Lelewel. Natomiast wśród studentów wymienić można choćby wielkich poetów: Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.

Najbardziej okazałą z sal uniwersytetu jest Sala Smuglewicza, gdzie znajduje się czytelnia starodruków. Jeśli nie uda się do niej wejść, ponieważ jest bardzo rzadko udostępniana turystom, można zobaczyć jak wygląda przez okna z głównego dziedzińca.

W skład kompleksu uniwersyteckiego wchodzi obecnie również kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Apostoła.

Cmentarz na Rossie (Senosios Rasų kapinės)

Poza Starówką warto zwiedzić dzielnicę zwaną Rossa. Jest ona położona na południe od centrum. Przy ulicy Rossa na wzgórzach Rossy i Rybiszek misjonarze zbudowali kaplicę i założyli jeden z najstarszych w Europie i najpiękniejszy w Wilnie cmentarz. Za oficjalną datę jego założenia przyjmuje się dzień 6 maja 1801 roku, choć jak twierdzą źródła, znacznie wcześniej chowano w tym rejonie zmarłych na zarazę, żołnierzy, a także samobójców. Przy kaplicy znajdowały się niegdyś katakumby, które zostały zniszczone przed II wojną światową.

Cmentarz na Rossie jest miejscem pochówku wielu zasłużonych osób ze świata kultury i nauki, Polaków, Litwinów i Białorusinów. Przed głównym wejściem, po lewej stronie znajduje się niewielki polski cmentarz wojskowy, zwany przez Wilnian “Mauzoleum”. Oprócz 164 żołnierzy polskich poległych w walkach o Wilno w latach 1919-1920 pochowano tu również tych, którzy stracili życie w 1939 roku. Znajdują się tu również ciała 76 akowców, ofiar walk w czasie operacji „Ostra Brama” w 1944 roku.

Na wprost bramy ze stylizowaną kapliczką wiejską z Matką Boską Ostrobramską pod ciężką płytą z czarnego wołyńskiego granitu leży Maria Piłsudska i serce marszałka Józefa Piłsudskiego złożone w srebrnej urnie u jej stóp. Na płycie wyryte są słowa z poematów “Wacław” i “Beniowski” Słowackiego.

Ty wiesz, że dumni nieszczęściem nie mogą
Za innych śladem iść tą samą drogą.
Matka i serce syna

Kto mogąc wybrać wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła… niechaj umie
Spać – gdy źrenice czerwone od gromu,
I słychać jęk szatanów w sosen szumie…
Tak żyłem.

Gdy do Wilna wkroczyła Armia Czerwona trzej polscy żołnierze pełniący wartę przy mauzoleum Marszałka odmówili rozkazu złożenia broni i tu zostali zastrzeleni. Obecnie przy grobie matki Marszałka są zawsze świeże kwiaty, a liczne wycieczki świadczą o niesłabnącej pamięci i szacunku kolejnych pokoleń Polaków. Nazwisko Piłsudskiego można tu spotkać kilkakrotnie. Na cmentarzu spoczywa również jego brat Adam, który był wiceprezydentem Wilna i senatorem Rzeczpospolitej, a także zmarłe w niemowlęctwie rodzeństwo – Teonia i Piotruś, oraz pierwsza żona komendanta legionów Maria Piłsudska z Koplewskich.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cmentarz na Rossie
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Cmentarz na Rossie

Cmentarz na Rossie mieści też groby bliskich Juliusza Słowackiego. Znajduje się tu pomnik Euzebiusza Słowackiego, ojca poety a kiedyś kierownika katedry literatury Uniwersytetu Wileńskiego. W pobliżu pochowano profesora Ferdynanda Spitznagla, w którego domu pojawiał się często młody poeta. Także ojczym Słowackiego – August Bécu spoczywa na tym cmentarzu. Zginął on w tajemniczych okolicznościach rażony piorunem we własnym mieszkaniu.

Do najpiękniejszych pomników tej rezydencji śmierci zalicza się smukłą rzeźbę zwaną “Aniołem śmierci” na grobie Izy Salmonowicz.

Wieża Telewizyjna (TV bokštas)

Najwyższą budowlą w Wilnie jest zbudowana w 1980 roku Wieża Telewizyjna licząca ponad 326 metrów. Na jej ostatniej kondygnacji urządzono punkt widokowy i obrotową restaurację. Roztacza się stamtąd wspaniała panorama miasta i okolic. W pogodne dni widoczność sięga nawet do 50 km. Pełny obrót podestu trwa 45 minut.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Wieża Telewizyjna
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Wieża Telewizyjna

Ale wieża telewizyjna to także symbol związany ściśle z najnowszą historią kraju. Nocą z 12 na 13 stycznia 1991 roku ponad 10 miesięcy po ogłoszeniu aktu o przywróceniu niepodległości państwa litewskiego żołnierze radzieckich oddziałów specjalnych OMON opanowali wieżę nadawczą. Zginęło wtedy 13 osób, które broniły budynku. To tragiczne wydarzenie upamiętnia wystawa fotograficzna, która znajduje się na parterze koło kas.

Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła na Antokolu (Vilniaus Šv. apaštalų Petro ir Povilo bažnyčia)

Za rzeką Wilią na jej lewym brzegu znajduje się arcydzieło sztuki sakralnej, który wzniósł wielki hetman litewski z magnackiego rodu Paców. Tutaj na Antokolu możemy podziwiać najpiękniejszy w Wilnie barokowy Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła. Jest to także jeden z najwspanialszych kościołów w Europie nazywany perłą baroku.

Stoi on na miejscu pogańskiej świątyni bogini miłości. Niegdyś na tutejszym pagórku zatrzymywali się podróżni przybywający do Wilna, by sprzedać towary dla mieszkańców ruskich osad znajdujących się wówczas na sąsiednich wzgórzach antokolskich.

Budowę obecnie istniejącego kościoła zainicjował wielki hetman litewski Michał Pac, choć wcześniej znajdował się tu kościółek z fundacji Jagiełły. W XVII wieku hetman szczęśliwie wyparł z Wilna Moskali, ale wkrótce jego rozwścieczeni żołnierze, którzy nie otrzymywali żołdu zaczęli mordować swych dowódców. Hetman Michał Pac skrył się w ruinach zburzonej świątyni obiecując wzniesienie tu nowego kościoła, jeśli uda mu się ocalić życie. W ten sposób powstał wspaniały kościół będący również symbolem triumfu nad Moskalami.

Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła na Antokolu (fot. Volha Katsiuba / Depositphotos.com)
Najciekawsze atrakcje w Wilnie — Kościół św. Apostołów Piotra i Pawła na Antokolu (©Volha Katsiuba / Depositphotos.com)

Przepiękne wnętrze kościoła jest efektem pracy 13 rzemieślników, którzy stworzyli prawdziwe arcydzieło. Ściany, sklepienia i imponująca kopuła z latarnią zostały pokryte tysiącem gipsowych dekoracji, a samych tylko rzeźb i płaskorzeźb jest ponad 2 tysiące. Nie są to jednak złocone figury jak w większości barokowych kościołów, a białe. Najczęściej przedstawiają motywy biblijne i przypowieści moralne. Są też obrazy z historii i życia Wilna. W ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający pożegnanie św. Piotra i św. Pawła.

W kościele na uwagę zasługuje również kryształowy żyrandol. Podobnie jak ambona, ma on kształt piotrowej łodzi. Godna uwagi jest także drewniana figura Chrystusa przysłana z Rzymu przez papieża Innocentego XII.

Kościół stoi daleko poza centrum miasta i otoczony jest murami. Bo bokach zbudowano cztery baszty służące jako kaplice. Fundator tego dzieła pochowany został pod progiem świątyni, a na jego grobie położono płytę z napisem: “Hic iacet peccator”, czyli: Tu leży grzesznik.

Polecane atrakcje w Wilnie

Stolica Litwy zachwyci Cię barokową architekturą oraz wspaniałymi świątyniami wielu wyznań. Sprawdź polecane przeze mnie lokalne wycieczki i atrakcje w Wilnie.

Wojciech Płusa
Wojciech Płusa

Jestem pasjonatem podróży, który wierzy, że każdy może odkrywać świat na własną rękę. Odwiedziłem wiele zakątków Europy, Azji i Afryki, zawsze z kubkiem dobrej kawy w ręku. Na swoim blogu dzielę się praktycznymi poradami, pokazując, że podróżowanie jest dostępne dla każdego, bez względu na budżet.

Artykuły: 376
buycoffeeto

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *