Asuan – ciekawostki, atrakcje turystyczne i zwiedzanie

Najdalej na południe położonym miastem Egiptu jest liczący ponad 200 tysięcy mieszkańców Asuan. Od bardzo dawna było to miejsce strategiczne i punkt graniczny między Nubią a górnym Egiptem. Miasto to leży na wschodnim brzegu Nilu i ze względu na znajdujące się tu zabytki oraz Tamę Asuańską jest popularnym celem wycieczek po Egipcie.

Dzięki przebiegającym tędy szlakom handlowym Asuan kwitł przez wiele tysiącleci. Rejon ten spełniał też ważne funkcje religijne. Wierzono, że źródła Nilu znajdują się w podziemnych jaskiniach w pobliżu pierwszej katarakty. Na pobliskiej wyspie File rozwijał się doskonale kult Izydy.

Miasto bardzo długo było ostoją chrześcijaństwa, natomiast nieco podupadło w okresie islamu. Ogromny rozwój nastąpił w drugiej połowie XX wieku co miało związek z budową Wysokiej Tamy. Znaczna część ludności z zalanych terenów osiedliła się właśnie w Asuanie. Miasto rozciąga się nad wschodnim brzegiem Nilu na długości około 4 km.

Zwiedzanie Asuanu

Zwiedzanie Asuanu warto rozpocząć od jego północnej części, gdzie znajduje się niezwykły bazar Shari-as Souq. Powszechnie uważa się, że po kairskich bazarach jest to najlepszy targ w Egipcie. Pełno na nim sklepików sprzedających tandetne pamiątki dla turystów. Są tu także sklepy dla tubylców, gdzie można zaopatrzyć się w perfumy, przyprawy, dywany i wyroby z metali szlachetnych.

Corniche el-Nil

Kilkadziesiąt metrów dalej znajduje się Corniche el-Nil, czyli bulwar biegnący wzdłuż Nilu. Widoki w tym miejscu zapierają dech w piersiach. Podziwiać można skały i palmy znajdujące się na Elefantynie oraz feluki, tradycyjne łodzie z białymi trójkąt mi żaglami. Szczególnie interesujące widoki można tu zobaczyć o zachodzie słońca.

Muzeum Nubijskie

Na południowym krańcu miasta, pół godziny spacerem z centrum, usytuowane jest doskonałe Muzeum Nubijskie.

Zebrano w nim dzieła sztuki dokumentujące historię i kulturę Nubijczyków, których państwo miało wiele związków z Egiptem. Podziwiać możemy również kilka dzieł sztuki egipskiej, jak chociażby 8-metrowej wysokości posąg Ramzesa II. W muzealnych ogrodach została odtworzona tradycyjna nubijska chata.

Wyspa Elefantyna

Na Elefantynę można dostać się jednym z promów, które regularnie kursują między Asuanem a wyspą. Wyspa Elefantyna ma 1200 metrów długości i 400 metrów szerokości. Jej nazwa pochodzi od skał rozciągających się na południowym brzegu, które przypominają grzbiety słoni.

W tym miejscu szczególną czcią otaczano boga Chnuma, który miał postać człowieka o głowie barana. Ruiny jego świątyni znajdują się na południowym krańcu wyspy otoczone pozostałościami starożytnego miasta.

Muzeum Asuańskie

Nieco na północ znajduje się Muzeum Asuańskie. Gromadzi ono zabytki znalezione podczas wykopalisk na wyspie. Możemy w nim podziwiać między innymi mumie gazeli czy klejnoty znalezione w małej świątyni Satet (Setet), bogini uosabiającej żyzność wylewającego Nilu.

Muzeum otaczają ogrody willi Williama Willcocksa, projektanta pierwszej Tamy Asuańskiej.

Nilometr

Niedaleko znajduje się Nilometr, starożytne urządzenie mierzące poziom Nilu i przewidujące wysokość plonów w danym roku. Zbudowany jest aż z dziewięćdziesięciu stopni oznaczonych hieroglifami oraz arabskimi i rzymskimi cyframi.

Urządzenie to było tak niezawodne, że na jego podstawie starożytni urzędnicy potrafili przewidzieć wysokość plonów w danym roku, a tym samym nałożyć na rolników odpowiednie podatki.

Grobowce dostojników na zachodnim brzegu Nilu

Tuż nad rzeką znajdują się przystanie dla łodzi zdobione inskrypcjami z czasów Totmesa III i Amenhotepa III. Z północnych krańców Asuanu odpływają promy, które zabierają odwiedzających miasto turystów na zachodni brzeg Nilu. Warto tam zobaczyć grobowce dostojników pochodzące z wszystkich okresów historii: od Starego Państwa do czasów rzymskich. Zostały one wykute w dominującym nad rzeką klifie. Wiele z nich to grobowce rodzinne, gdyż członkowie rodziny dobudowywali często komory do gromów już istniejących.

Polecany artykuł: Pogoda w Egipcie – kiedy najlepiej jechać na wakacje

Grobowiec Mekhu i Sabniego, ojca i syna, jest pierwszym jaki tutaj zobaczymy. Obaj byli zarządcami górnego Egiptu podczas panowania faraona Pepiego II z VI dynastii. Gdy Mekhu został zabity w Nubii jego syn urządził wyprawę, podczas której odnalazł ciało ojca. W uznaniu zasług faraon wysłał własnych mumifikatorów, aby przygotowali ciało zmarłego do pogrzebu. Na ścianach grobowca Mekhu ukazana została właśnie wyprawa Sabniego.

Niedaleko podziwiać możemy grobowiec Sarenputa I, nadzorcy kapłanów Chnuma i Satet. Za wejściem znajduje się przedsionek z sześcioma kolumnami, na których ukazano portrety i teksty biograficzne. Ściany ozdobione są ciekawymi malowidłami. Po lewej widzimy Sarenputa obserwującego walkę byków oraz polującego na ryby w otoczeniu służby i synów. Po przeciwnej stronie oglądamy go siedzącego z matką, żoną i córkami w ogrodzie. Czas umilają im tancerki. Obok widzimy trzech mężczyzn grających w nieznaną grę. Kolejna sala zawiera freski wyobrażające polowania na ptaki na mokradłach.

Ważnym jest również grobowiec Sarenputa II, nadzorcy kapłanów Chnuma i strażnika południa z czasów faraona Amenemhata II, syna Sarenputa I. Za wejściem znajduje się sala z sześcioma pozbawionymi dekoracji filarami i sześcioma niszami w ścianach, w których stoją posągi zmarłego. W następnym pomieszczeniu znajdują się cztery filary, na których ukazano portrety Sarenputa. Dalej znajduje się kaplica, której ściany dekorowane są wizerunkami zmarłego, jego żony, kapłanki Hathor oraz innych członków rodziny.

Ruiny klasztoru św. Szymona

Około 40 minut piechotą na południe od grobowców dostojników znajdują się ruiny klasztoru świętego Szymona. Został on zbudowany w VII wieku i przebudowany w wieku X. Był jednym z najważniejszych klasztorów chrześcijańskich Egiptu i północno-wschodniej Afryki. To stąd wyruszały do Nubii misje ewangelizacyjne. Klasztor położony jest na klifie, który tworzy w tym miejscu dwa naturalne poziomy. Na dolnym poziomie znajdują się jaskinie świętych, kościół z baptysterium oraz pomieszczenia dla pielgrzymów.

Kościół zachował się tylko we fragmentach. Nie ma już dachu, ale w jego środkowej absydzie zachowało się piękne malowidło przedstawiające tronującego Chrystusa w otoczeniu aniołów. Na ścianach widoczne są również bardziej zniszczone postaci apostołów. Wrażenie robią zabudowania klasztorne, między innymi ruiny refektarza czy sklepionego potężnymi łukami korytarza wiodącego do wieży.

Tama Asuańska

Już tylko kilka kilometrów na południe jest miejsce, w którym człowiek ujarzmił Nil. W odległości 6 km od siebie znajdują się stara Tama Asuańska i Wysoka Tama Asuańska.

Pierwsza z nich, czyli stara Tama Asuańska, została zbudowana jeszcze przez Brytyjczyków. Swego czasu była największą tamą świata. Liczy 50 metrów wysokości, 2000 metrów długości, a u podstawy jest gruba na 30 metrów. Bardzo szybko stała się niewystarczająca, dlatego w 1960 roku rozpoczęto wznoszenie kolejnej tamy, zwanej Wysoką Tamą Asuańską. Budowa trwała do 1971 roku i na zawsze zmieniła oblicze Egiptu.

Spiętrzone wody Nilu utworzyły potężne jezioro Nasera o powierzchni 6000 km², a długie na około 500 km. Zalanych zostało wiele zabytków. Woda zagroziła również świątyni Ramzesa II w Abu Simbel. To dlatego tą ostatnią wycięto ze skały, w której została wykuta i przeniesiono w bezpieczne miejsce.

Tama przyniosła wiele korzyści, ale również i strat. Co prawda nie ma już katastrofalnych powodzi, ale nie ma też naturalnych wylewów Nilu, które użyźniały mułami pola uprawne.

Wycieczka na tamę uświadamia ogrom tej budowli. Jej długość to 3.800 metrów, 111 metrów szerokości na szczycie i aż 980 metrów przy podstawie.

Świątynia Izydy w Asuanie

Ogromną ceną za wzniesienie tam było zatopieniem wielu zabytków. Jednym z takich miejsc była świątynia Izydy na wyspie File. Gdy okazało się, że zniknie z powierzchni ziemi UNESCO podjęło akcję przeniesienia jej w bezpieczne miejsce na sąsiednią wyspę Agilkia. Jej powierzchnię ukształtowano w ten sposób, żeby maksymalnie przypominała starą Filę. Świętość File wynikała z bliskości innego sanktuarium – świątyni Ozyrysa na wyspie Biga. Uważano, że tam znajduje się jeden z grobów bóstwa. Wstęp na nią mieli tylko kapłani, wierni gromadzili się więc właśnie na File. Kompleks był rozbudowywany przez wiele setek lat, a najbardziej intensywnie w okresie ptolemejskim i rzymskim.

Znalazło to odzwierciedlenie w architekturze. Świątynię Izydy poprzedza plac w kształcie trapezu ujęty z dwóch stron kolumnadami. W lepszym stanie zachowana jest kolumnada zachodnia, ta po lewej stronie. W ścianie tuż za nią są otwory okienne z widokiem na Nil. Pierwszy pylon, z pięknie zachowanymi reliefami, został wybudowany przez faraona Ptolemeusza XII. Reliefy ukazują władcę gromiącego wrogów Egiptu. Przyglądają się temu bóstwa między innymi Izyda, Horus i Hathor.

Pomiędzy wieżami pylonu znajdują się dwa portale. Wcześniejszy zbudował jeszcze faraon Nektanebo. Znajdziemy na nim inskrypcje zostawione tu przez żołnierzy napoleońskich. Drugi portal wiedzie na dziedziniec wewnętrzny o nieregularnym kształcie. Po lewej znajduje się wielka budowla, tak zwany “dom narodzin”. Jego zewnętrzne ściany pokrywają reliefy z czasów rzymskich. Widzimy między innymi cesarza Oktawiana Augusta w towarzystwie Izydy, Horusa i bogini Wadżet. Wnętrze kryje dziedziniec i dwa przedsionki. W jednym z nich ukazana została Izyda karmiąca na bagnach swojego synka Horusa. Jest też scena narodzin boga.

Po przeciwnej stronie dziedzińca znajduje się kolumnada z szeregiem pomieszczeń. Między nią a domem narodzin wznosi się drugi pylon ustawiony pod kątem do poprzedniego. Na wieży po prawej stronie ukazano faraona składającego ofiary Horusowi i Hathor, a powyżej widzimy go podczas ofiarowania wieńca Horusowi i Neftydzie.

Za plonem znajduje się niewielki dziedziniec i sala hypostylowa. Ściany i trzony kolumny ozdobione są wizerunkami Ptolemeusza VII składającego ofiary. Trzy przedsionki wiodą do sanktuarium, ciemnego pomieszczenia, do którego światło dostaje się za pomocą dwóch niewielkich otworów. Znajduje się tu kamienny piedestał, na którym dawniej ustawiona była barka bogini. Na ścianie po lewej ukazany został faraon stojący przed Izydą, która opiekuńczo obejmuje Ozyrysa swoimi skrzydłami. Po przeciwnej stronie widać karmiącą piersią Izydę.

Kiosk Trajana

Na wyspie Agilkia znajduje się jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli Asuanu – Kiosk Trajana. Jest to struktura zbudowana z 14 smukłych kolumn z zewnętrznymi ścianami ukazującymi rzymskiego cesarza czyniącego ofiary Izydzie, Ozyrysowi i Horusowi. Na ścianach zewnętrznych reliefy wykonano z rozkazu cesarza Augusta i Tyberiusza.

Krajoznawcze rejsy po Nilu i wycieczki lokalne

Wycieczka do Asuanu będzie atrakcyjniejsza jeśli skorzystasz z jednego z rejsów po Nilu. Takie rejsy są organizowane zarówno z Asuanu, jak również z Kairu, Hurghady i Luksoru. Możesz też skorzystać ze zorganizowanych wycieczek lokalnych.