Sofia, stolica Bułgarii, to miasto, które zachwyca bogatą historią, różnorodną kulturą i malowniczym położeniem u podnóża masywu Witosza. To jedna z europejskich stolic, która urzeka swoim bogatym dziedzictwem kulturowym, niezwykłą architekturą i przyjazną atmosferą. W tym artykule podpowiadam, co warto zobaczyć w Sofii oraz jak zaplanować zwiedzanie, by zobaczyć wszystkie ciekawe miejsca.
W tym artykule
Historia Sofii od starożytności po wolną Bułgarię
Historia Sofii sięga czasów starożytnych, kiedy to na jej terenach istniała tracka osada Serdika, której nazwa pochodzi od plemienia Serdów. Osada ta powstała około VII wieku p.n.e., a jej strategiczne położenie na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych sprzyjało rozwojowi. W I wieku n.e. Serdika została podbita przez Rzymian, którzy rozbudowali miasto, wybudowali mury obronne, termy, amfiteatr oraz świątynie. Serdika zyskała na znaczeniu jako ważny ośrodek administracyjny i handlowy w regionie.
W IV wieku n.e. Serdika znalazła się pod panowaniem Bizancjum. W tym okresie miasto odgrywało ważną rolę jako centrum religijne i administracyjne. W 343 roku odbył się tu synod biskupów chrześcijańskich, który potwierdził dogmat o Trójcy Świętej.
Pod koniec VI wieku n.e. Serdika została najechana przez Awarów i Słowian, co zapoczątkowało okres upadku miasta. W VII wieku tereny te znalazły się pod panowaniem Bułgarów, a miasto zaczęło odgrywać istotną rolę w nowo powstałym państwie bułgarskim. W IX wieku miasto zostało przemianowane na Srediec i stało się jednym z głównych ośrodków administracyjnych i religijnych Bułgarii.
W 1382 roku Srediec zostało zdobyte przez Imperium Osmańskie i przez kolejne pięć wieków pozostawało pod panowaniem tureckim. W okresie osmańskim miasto zyskało obecną nazwę – Sofia. Mimo, że miasto straciło na znaczeniu politycznym, Sofia stała się ważnym ośrodkiem handlowym i administracyjnym, gdzie współistniały różne kultury i religie. W tym czasie powstały liczne meczety, łaźnie oraz karawanseraje, które nadały miastu orientalnego charakteru.
W XIX wieku, pod wpływem ruchów narodowowyzwoleńczych w Europie, również Bułgarzy zaczęli walczyć o niepodległość. W 1878 roku, po wojnie rosyjsko-tureckiej, Bułgaria odzyskała niepodległość, a Sofia została ogłoszona stolicą nowo utworzonego Księstwa Bułgarii.
Po odzyskaniu niepodległości Sofia zaczęła się dynamicznie rozwijać jako stolica kraju. Wznoszono nowe budynki administracyjne, pałace, cerkwie oraz budowle użyteczności publicznej. Miasto szybko stało się centrum politycznym, kulturalnym i gospodarczym Bułgarii. W okresie międzywojennym Sofia zyskała na znaczeniu jako ważny ośrodek intelektualny.
W czasie II wojny światowej Sofia była bombardowana, co spowodowało znaczne zniszczenia. Po wojnie miasto zostało odbudowane, a w okresie rządów komunistycznych w Bułgarii nastąpiła rozbudowa infrastruktury oraz industrializacja. Sofia zyskała nowe dzielnice mieszkalne, parki oraz budynki użyteczności publicznej, które kształtowały nowy, socjalistyczny charakter miasta.
Po upadku komunizmu w 1989 roku Sofia ponownie przeszła znaczące zmiany. Miasto zaczęło się modernizować, przyciągając inwestycje zagraniczne i stając się centrum biznesowym regionu. W XXI wieku Sofia jest nowoczesnym miastem, które łączy bogatą historię z dynamicznym rozwojem, oferując mieszkańcom i turystom niepowtarzalną atmosferę oraz liczne atrakcje.
Co warto zobaczyć w stolicy Bułgarii – od czego zacząć zwiedzanie Sofii
Sofia to miasto, gdzie można podziwiać majestatyczne cerkwie, rzymskie ruiny oraz imponujące budynki z czasów socjalizmu, a także odkrywać liczne parki i ogrody. W tym przewodniku znajdziesz najważniejsze atrakcje, praktyczne wskazówki oraz inspiracje, które pomogą Ci w pełni wykorzystać czas spędzony w tej fascynującej stolicy.
Większość najważniejszych atrakcji Sofii znajduje się w zasięgu spaceru. Stolica i największe miasto Bułgarii posiada dobrze rozwiniętą komunikację publiczną, w tym metro, tramwaje i autobusy.
Atrakcje bułgarskiej stolicy warto rozpocząć zwiedzać od Bulwaru Witosza, niedaleko głównej stacji metra Serdika. Bulwar pełen jest eleganckich budynków, butików, kawiarni i restauracji.
Wstęp do większości przedstawionych dalej miejsc, poza Cerkwią Bojańską, jest bezpłatny.
Bulwar Witosza w Sofii
Bulwar Witosza to tętniące życiem centrum miasta, pełne eleganckich sklepów, kawiarni, restauracji, a także butików znanych marek. Ulica o długości około 1,8 km biegnie od Placu Sveta Nedelya aż do parku przy Narodowym Pałacu Kultury. W ciągu ostatnich lat bulwar przeszedł znaczną modernizację i został przekształcony w deptak, co uczyniło go jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem na spacery i zakupy.
Dla wielu turystów Bulwar Witosza jest pierwszym miejscem, które odwiedzają po przyjeździe do Sofii. To tutaj można poczuć puls miasta, poznać jego mieszkańców i zasmakować lokalnej kuchni. Bulwar jest także doskonałą bazą wypadową do zwiedzania innych atrakcji miasta, takich jak cerkiew św. Nedelii, Rotunda św. Jerzego czy Narodowy Pałac Kultury.
Polecany artykuł: Co warto zjeść w Bułgarii? Odkryj smaki kuchni bułgarskiej
Ze stacji metra udajemy się w kierunku północnym ulicą Knyagina Maria Luisa. Po krótkim spacerze docieramy do serca starożytnej Sofii.
Starożytna Serdika
Zlokalizowany w samym centrum miasta Kompleks Archeologiczny Starożytnej Serdiki jest jednym z najbardziej fascynujących miejsc w Sofii. To nie tylko centralny punkt miasta, ale także miejsce o głębokim historycznym znaczeniu. Serdika była pierwotnie starożytnym miastem trackim, które później stało się rzymską kolonią i jednym z najważniejszych ośrodków Cesarstwa Rzymskiego na Bałkanach.
Pod powierzchnią współczesnej Sofii kryją się ruiny starożytnej Serdiki. Podczas budowy metra wykopaliska archeologiczne odkryły wiele dobrze zachowanych fragmentów starożytnych ulic, łaźni, budynków mieszkalnych, a nawet kościoła. Ruiny te są teraz eksponowane i dostępne dla zwiedzających, którzy mogą spacerować po starożytnych uliczkach podziwiając architekturę z czasów rzymskich.
W Sofii znajduje się także inne miejsce będące pozostałością po panowaniu rzymskim na tym terenie. Jest to amfiteatr, który będziemy mijać idąc do Soboru św. Aleksandra Newskiego. Wizytę na starożytnej Serdice warto zakończyć zwiedzaniem malutkiej cerkwi św. Petki Samardżijskiej.
Cerkiew św. Petki Samardżijskiej
Cerkiew św. Petki Samardżijskiej (Средновековен храм “Света Петка Самарджийска”) jest mała, ale niezwykle urokliwa. To jeden z mniej znanych, ale wyjątkowo interesujący zabytek miasta Sofii, dlatego warto poświęcić kilka minut na jej zobaczenie.
Cerkiew została zbudowana w XIV wieku. Jej nazwa pochodzi od patronki – świętej Petki, czczonej przez rzemieślników, którzy mieli w tej okolicy swoje warsztaty. Cerkiew jest częściowo zagłębiona w ziemi, co miało chronić ją przed zniszczeniem w czasach osmańskich. Składa się z jednej nawy, a jej wnętrze jest skromne, ale ozdobione pięknymi freskami z różnych okresów historycznych.
Znajdujące się wewnątrz cerkwi freski wyróżniają się subtelnym stylem i bogactwem detali. Choć wiele z nich jest mocno uszkodzonych, zachowały się one w wystarczającym stopniu, by dać wyobrażenie o dawnej świetności świątyni.
Decydując się na wejście do środka świątyni pamiętaj, że wewnątrz nie można robić zdjęć. Wstęp jest bezpłatny.
Kolejne atrakcje turystyczne znajdują się w odległości spacerowej od tego miejsca. Kierujemy się teraz znowu na północ, ku najważniejszemu zabytkowi z okresu panowania Imperium Osmańskiego nad Bułgarią.
Meczet Bania Baszi Dżamija
Będąc w Sofii nie można ominąć jednego z najważniejszych zabytków architektury islamskiej. Jest nim Meczet Bania Baszi Dżamija (Централна джамия на София – джамия “Баня Баши”), będący jednym z najstarszych meczetów w Europie. Jest też jedynym wciąż funkcjonującym meczetem w Sofii.
Meczet został zbudowany w 1576 roku. Nazwa “Bania Baszi” pochodzi od tureckiego słowa “banya”, co oznacza łaźnię, gdyż meczet został wzniesiony w pobliżu łaźni mineralnych. Został zaprojektowany przez słynnego osmańskiego architekta Mimara Sinana, który jest również odpowiedzialny za wiele innych znanych budowli w całym Imperium Osmańskim.
Bania Baszi Dżamija jest przykładem klasycznej architektury osmańskiej. Charakteryzuje się dużą kopułą o średnicy 15 metrów i smukłym minaretem, który dominuje nad okolicą. Wewnątrz meczetu znajdują się piękne dekoracje z glazurowanych płytek.
Meczet jest udostępniony do zwiedzania. Należy pamiętać o przestrzeganiu odpowiednich zasad dotyczących ubioru i zachowania, szczególnie podczas trwania modlitw. Wejście do meczetu jest bezpłatne, ale mile widziane są datki na utrzymanie budynku.
Wracamy teraz w kierunku, z którego przyszliśmy, a dokładnie do punktu, gdzie zaczyna się Bulwar Witosza. Zwiedzimy tu dwie zabytkowe cerkwie znajdujące się w ścisłym centrum Sofii.
Cerkiew Sweta Nedela
Cerkiew Sweta Nedela (Катедрален храм “Света Неделя”) to jeden z najważniejszych i najbardziej charakterystycznych zabytków Sofii. Znajduje się w samym sercu miasta, na Placu Świętej Niedzieli.
Początki cerkwi datowane są na średniowiecze, chociaż dokładna data jej powstania nie jest znana. Pierwotnie świątynia była drewniana, a jej obecny kształt to efekt licznych przebudów i renowacji, które miały miejsce na przestrzeni wieków.
W XVIII wieku drewniana konstrukcja została zastąpiona przez murowaną cerkiew, która z czasem zaczęła przyciągać wiernych i zyskiwać na znaczeniu. Jednak najtragiczniejszy moment w historii świątyni miał miejsce w 1925 roku, kiedy to stała się ona celem zamachu bombowego przeprowadzonego przez członków Bułgarskiej Partii Komunistycznej. W wyniku wybuchu zginęło ponad 150 osób, w tym wielu ważnych przedstawicieli władz i wojska. Wydarzenie to wstrząsnęło całym krajem i wpłynęło na dalszy rozwój sytuacji politycznej w Bułgarii.
Polecany artykuł: Bułgarska Warna – atrakcje i zabytki, które warto odwiedzić
Po zamachu cerkiew została odbudowana i odrestaurowana, zyskując obecną monumentalną formę. Jest to budowla w klasycznym bizantyjskim stylu, z charakterystyczną kopułą oraz pięknymi freskami i ikonami we wnętrzu.
Cerkiew Sweta Nedela to imponujący przykład architektury sakralnej łączącej elementy tradycji prawosławnej z lokalnymi motywami. Fasada wykonana z kamienia i cegły, jest stosunkowo prosta, ale elegancka.
Trójnawowe wnętrze cerkwi zachwyca bogactwem dekoracji. Na szczególną uwagę zasługują piękne ikony, freski oraz ikonostas, który jest ozdobiony złoceniami i detalami rzeźbiarskimi.
Cerkiew św. Jerzego / Rotunda św. Jerzego
Cerkiew św. Jerzego (Късноантичен храм-ротонда “Свети Георги”)
to najstarszy budynek w Sofii, którego historia sięga IV wieku. Znajduje się ona w samym centrum miasta, ukryta pomiędzy współczesnymi budynkami: hotelem Sheraton (obecnie Sofia Balkan Palace) i Pałacem Prezydenckim.
Budowla z czerwonej cegły powstała w czasach cesarza Konstantyna Wielkiego jako część rzymskiego kompleksu pałacowego. Początkowo pełniła funkcję łaźni lub mauzoleum, ale w późniejszych wiekach została przekształcona w chrześcijańską świątynię. Przetrwała wieki wojen, najazdów i przemian, zmieniając swoją funkcję wielokrotnie. W okresie osmańskim budowla była wykorzystywana jako meczet, a freski wewnątrz rotundy zostały zamalowane. Dopiero w XIX wieku po odzyskaniu przez Bułgarię niepodległości rozpoczęto prace renowacyjne, które przywróciły cerkwi jej pierwotną funkcję i wygląd.
Cerkiew św. Jerzego ma kształt cylindrycznej rotundy o średnicy około 9,5 metra i wysokości około 13,5 metra. Prosty, ale solidny wygląd rotundy kontrastuje z bogactwem jej wnętrza.
Wewnątrz cerkwi znajdują się trzy warstwy fresków, które powstawały w różnych okresach historycznych. Najstarsze z nich pochodzą z X wieku i przedstawiają postaci świętych oraz sceny biblijne. Freski te, mimo zniszczeń, zachowały swój wyjątkowy charakter i są jednym z najważniejszych zabytków sztuki w Bułgarii. Wnętrze rotundy jest również znane z doskonałej akustyki.
Kierujemy się teraz w kierunku kolejnej atrakcji miasta – Soboru św. Aleksandra Newskiego. Idąc w kierunku wschodnim mijamy Narodowe Muzeum Archeologiczne Bułgarskiej Akademii Nauk, a następnie XX-wieczną Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy.
Sobór św. Aleksandra Newskiego
Znajdujemy się przed imponującą katedrą prawosławną i jednym z najbardziej rozpoznawalnych miejsc w stolicy Bułgarii. Sobór św. Aleksandra Newskiego w Sofii (Патриаршеска катедрала “Свети Александър Невски”) to jedna z największych katedr prawosławnych na świecie oraz główna katedra Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego.
Katedrę wybudowano na cześć rosyjskiego cara Aleksandra II, który wyzwolił Bułgarię spod panowania osmańskiego w wyniku wojny rosyjsko-tureckiej (1877-1878). Świątynia nosi imię św. Aleksandra Newskiego, średniowiecznego księcia nowogrodzkiego, świętego prawosławnego.
Świątynię zaprojektował w stylu neobizantyjskim rosyjski architekt Aleksandr Pomerancew. Budowa rozpoczęła się w 1882 roku, a ukończono ją w 1912 roku. Sobór ma imponującą kopułę o wysokości 45 metrów, a jego dzwonnica osiąga 53 metry. Wnętrze katedry może pomieścić około 5 tysięcy wiernych.
Wnętrze jest bogato zdobione marmurem, mozaikami i ikonami. Uwagę przyciąga również ikonostas wykonany z drogocennych materiałów. W katedrze znajdują się również relikwie św. Aleksandra Newskiego.
Jeśli masz więcej czasu na zwiedzanie, nieopodal możesz zwiedzić skromnie wyglądającą z zewnątrz Cerkiew Mądrości Bożej (Късноантична базилика “Света София”).
Kolejny punkt zwiedzania miasta znajduje się w odległości 2 km od Soboru. Można zrobić sobie półgodzinny spacer po mieście w kierunku południowo-zachodnim lub wsiąść w autobus linii 1, 2, 7, 8 lub 9 i wysiąść po około kwadransie jazdy przy Narodowym Pałacu Kultury.
Narodowy Pałac Kultury
Jednym z obowiązkowych miejsc w Sofii, które musisz zobaczyć jest Narodowy Pałac Kultury (Национален дворец на културата), największe centrum kongresowe i kulturalne w Bułgarii.
Narodowy Pałac Kultury został otwarty w 1981 roku z okazji obchodów 1300-lecia powstania państwa bułgarskiego. Został zaprojektowany przez bułgarską architektkę Aleksandrę Petykową, a jego budowa była jednym z największych projektów tego typu w Europie Wschodniej w czasach komunistycznych. Budynek jest przykładem architektury socrealistycznej łączącej monumentalizm z nowoczesnymi elementami konstrukcji. Otoczenie budynku stanowi park z fontannami.
Pałac ma łącznie 8 pięter nadziemnych i 3 podziemne, a jego powierzchnia użytkowa wynosi ponad 123.000 metrów kwadratowych. Wnętrza budynku są równie imponujące – sale koncertowe, teatry, galerie i przestrzenie wystawowe są zaprojektowane z myślą o organizacji zarówno kameralnych wydarzeń, jak i wielkich imprez masowych. Jeśli masz więcej czasu na zwiedzanie warto się wybrać na jeden z koncertów lub przedstawień.
Cerkiew Bojańska
Na południowych obrzeżach Sofii, w dzielnicy Bojana, znajduje się jeden z najważniejszych zabytków Bułgarii i jedno z najcenniejszych dzieł średniowiecznej sztuki prawosławnej w Europie – Cerkiew Bojańska (Боянска църква), wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Z centrum miasta można dojechać tutaj autobusami linii 61 i 64.
Cerkiew Bojańska została zbudowana w kilku etapach. Pierwsza część, najstarsza, pochodzi z końca X lub początku XI wieku. Jest to niewielka jednonawowa świątynia na planie krzyża z kopułą. W XIII wieku, za czasów cara Konstantyna Ticha i jego żony Iriny, cerkiew została znacznie rozbudowana – dodano nową nawę i kaplięy. W XIX wieku dobudowano trzecią część, która pełniła funkcję narteksu, czyli przedsionka.
Cerkiew Bojańska
Godziny zwiedzania — w okresie zimowym codziennie 09:00-17:30 / w okresie letnim codziennie 09:30-18:00
Bilety wstępu — bilet normalny 12,00 BGN / bilet ulgowy 3,00 BGN
Największą chlubą Cerkwi Bojańskiej są jej freski namalowane w 1259 roku. Uważane są za jedne z najwybitniejszych osiągnięć średniowiecznego malarstwa w Europie. Przedstawiają sceny z życia Jezusa Chrystusa, Matki Bożej, różnych świętych, a także wizerunki fundatorów cerkwi – cara Konstantyna Ticha i jego żony Iriny.
Freski te wyróżniają się niezwykłą precyzją, realizmem oraz bogactwem emocji, co stanowiło rewolucję w sztuce religijnej tamtego okresu. W odróżnieniu od wcześniejszych bardziej schematycznych przedstawień, postacie z Cerkwi Bojańskiej są pełne życia i indywidualnych cech, dzięki czemu są unikatowe na skalę światową.
Z uwagi na nienajlepszy stan fresków wewnątrz cerkwi nie można robić zdjęć (nawet bez lampy błyskowej).
Park Narodowy Witosza i góra Witosza
Jeśli planujesz spędzić w Sofii więcej niż 2 dni, wybierz się na wycieczkę na górę Witosza, która znajduje się tuż za granicami administracyjnymi miasta. Witosza jest idealnym celem na wycieczki piesze, narciarskie czy po prostu na relaks na łonie natury. Do Parku Narodowego Witosza można dojechać z Sofii autobusem numer 123. Autobus odjeżdża spod stacji metra “G. M. Dimitrov” i jedzie do kolejki linowej “Simeonovo Aleko”.
Masyw górski Witosza ma długość około 19 km i szerokość około 17 km. Najwyższym szczytem masywu jest Czarny Wierch (Czerny Wrych) osiągający wysokość 2290 m. n.p.m. Góra jest częścią łańcucha górskiego Bałkanów. Odznacza się charakterystycznym kopulastym kształtem. Masyw Witoszy jest także miejscem unikatowym pod względem geologicznym. Góra ta jest jednym z najstarszych obszarów chronionych na Bałkanach – już w 1934 roku utworzono tu park narodowy, który dziś obejmuje powierzchnię ponad 26 tysięcy hektarów.
Witosza oferuje wiele szlaków turystycznych o różnym stopniu trudności, odpowiednich zarówno dla doświadczonych wędrowców, jak i dla rodzin z dziećmi. Najpopularniejszym szlakiem jest ten prowadzący na Czarny Wierch. Biegnie on przez lasy i łąki, a z góry roztacza się wspaniały widok na całą okolicę, w tym na Sofię.
