Ostia Antica – zwiedzanie ruin antycznego miasta i portu 25 km od Rzymu

Ostia Antica to starożytne miasto portowe położone w pobliżu współczesnej Ostii, u ujścia Tybru do Morza Tyrreńskiego, około 25 kilometrów na południowy zachód od Rzymu. Nazwa miasta nawiązuje do łacińskiego słowa “ostium” oznaczającego ujście. Ostia założona zostało w VII wieku p.n.e. jako forteca chroniąca dostęp do morza, a z czasem stało się najważniejszym portem Republiki i Cesarstwa Rzymskiego. Sprawdź jak dojechać do Ostii oraz ile kosztują bilety wstępu do Parku Archeologicznego Ostia Antica.

Historia Ostii

Ostia została założona w roku 620 p.n.e. przez Ankusa Marcjusza, czwartego króla Rzymu. Początkowo była to niewielka osada, która służyła jako forteca chroniąca dostęp do morza. Wraz z rozwojem Rzymu Ostia zaczęła się rozrastać i bogacić. W I wieku p.n.e. stała się głównym portem Republiki Rzymskiej, a w II wieku n.e. – Cesarstwa Rzymskiego.

W czasach Republiki, port wykorzystywał naturalne cechy terenu przy ujściu Tybru. Dopiero pod panowaniem cesarza Klaudiusza została zbudowana sztuczna przystań, a cesarz Hadrian rozkazał wybudować kanał łączący port z Tybrem. Wówczas miasto Ostia rozwinęło się i zostało wzbogacone o budowle przez Marka Aureliusza. Dodatkowo, zostało połączone z Wiecznym Miastem nową drogą – Via Portuensis, biegnącą wzdłuż prawego brzegu Tybru. 

Największy rozkwit Ostii przypadł na II wiek n.e., kiedy to miasto miało około 50 tysięcy mieszkańców. Wiele domów było piętrowych z mozaikami na podłogach. W tym okresie Ostia zmieniła się w port handlowy połączony z cesarskimi portami Klaudiusza i Trajana. Przebudowano Forum, wybudowano nowe łaźnie, magazyny i siedziby cechowe.

Wraz z upadkiem politycznym i wojskowym miasta Rzymu, Ostia straciła swoje znaczenie, a port w ciągu stuleci zamienił się stopniowo w bagno. W okresie od 827 do 844 roku papież Grzegorz IV odnowił miasto, budując fortyfikacje, które miały chronić je przed Saracenami, i nadał mu nazwę Gregoriopolis. 

W średniowieczu Ostia Antica zaczęła podupadać. Powodem tego był wzrost znaczenia portu w Civitavecchia, położonego około 30 kilometrów na północ. W XVI wieku miasto było już niemal całkowicie opuszczone.

Ostia Antica została ponownie odkryta w XVIII wieku. Od tego czasu prowadzono intensywne prace archeologiczne, które przyniosły wiele cennych odkryć. Do czasów obecnych zostało odsłonięte mniej więcej 40% z dawnego 150-hektarowego rzymskiego miasta.

W 1998 roku miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Dojazd do Ostia Antica

Ostia Antica jest łatwo dostępna z Rzymu. Dojazd jest możliwy samochodem, autobusem lub pociągiem. Najwygodniej i najtaniej dotrzeć tu pociągiem “metromare” czyli metrem naziemnym.

Pociąg do Lido di Ostia odjeżdża ze stacji Porta San Paolo. Z centrum Rzymu najlepiej dotrzeć tu metrem linii B jadącym w kierunku Laurentina, wysiadając na stacji Piramide. Następnie z peronu należy wejść schodami na górę, skręcić w lewo i zejść na peron stacji Porta San Paolo. W trakcie tego przejścia nie przekracza się bramek, tak więc cały odcinek z centrum Rzymu do Ostii można przejechać na jednym zwykłym bilecie BIT ważnym 100 minut od momentu skasowania (cena biletu 1,50 €). Pociągi do Ostii odjeżdżają z częstotliwością 2-3 razy na godzinę. Należy wysiąść na stacji Ostia Antica. Czas przejazdu wynosi około 30 minut. 

Polecany artykuł: Komunikacja miejska w Rzymie – bilety i informacje praktyczne

Stacja kolejowa jest oddalona 500 metrów od wejścia na teren Parku Archeologicznego Ostia Antica. Po opuszczeniu stacji należy skorzystać z kładki naziemnej, iść dalej prosto i przejść przez ruchliwą ulicę, a następnie skręcić w lewo.

Godziny zwiedzania Ostia Antica

Park Archeologiczny Ostia Antica można zwiedzać od wtorku do niedzieli, za wyjątkiem 1 stycznia i 25 grudnia. 

Ostatnie wejście na teren stanowiska archeologicznego odbywa się na godzinę przed zamknięciem.

Cesarskie porty Klaudiusza i Trajana są otwarte od godziny 10:00. Godziny zamknięcia są identyczne jak wymienione powyżej. 

W każdą pierwszą niedzielę miesiąca można zwiedzać bezpłatnie obszar archeologiczny Ostia Antica, porty cesarskie Klaudiusza i Trajana (Portus), Muzeum Okrętów Rzymskich, Nekropolię w Portus i Zamek Juliusza II.

Bilety wstępu do Parku Archeologicznego Ostia Antica

Do Parku Archeologicznego Ostia Antica obowiązują bilety wstępu. Można je kupić na stronie internetowej Coopculture lub w kasie na miejscu. W kasie biletowej można zapłacić wyłącznie za pomocą karty płatniczej. Nie ma możliwości zakupu biletów wstępu za gotówkę.

Bilet ulgowy przysługuje obywatelom krajów Unii Europejskiej w wieku od 18 do 25 lat na podstawie dokumentu tożsamości. Dzieci i młodzież do ukończenia 18.roku życia zwiedzają bezpłatnie. 

Zwiedzanie portów Klaudiusza i Trajana wymaga zakupu dodatkowego biletu.

Opis zachowanych budowli

Ostia Antica to fascynujące miejsce, które pozwala na wyobrażenie sobie, jak wyglądało życie w starożytnym Rzymie. Zachowane do dziś ruiny oglądamy spacerując dawną główną antyczną drogą “decumanus maximus”. Warto również zboczyć z głównej drogi i zagubić się w bocznych uliczkach, aby zobaczyć inne budowle. 

Mimo tego, iż 2 tysiące lat temu Ostia leżała nad morzem i była portem, to morza dziś tu nie ujrzymy. Wynika to z faktu, że nanoszone przez Tyber osady spowodowały, że Ostia “oddaliła się” 3 km od plaży. 

W Ostia Antica znajdują się ruiny licznych budowli z czasów rzymskich, w tym:

Port – jeden z najlepiej zachowanych portów antycznych na świecie. Port składał się z dwóch części: wewnętrznej, przeznaczonej dla statków handlowych, i zewnętrznej, przeznaczonej dla statków wojennych.

Forum – główny plac i serce miasta, wokół którego znajdowały się świątynie poświęcone różnym rzymskim bogom, w tym Junonie, Jowiszowi i Minerwie. Znajdowały się tu również budynki administracyjne i handlowe, odbywały się targi i inne ważne wydarzenia. 

Antyczny teatr – został zbudowany przy głównym placu miasta w II wieku n.e. Teatr był wykorzystywany do wystawiania sztuk teatralnych, koncertów i innych wydarzeń kulturalnych. Mógł pomieścić 4-5 tysięcy widzów.

Termy – publiczne łaźnie, w których mieszkańcy miasta mogli odpoczywać i zażywać kąpieli. Termy były wyposażone w baseny, sauny i inne pomieszczenia przeznaczone do różnych zabiegów higienicznych. W Ostii zachowały się dwa kompleksy term: Termy Karakalli i Termy Neptuna.

Domy mieszkalne – dobrze zachowane domy mieszkalne dają wyobrażenie o życiu codziennym mieszkańców Ostii. Domy te były wyposażone w wszystkie niezbędne wygody, jakie można było sobie wyobrazić w czasach starożytnych, w tym wodę bieżącą, kanalizację i centralne ogrzewanie. Najlepiej zachowanym domem jest Casa di Diana (Dom Diany) z dziedzińcem i licznymi salami.

Na zwiedzanie znajdujących się w Ostii ruin należy zarezerwować około 2-3 godzin, w zależności od tempa zwiedzania. Po zakończeniu zwiedzania polecam wrócić na stację kolejową Ostia Antica i tym samym pociągiem, którym to dotarliśmy jechać nad morze do Ostii. Najlepiej wysiąść na trzecim przystanku Stella Polare, po wyjściu ze stacji skręcić w lewo, a następnie za osiedlowymi blokami w prawo. Po przejściu przez światła trafisz na plażę Hakuna Matata. Jest to plaża publiczna, w miarę czysta i bezpłatna. Leżaki i parasole są płatne (6 € za komplet). Plaża jest o tyle fajna, że przyjeżdżają na nią głownie mieszkańcy Rzymu, stąd też nie jest tak zatłoczona jak plaże znajdujące się w okolicy stacji kolejowej Lido Centro, gdzie przyjeżdża zdecydowana większość turystów. 

Ciekawostki o Ostii

Ostia Antica jest jednym z najlepiej zachowanych starożytnych miast na świecie. Dzięki temu możemy uzyskać wgląd w życie codzienne mieszkańców Rzymu w czasach jego największego rozkwitu.

W Ostii znajduje się najstarszy zachowany przykład rzymskiej toalety publicznej. Toaleta znajdowała się w domu mieszkalnym i składała się z kilku ławek, pod którymi znajdowały się otwory w podłodze.

Można tu także zobaczyć najstarszy zachowany rzymski sklep spożywczy, wyposażony w półki na towary. Na jego ścianach znajdowały się freski przedstawiające różnego rodzaju produkty żywnościowe.

Ostię zamieszkiwało wiele różnych grup społecznych, w tym kupcy, marynarze, urzędnicy i żołnierze. Mieszkali tu także niewolnicy, którzy pracowali w różnych zawodach. 

Na terenie miasta odkryto fragmenty fresków przedstawiających sceny z życia codziennego mieszkańców, w tym kobiety pracujące w kuchni, mężczyzn zajmujących się handlem i bawiące się dzieci. Znaleziono również wiele przedmiotów codziennego użytku m.in. naczynia, ozdoby i narzędzia.

Ostia Antica jest popularnym miejscem dla filmowców. W mieście kręcono sceny do historycznych filmów: “Ben-Hur” (1959), “Gladiator” (2000) i “Quo Vadis” (2001).