Kanion Matka w Macedonii Północnej – jaskinie, parking i ceny

Kanion Matka, położony 15 kilometrów od Skopje, stolicy Macedonii Północnej, to jedna z największych atrakcji przyrodniczych tego kraju. Jest to urokliwe miejsce o niezwykłych formacjach skalnych, krystalicznie czystej wodzie oraz różnorodnej faunie i florze. Matka jest najstarszym sztucznym jeziorem w Macedonii. Z tego artykułu dowiesz się jak dotrzeć do kanionu, jakich atrakcji możesz spodziewać się na miejscu, a także poznasz wiele informacji praktycznych, które pomogą Ci zaplanować wycieczkę do Kanionu Matka.

Kanion Matka i sztuczne jezioro Matka w Macedonii

Kanion Matka znajduje się niedaleko Skopje, na rzece Treska, będącej dopływem Wardaru. Obejmuje powierzchnię około 5 000 hektarów. Powstał w wyniku erozji wapiennych skał trwającej przez setki tysięcy lat. Główną atrakcją kanionu jest sztuczne jezioro Matka.

Na terenie kanionu występuje wiele unikalnych gatunków roślin i zwierząt. Rośnie tu około 20 gatunków endemicznych roślin, które nie występują nigdzie indziej na świecie. Ponadto, kanion zamieszkują liczne gatunki ptaków oraz prawie 200 gatunków motyli. W grotach skalnych żyje również kilka gatunków nietoperzy, co czyni Matkę jednym z najważniejszych miejsc pod względem ochrony tych ssaków w regionie.

Tama i hydroelektrownia

Jezioro Matka jest sztucznym zbiornikiem powstałym ze spiętrzenia wód na rzece Treska w wyniku budowy tamy w 1938 roku. Tama była jednym z ważniejszych projektów hydrotechnicznych w regionie w tamtym okresie. Jej głównym celem była produkcja energii elektrycznej dla rozwijającego się przemysłu Macedonii. Hydroelektrownia miała dostarczać prąd dla Skopje i okolicznych wiosek.

Polecany artykuł: Co warto wiedzieć przed wyjazdem do Macedonii Północnej?

Zanim powstała tama rzeka Treska w porze deszczowej stanowiła zagrożenie powodziowe dla okolicznych miejscowości. Budowa tamy miała więc na celu regulację przepływu wody, ochronę terenów przyległych oraz wykorzystanie jej potencjału energetycznego.

Z czasem okazało się, że zapotrzebowanie na energię jest większe niż moc elektrowni. W 2008 roku powstała nowa hydroelektrownia. Obecnie w budynku starej elektrowni utworzono niewielkie muzeum i centrum edukacyjne, które przybliżają historię tego miejsca.

Jak dotrzeć ze Skopje do kanionu Matka – informacje praktyczne i parking

Najwygodniej jest dotrzeć do kanionu Matka samochodem wypożyczonym w Skopje. Czas przejazdu wyniesie około 40 minut. Parking w pobliżu wejścia do Kanionu Matka jest bezpłatny. Trzeba jednak pamiętać, że zobaczyć kanion przyjeżdżają nie tylko Macedończycy, ale także Bośniacy, Serbowie i Albańczycy. W godzinach porannych z dostępnością miejsca na parkingu nie ma raczej problemu, ale wyjeżdżając stąd po południu trzeba uzbroić się w cierpliwość, bo szczególnie w sezonie wakacyjnym nie da się uniknąć tłumów.

Po 10 minutach marszu z parkingu docieramy do tamy na rzece Treska, skąd dalej biegnie ścieżka wykuta w skałach. Ścieżka zaprowadzi nas do przystani, na której można wynająć łódkę lub kajak.

Autobus miejski ze Skopje

Do Kanionu Matka można dojechać autobusem miejskim ze Skopje. Należy się udać na dworzec autobusowy w centrum Skopje i wsiąść w autobus nr 60. Czas przejazdu autobusu wynosi około 75 minut. Bilet kosztuje 150 denarów i można go kupić na peronie autobusowym. 

Trekking z Vodno

Inną, bardzo ciekawą opcją jest trekking z Vodno do kanionu. Trasa piesza liczy 14 km a na jej pokonanie trzeba zarezerwować 4,5 godziny. Choć trasa jest bardzo widokowa to jest to opcja dla osób z dobrą kondycją. Oczywiście po takiej trasie na piechotę warto rozważyć nocleg w pobliżu kanionu (polecam hotel Canyon Matka, z którego okien rozpościera się ładny widok na rzekę), a następnego dnia z rana wybrać się na rejs i eksplorację terenu. 

Wycieczka autokarowa ze Skopje

Jeśli chcesz możesz także skorzystać z półdniowej wycieczki autokarowej ze Skopje, podczas której będziesz mieć czas na pływanie łódką lub kajakiem po kanionie Matka, a dodatkowo podziwiać widoki na stolicę Macedonii Północnej z góry Vodno.

Rejs po kanionie Matka

Samo wejście do kanionu nie jest biletowane. Kanion Matka oferuje szeroką gamę aktywności turystycznych. Popularne są spływy kajakowe, wspinaczka po okolicznych klifach oraz piesze wędrówki po wyznaczonych szlakach wzdłuż kanionu. 

Rejs łódką po kanionie Matka

Najpopularniejszą i najwygodniejszą opcją jest wynajęcie łódki i popłynięcie w rejs połączony ze zwiedzaniem jaskini Vrelo. Rejsy odbywają się codziennie w godzinach od 08:30 do 19:30.

500 denarów (czyli około 35 złotych) to naprawdę dobra cena za rejs po kanionie Matka i wejście do Jaskini Vrelo np. w porównaniu do nieco podobnego pod względem wrażeń spływu przełomem Dunajca w Polsce.

Wynajęcie kajaka

Druga możliwość zobaczenia kanionu Matka to wypożyczenie kajaka. Najlepiej od razu wziąć kajak na godzinę, gdyż 30 minut jest moim zdaniem czasem niewystarczającym, a i różnica w cenie nie jest duża. 

Jaskinie i groty – zwiedzanie jaskini Vrelo

Kanion Matka słynie z licznych jaskiń i grot. Tą najpopularniejszą i udostępnioną do zwiedzania jest jaskinia Vrelo, która uchodzi za jedną z najgłębszych podwodnych jaskiń w Europie. Wciąż nie jest do końca zbadana, a jej głębokość szacuje się na ponad 200 metrów. Co ciekawe, w roku 2017 roku polski nurek Krzysztof Starnawski zszedł na głębokość aż 240 metrów, docierając do nieeksplorowanej wcześniej części jaskini. 

Jaskinia Wreło położona na prawym brzegu rzeki Treska została wpisana na listę Top 77 najlepszych naturalnych miejsc na świecie w ramach projektu “Nowe siedem cudów natury”.

Wewnątrz można zobaczyć dwa jeziorka oraz sporo całkiem ładnych formacji skalnych (stalaktytów i stalagmitów). Mniejsze jezioro ma 8 metrów długości i 15 metrów głębokości. Większe jezioro ma 35 metrów długości i 18 metrów głębokości. Chociaż dokładna głębokość jaskini nie jest znana, niektórzy spekulują, że może być to najgłębsza podwodna jaskinia na świecie.

Temperatura wewnątrz jaskini Vrelo utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie przez cały rok i wynosi około 12°C. Stała temperatura sprawia, że w jaskini panują dogodne warunki do zwiedzania, niezależnie od pory roku, co jest szczególnie atrakcyjne dla turystów szukających ochłody w upalne dni.

Klasztory i dziedzictwo kulturowe

Kanion Matka to nie tylko piękna przyroda, ale także bogata historia i kultura. W okolicy znajduje się kilka średniowiecznych monasterów, z których najważniejszy to klasztor św. Nikoli Szyszewskiego. Te zabytki są świadectwem bizantyjskiej i wczesnochrześcijańskiej historii regionu. Szczególną uwagę zwracają freski i ikony, które stanowią cenne przykłady sztuki sakralnej.

W kanionie znajduje się także cerkiew Sv. Nedela i monaster św. Andrzeja. Do wymienionych klasztorów można dotrzeć szlakami wytyczonymi spod hotelu Canyon Matka.

Monaster Sv. Nikola Šiševski (Klasztor św. Nikoli Szyszewskiego) 

Klasztor został założony prawdopodobnie w XIV wieku, choć dokładna data nie jest znana. Poświęcony św. Mikołajowi, jednemu z najbardziej czczonych świętych w chrześcijaństwie, klasztor od wieków stanowił miejsce odosobnienia i modlitwy dla mnichów prawosławnych. Do dziś zachowała się niewielka cerkiew zbudowana w stylu typowym dla średniowiecznej architektury prawosławnej. Wnętrze zdobią freski przedstawiające świętych i sceny biblijne, choć niektóre z nich są już mocno zniszczone.

Monaster Sv. Nikola Šiševski (Манастир “Свети Никола Шишевски”) położony jest powyżej lustra wody, na przeciwko wcześniej wspomnianego hotelu Canyon Matka. Jeśli chcesz zwiedzić monaster musisz albo przepłynąć łodzią spod hotelu na drugi brzeg rzeki i pokonać stromy i kręty szlak, albo wybrać nieco dłuższą trasę zaczynającą się przy moście w okolicach toru do kajakarstwa górskiego. 

Cerkiew Sv. Nedela

Cerkiew Sv. Nedela (Света Недела) znajduje się w wysoko położonym punkcie kanionu, co sprawia, że dostęp do niej jest nieco trudniejszy. Można spróbować dotrzeć tam szlakiem biegnącym od hotelu i restauracji Canyon Matka przez wapienne skały i bujną roślinność. Ze wzgórza, na którym stoi cerkiew, roztacza się spektakularny widok na jezioro Matka i otaczające klify, co czyni to miejsce wyjątkowo fotogenicznym.

Monaster św. Andrzeja

Monaster św. Andrzeja (Манастир Свети Андреја – Матка) jest położony tuż przy przystani, na samym brzegu jeziora Matka. Wnętrze XIV-wiecznej cerkwi zdobią wspaniałe freski, które zostały namalowane przez lokalnych artystów i przedstawiają sceny z życia Chrystusa, Matki Boskiej oraz różnych świętych.